Elif Şahin Hamidi
Kimi sesler vardır ki asla kulaklarımızdan silinmez. Halit Kıvanç da o seslerden biri benim için. 1925 yılı Şubat’ında, Fatih’te dünyaya gelen Halit Kıvanç dün, güneşli bir Ekim günü ortamızdan ayrıldı. İşini layıkıyla yapan bir spiker ve gazeteci olarak, uygun bir insan olarak bu dünyada iz bırakanların ortasına karıştı. Türkiye’de pek çok unsur imza attı Kıvanç: televizyondaki birinci müsabakayı o sundu, birinci naklen maç yayınını o yaptı ve yurtdışından Türkiye’ye birinci yayını da o gerçekleştirdi. Dünya Kupası, olimpiyatlar ve 23 Nisan’lar onun sesiyle konutlarımıza girdi.
Halit Kıvanç ile 2007 yılında, tekrar güneşli bir Kasım günü, NTV binasında bir ortaya gelmiş, uzun uzun sohbet etmiş, bir söyleşi yapmıştık. O denli mütevazı, o denli içten, o denli candan bir insan vardı ki karşımda… Işıl ışıl bakan gözlerinin içi gülüyordu. Yıllardır radyodan ve televizyondan bana ulaşan o ses, bu sefer tam yanı başımdaydı. On beş yıl evvel bir mecmuada yayınlanan söyleşi, mecmuanın sayfaları ortasında yitip gitmesin, Halit Kıvanç’ın o unutulmaz sesi herkese ulaşsın istedim.
Kıvanç’ın kimileyin hüzünlerin, birçok vakitse sevinçlerin, mutlulukların sebep olduğu kalp ağrılarına kulak verin: “Ben yarısı dolu olan bardağa, dolu diyenlerdenim. Benim göğüs ağrım hiç bitmiyor üzere, fakat genelde memnunluk olarak ortaya çıkıyor. En problemli dönemlerimde bile kendimi mutsuz bir ömür sürüyor üzere hissetmedim. Mutluluğun fazlalığından göğsüm ağrıyor birçok vakit; o denli kabul etmek istiyorum. Bütün beşerler için de bu türlü olsun isterim” diyor.
‘EN KORKTUĞUM ŞEY YANLIŞ ANLAŞILMAK’
Göğüs ağrısı deyince, göğsümde ağrı yaratan bir gençlik aşkını anlatmamı bekleyen çıkabilir. Okulda imtihana girip çıkmışım, “acaba geçtim mi kaldım mı?” heyecanıyla göğüs ağrısı duyduğum düşünülebilir. Ya da iş hayatımda, bir canlı yayın sırasında istemediğim bir sözcük ağzımdan çıkmış olabilir; yanlış yorumlanmaya açık bir sözcük. “Eyvah, artık şu şunu müellif, bu bunu yazar” diye program bitene kadar göğüs ağrısı çektim diyeceğimi zannedebilirsiniz. Hiçbiri değil. Benim hayatta en çok korktuğum, kalbimi en çok ağrıtacak şey, “yanlış anlaşılmak”tır. Bakın bir örnek vereyim. Kâmil Sönmez, çok sevdiğim bir sanatçı kardeşimdir. Bir programımıza gelecekti, fakat telefon edip seyahate gideceğini ve programa katılamayacağını bildirdi. Sonraki hafta geldi. Geldiği vakit nereye gittiğini sordum, “Amasya’ya gittim” dedi. Ben de “Almanya’ya, Amerika’ya falan gittiğini zannettim seyahat deyince” dedim. Zira o da Karadenizli ya hani gidip gelebilir, Amasya yakın. Bana birkaç tane mektup ve telefon geldi, “Amasya’ya gitmek makus bir şey mi?” diye. Beni o kadar yanlış anlamışlar ki. Yalnızca söz oyunu yapmıştım. Mesela Fatsa deseydi, “Fransa’ya mı gittin?” diyebilirdim. Ben bu türlü yanlış anlaşılmalara üzülüyorum en çok.
