Türkiye genelindeki devlet hastanelerinden Sıhhat Bakanlığı’nın MHRS sistemi üzerinden randevu alınabiliyor. Fakat son aylarda birçok vatandaş, sistem üzerinden istediği randevuyu alamıyor yahut çok sonraya randevu bulabiliyor.
Bakan Koca: 1-2 ay içinde sorun çözülecek!
BBC Türkçe’de yer alan habere göre; Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca 23 Ağustos’ta kabine toplantısı sonrası gazetecilerin sorularını yanıtlarken, devlet hastanelerinde yaşanan randevu sorunu hakkında, ‘sağlık çalışanlarının memnunluğu arttıkça’ bu sorunun da çözüleceğini söyledi.
Bu doğrultuda ‘ek ödeme yönetmeliği’ üzere çeşitli adımlar attıklarını belirten Koca, kamuda çalışmanın cazip bir hale geleceğini belirterek, ‘1-2 ay üzere kısa bir mühlet içerisinde’ randevu sorunu da dahil olmak üzere, birçok sorunun çözüleceğini belirtti.
‘2 ay sonraya randevu alabildim’
Ankara’nın iki büyük kamu hastanesinde randevu sırası bekleyenlerle yaptığımız röportajlarda da randevu bekleme sıkıntıları lisana getiriliyor.
Yanında yaşlı annesiyle sırasını bekleyen Burak’ın, daima nezarette tutulması gereken bir kronik böbrek hastası.
Ultrason randevusu almakta sorun yaşadığını söyleyen Burak, böbrek ağrısı sebebiyle acilden sevk edilse bile en erken 2 ay sonrasına ultrason randevusu alabildiğini söylüyor.
En son Mayıs’ta benzeri bir şikayetle doktora gittiğini ve acil durumu sebebiyle ‘araya alınarak’, en erken 18 Temmuz’da ultrasona girebildiğini söz ediyor.
Aynı sorunu bugün de yaşadığını belirten Burak, şiddetli ağrı sebebiyle başvurduğu hastanede en yakın ultrason randevusunun 18 gün sonrasına verildiğini anlatıyor:
“Böbreğimde şişme olduğunda çabucak tespit edilmesi gerekiyor. Bu, kanlı idrar testimden bile anlaşılabilecek bir şey değil. Kesinlikle ultrasona girmem gerekiyor fakat randevu alamıyorum.”
“Ağrım varken acil ultrason çekilmeliydi ancak çekilemedi. Bugün öteki bir test yapıldı. Sonucunu göstermek için yeniden 5 saat beklemem gerekiyor.”
Poliklinik randevularında ise kendisini muayene eden hekimlerin daima değiştiğini savunan Burak, “Uzman hekim yok, daima farklı asistan tabipler muayene ediyor. Hastalık geçmişimi bilmiyorlar” diyor.
2019 yılında Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin kapatılıp Ankara Kent Hastanesi’ne taşınmasıyla birlikte, kendisini dört yıl boyunca takip eden hekimin da özel bir hastaneye geçtiğini söyleyen genç adam, özel hastane fiyatını karşılayamadığını anlatıyor.
‘Doktor yetersizliği sürüyor’
Türk Tabipleri Birliği datalarına nazaran, son 10 yılda Türkiye’den ayrılan tabip sayısı katlanarak arttı. 2022 yılının birinci 8 ayında bin 683 doktor yurtdışına yerleşti, 2012 yılında bu sayı sırf 59’du.
Bu sayıya bir de emekliye ayrılan, istifa eden ya da özel hastanelere geçiş yapan tabip sayısı eklendiğinde; kamuda çalışan tabip sayısında azalma gözleniyor.
Ağustos ayında Sözcü Gazetesi’ne konuşan Genel Sıhhat İş sendikası Genel Lideri Dr. Derya Uğur ise, pandemi sürecinde yürürlüğe konan istifa yasağının kaldırılmasından sonra emekliye ayrılan ve istifa eden hekim sayısının 10 bini bulduğunu söylüyor.
Ancak BBC Türkçe’ye konuşan sıhhat profesyonellerine nazaran, hastanelerdeki randevu meselesinin tek sebebi azalan hekim sayısı değil.
TTB’den Dr. Ali İhsan Ökten, “2002 yılından bu yana, sıhhatte dönüşümle birlikte giderek artan bir hasta sayısı görüyoruz” diyor.
Türkiye’deki hasta ve hastalık sayısının yıldan yıla arttığını söyleyen Ökten, hastaların aile hekimliklerinden hastanelere sevk edildiği bir sisteme geçilmeden, nitelikli sıhhat hizmeti verilemeyeceğini belirtiyor:
“Türkiye’de 2002 yılında bir kişinin sıhhat ünitelerine başvurma oranı 3.2 iken, bu oran artık 10 civarında. Bu sıhhat siyasetleri ile hasta ve hastalık sayımız her geçen yıl arttı.”