‘KENDİ ACIMMIŞ ÜZERE ÜZÜLÜYORUM’
Benim göğsüm, kendime ilişkin olaylarda elbette bir ölçüde ağrır. Fakat kendim dışında gelişen acılara da kendi acımmış üzere üzülüyorum. Son günlerde peş peşe şehit oluyor gençler ve ben o vakit göğsümün ağrıdığını hissediyorum. Bu ortada da göğsümle, beynim ve aklım ortasında bir tartışma başlıyor. Aklım diyor ki “Niye ağlıyorsun?”, beri yandan kalbim diyor ki “Ben 80 yaşını geçtim, orada 20 yaşında bir genç kaybedildi. Ailesi, hayalleri vardı.” Hiç tanımadığım, yüzünü, fotoğrafını bile görmediğim bir gencin şehit olması benim hakikaten kalbimi acıtır. Yakınlarımdan bir makus haber almış üzere üzülürüm.
Erdal İnönü’nün vefatını duyduğumda da çok üzüldüm. Yaşıtımdı. İnsan üzere insandı. Büyük bir kayıp oldu.
Sonra ellerinde kâğıt mendillerle arabalara koşan, üç-beş yaşındaki çocuklar… O çocukların dilendiğini gördüğümde de gerçekten kalp ağrısı çekiyorum.
Babamın mevtini görmedim, hastanede yatıyordu. Ben 16 yaşında ve lise son sınıftaydım. Babamın mevti üzerine okuldan çağırdılar beni. Evimizdeki birinci ölümdü bu. Anneme çok bağlıydım. O öldüğünde de çok üzüldüm. Annemin kaybı benim için çok büyük bir kalp ağrısıydı. Ağabeylerimin, ablalarımın kaybı da… Fakat tüm acıya karşın “mukadderat” deyip üzüntünü bağrına basabiliyorsun.
İHANETİN AĞRISI
Bende göğüs ağrısını, göğüs ağrısı yapacağı iddia edilmeyen olaylar yapar. İhanet mesela. Bir kurumda çalışıyordum. Orada çok inandığım bir kişi, bizim işverenin da yer alacağı bir toplantıya giriyor. Ve o toplantıda bana ilişkin bir mevzuda konuşulacaktı. Ona bu mevzuyu açtım ve hiç merak etmememi söyledi. Çıktığında ise “o kadar söyledim lakin olmadı” dedi. Ortadan günler, haftalar geçtiğinde, toplantıda bulunan iki başka bireyden, bu bahis ortaya atıldığında, o kişinin benim işimin olmaması için konuştuğunu duydum. O vakit çok üzülmüş ve ağlamıştım.
‘DEMEK Kİ O KADAR TARAFSIZ YAPMIŞIM İŞİMİ’
Bir de heyecan, memnunluk var göğüs ağrısı yapan. Ben Fenerbahçe taraftarıyım. Galatasaray, UEFA kupasını kazandığı akşam meskende yalnızdım ve göğsüm memnunlukla dolmuş, memnunluktan ağlamıştım. Spiker olarak maç anlatırken de, örneğin Beşiktaş yabancı bir kadrosu yenmişse, Fenerbahçe’nin yararı üzere sevinirim. Fakat bugün kaybolan bir şey bu ve göğsümü ağrıtıyor. Bir renge sempati duymak öbür renklere düşman olmayı gerektirmiyor.
Biz Fatih’te otururduk, orta halli bir aileydik. O vakit yoksula fakir denmezdi de, o yüzden orta halli diyorum. Cumartesi günleri okul yoktu; annem pantolonumu yıkar, pazar günü kurutur, pazartesi gününe hazır ederdi. Delikanlıyken, maçlardan sonra Taksim’e yürür, Çiçek Pasajı’nda oturur, birer bira içerdik. Biraz yaşımız ilerleyince de votka içmeye başladık. Mahallenin gençleri olarak giderdik ve her birimiz farklı grupları tutardık. Hesabı da hangimizin grubu kazanmışsa o öderdi. Zira öbürleri, ekibi kaybetmiş diye hüzünlü olurdu. Bugün hala bana hangi kadronun taraftarı olduğumu sorarlar. Demek ki o kadar tarafsız yapmışım işimi.
‘KESİN SONLAR ÇİZMEMEK GEREK’
Bir de şu var kalbimi ağrıtan: Genellemeler, önyargılar. Falanca millet hırsızlık yapar üzere genellemeler var mesela. Mescitten bile pabuç çalınabiliyor. Her millette uygunlar ve berbatlar vardır. O nedenle kesin sonlar çizmemek gerekir. Benim de düzgün yanlarım olduğu üzere berbat yanlarım da vardır. Birtakım şeyleri güzel yaparım, ancak kimilerini o kadar da güzel yapamam. İşte onları güzel yapamadığımı hissettiğim vakit da göğsüm ağrıyor. Mümkün olduğu kadar notsuz çıkardım ekran karşısına, fakat dünya çapında ünlü biri olsa bile artık ismini bir kenara yazıyorum. Zira artık unutkanlık başladı. Gençler bile unutuyorlar. Lakin unuttuğum vakit çok ağır bir göğüs ağrısı çekmiyorum, zira bu yaşta çok olağan, hiç üzülmüyorum. 82 yaşındayım ve iki farklı televizyon ve bir radyo kanalında program yapıyorum. Bir üniversitede ders veriyorum, yer yer sunuculuk yapıyorum. Bunlar göğsümü memnunluktan ağrıtan hoşluklardır. Bu sunuculuk çalışmalarımın yarısından birçoklarını vakıf üzere kurumlar için, yol masrafını bile cebimden vererek yardım maksatlı yapıyorum. Geçen yıllardan birinde yeniden bu türlü büyük bir yardım gecesini sundum. Çok para toplandı ve güya hepsi benim cebime girmiş üzere kalbim memnunluktan ağrıyordu.
‘KARIMA HER VAKİT TEŞEKKÜR BORÇLUYUM’
Elli iki yıldır, futbol olsun sanat olsun bütün magazin olaylarının içindeyim. Görüyorum ki, benim buralara gelmem için her türlü fedakârlığı yapmış, çok hakikat bir insanı eş olarak seçmişim. Onun en ufak bir rahatsızlığında nitekim çok acı veren bir göğüs ağrısı duyarım. Karıma her vakit teşekkür borçluyum. Bir de seyircim, okuyucum, iş yaptığım alanların insanları, bana o kadar yakın davranıyorlar ki, bu büyük bir memnunluk.
23 Nisan Çocuk Şenliği’nde dokuz yaşındaki Polonyalı bir çocuğun, dedesine benziyorum diye kasabasının bir fotoğrafını bana ikram etmesinin mutluluğu… İki yüzü aşkın mükafatım var; ödül almanın mutluluğu… Atatürk Türkiye’sinde doğduğum için de göğüs ağrım var. Bunlar da hoş kalp ağrıları… Bana memnunluk ağrısı çektiren olaylardan biri de şu: Otuz bir sene önce, İzmir Alsancak Stadı’nda bir konser var ve Ali Kocatepe sahneye geliyor. Ardından, o şimdi “Minik Serçe” değilken, Sezen Aksu’yu, o küçük kızın sahneye gelişini anons ettim. Yıllar sonra onunla bir yıldız olarak konuştuğum vakit, onun birinci sahneye çıktığı günü sunmuş olmanın memnunluğu göğsümü ağrıtıyor.
Ben yarısı dolu olan bardağa dolu diyenlerdenim. Benim göğüs ağrım hiç bitmiyor üzere fakat genelde memnunluk olarak ortaya çıkıyor. En düşünceli dönemlerimde bile kendimi mutsuz bir hayat sürüyor hissetmedim. Mutluluğun fazlalığından göğsüm ağrıyor birden fazla vakit; o denli kabul etmek istiyorum. Bütün beşerler için de bu türlü olsun isterim.