“Sorun tabip açığından çok, sistemle ilgili. Bu kadar süratli bir hasta sayısı artışı karşısında doktor sayısını 2 katına çıkarsanız bile nitelikli bir sıhhat hizmeti veremezsiniz. Bir tabip günde en az 100 hasta bakıyor.”
TTB kamu hastanelerindeki randevu meselesinin, 20 yıllık sıhhat siyasetlerinin yarattığı ‘kışkırtılmış sıhhat talebinden’ kaynaklandığını savunuyor.
Ankette oyunuzu kullanın!
‘Randevuyu aylarca bulamadım’
Hastane koridorlarında pek çok kişi, enflasyon ve ekonomik krizle birlikte özel hastanelerin artık seçenek olmaktan çıktığını söylüyor.
Tiroid hastası bir bayan, rutin denetimleri için gerekli randevuların genellikte 20 gün sonrasına verildiğini lakin öteki dermanı olmadığını vurguluyor.
Radyoloji önünde bir öteki bayan ise ultrason randevusunu 1,5 ay sonraya alabildiğini söylerken, halinden mutlu bir halde, “Ne hoş, otel üzere hastane” diye ekliyor.
Tedavi olmak için Kırıkkale’den Ankara’ya gelen 73 yaşındaki bir emekli ise, randevu alabilmenin hem Kırıkkale’de hem de Ankara’da sorun olduğunu lakin tekrar de mevcut sistemin ‘2000 yılı öncesiyle kıyaslanamayacak kadar güzel durumda olduğunu’ düşünüyor.
Hastanenin bahçesinde dinlenen bir aile, acil servisten yönlendirildikleri halde en erken kardiyoloji randevusunu 2 hafta sonraya alabildiklerini söylüyor.
47 yaşındaki bir bayan ise aylarca fizik tedavi randevusu bulamadığını, en sonunda kilo vererek rahatsızlığını hafiflettiğini anlatıyor.
Kalp Damar Hastalıkları Bölümü’nde hasta annesini bekleyen genç bir adam ise, her türlü test için tekrar tekrar randevu almaktan şikâyet ediyor:
“Eskiden hekimlerin odasında EKG aygıtları oluyordu ve tabipler yapıyordu. Artık bunun için bile ayrıyeten randevu almak ve hastaneye gelmek zorundayız. Neyse ki sonuçları göstermek için randevu almak kolay.”
Tüm bunların yanı sıra, problemsizce randevu bulabildiğini ve tıpkı tabip tarafından nizamlı olarak denetim edilebildiğini söyleyen hastalar da bulunuyor.
Peki sorun nasıl çözülecek?
Türkiye’de bir kişi rastgele bir sevk sistemine bağlı kalmaksızın, şikâyeti her ne olursa olsun istediği hastaneye ya da polikliniğe başvurabiliyor.
Doktorlara nazaran bu uygulama birinci bakışta sıhhat hizmetine erişimi kolaylaştırmış üzere görünse de aslında hastaneye müracaat sayısını denetimsizce artırarak, sıhhat hizmetindeki kalitenin düşmesine sebep oluyor.
Polikliniklerde randevu bulamayan şahısların acil servislere yüklendiğini söyleyen Ökten, “Dünyada, toplam nüfusundan fazla sayıda acil servise başvuran tek ülke Türkiye. Geçen yıl bu sayı 130 milyon civarındaydı” diyor.
Dr. Ökten, şahısların evvel aile sıhhati merkezlerine başvurması ve duruma nazaran ilgili polikliniklere sevk edilmesi gerektiğini savunuyor.
Öte yandan özel hastane fiyatlarının artmasıyla birlikte, kamu hastanelerin yönelmenin arttığı bedellendiriliyor. Dr. Ökten, “Bu ekonomik zorluklarda vatandaş özel hastaneye gidemiyor, natürel ki kamuya yöneliyor ve hasta sayısı daha da artıyor” diyor.
Peki, ya tabiplerin tükenmişlik hissi?
Dünya Sıhhat Örgütü standartlarına nazaran bir hastaya ortalama 20 dakika ayırmak gerektiğini söyleyen Ökten, Türkiye’de hasta bakma müddetinin 5-10 dakika olduğunu hatırlatıyor:
“Randevulu ve randevusuz hastalarla birlikte, bir doktorun günlük hasta sayısı 100-120’yi buluyor. Yaşadığımız problemler sebebiyle doktorlar artık tükenmişlik sendromu içinde.”
“Bu şartlarda çalışmak, şiddetin her geçen gün artması, doktorları mesleğini yapamayacak duruma getirdi. Kimse mesleğini severek yapmıyor artık. Tüm bu meselelerin düzeltilmesi gerekiyor.”