PELE İLE 50 YILLIK BİR DOSTLUK
Geçenlerde Pele Türkiye’ye geldi. Onun hazırlıklarını yapan tertip şirketi devamlı benimle irtibat halindeydi. Zira 1958 yılında, şimdi ünlü bir futbolcu olmadan evvel, Dünya Kupası’nda Brezilya ulusal ekibinin yedek oyuncuları ortasında bulunan Pele ile röportaj yapmıştım. Beni anlatan bir olaydır bu, misal olarak aktarayım. Yıl 1958, ben Dünya Kupası için İsveç’e gidiyorum. Stockholm Havaalanı’ndaki Bromma Oteli’nde kalıyoruz. Her gazeteci kendi ülkesinden üç sportmen getiriyor. Brezilyalı spiker de biri Zito, başkasını hatırlamadığım iki ünlü futbolcu ile geldi. Bir de siyahî bir yedek çocuk var. Gazeteciler, gelenlerden biri ünlü başkası yedeklerden olduğu için mutlu olmadılar. O siyahî çocuk, tek başına bir köşede oturuyordu. On altı buçuk yaşındaydı şimdi. Spikere, onun kim olduğunu sordum. “Bu çocuğun ismi Edson Arantes do Nascimento. Ancak bizim orada yoksul çocuklar teneke kutularla top oynarlar. O top, taşa çarpar ve ‘ple’ diye ses çıkarır. Bu oğlan o denli atıyor ki müzik üzere ses gelir. Onun için bu çocuğa ‘Pele’ diye bir isim takmışlar” dedi. Hatta bir İtalyan gazeteci arkadaşım “Yedek oyuncuyla söyleşi yaparsam kovarlar beni” diyerek gitmeye karar verdi. İşte o an ben, Türk beşerinin hassaslığıyla hareket ederek kimsenin ilgilenmediği o yedek oyuncuyla fotoğraf çektirdim. Ancak bu yedek oyuncu yani Pele üç-dört gün içerisinde mükemmeller yaratmaya başladı ve İtalyan arkadaşım bana gelerek bir haber yapmak için o toplantıda tuttuğum notlarımı istedi. Yedek oyuncu olduğu için kimse Pele’yle konuşmak istememişti. Üzüldüm, tercüman aracılığıyla bir söyleşi yaptım. Gazeteye kısa bir yazı gönderdim, fakat Pele şahlanınca daha geniş bir söyleşi istediler.
‘HİÇ UNUTUR MUYUM SENYÖR İSTANBUL’
On iki sene sonra 1970 yılında, Brezilya üç kupa alıp şampiyon oluyor ve Pele fırtına üzere esiyor. Doğan Koloğlu, Necmi Tanyolaç, merhum gol hükümdarı Metin Oktay bir de foto muhabiri Mehmet Biber ile Meksika’dayız. Brezilya, İtalyanları yendiği takdirde final oynayacak. Gittik, kapının önü yüzlerce medya görevlisiyle doluydu. İçeri girmek için başvurduk, kontenjanın dolduğunu ve giremeyeceğimizi söylediler. Ben gittim basın müdürünü buldum, içinde Pele’nin söyleşisinin yayınlandığı kupür ve fotoğrafların bulunduğu zarfı vererek Pele’ye iletmesini istedim. Gitti geldi ve öğlenden sonraya yer bulduk. Birkaç gün sonra da Brezilya’da büyükelçilikten telefon geldi: “Pele, ‘beni bir Türk keşfetmişti’ diyerek sizden bahsediyor Halit Bey” dediler. Aslında keşfetmemiş, ona karşı olan ilgisizliğe üzülerek bir söyleşi yapmıştım. Meksika televizyonunda beni “Pele’yi keşfeden adam” formunda anons etmişler. Dört yıl sonra, 1974 yılında Almanya’daki Dünya Kupası’nda TRT, Pele ile röportaj yapmak için başvurduğunda 2000 dolar fiyat istendi. Yeniden o fotoğrafları yanıma almıştım, bu sefer 1970’te çekilenler de vardı. Onları yolladım, telefon geldi; Pele’nin yarım saat sonra bizi beklediğini söylediler. Gittik, yaptık söyleşiyi. Ondan dört sene sonra, 1978 yılında, bir maça gitmek üzere Arjantin’de uçağa bindim. Sabahın erken bir saatiydi. Biraz sonra uçağın kapısından Pele girdi, geçerken herkese “merhaba” dedi. “Beni tanıdın mı?” dedim. “Hiç unutur muyum Senyör İstanbul” dedi. 1982 ve 1986 yıllarındaki dünya kupalarında görüşmedik, 1990’da yeniden karşılaştık. Tekrar beni hatırlayıp hatırlamadığını sordum: “selam İstanbul, nasılsın?” dedi. Yani kırk dokuz buçuk senede beş defa bir ortaya geldik. Altıncısı da bu sene gerçekleşti. Bir vakitler mahallede top oynarken bu kadar ün kazanan bu türlü biriyle, yaklaşık elli yıllık bir dostluk kurmak, göğsümde hiç olmamış bir memnunluk yaratıyor.
NOT: Bu yazı/söyleşi, 2007 yılında kısaltılmış olarak Kardiyograf mecmuasında yayımlanmıştır. Bu metin, söyleşinin tam ve gözden geçirilmiş, revize edilmiş halidir.