Türkiye’nin Gayrimenkul Platformu GYODER, Ziraat GYO’nun katkıları ile her çeyrekte hazırladığı ‘GYODER Gösterge’ içerisinde özel evrak yayınlamaya başladı. 2023 1. Çeyrek Raporu içerisinde yer verilen ve Endeksa tarafından GYODER için özel olarak hazırlanan ‘Çeyreğe Özel’ kısmında ‘depremin satılık konut ve kiralık piyasasına olan etkileri’ incelendi. ‘Deprem Özel Dosyası’nda, sarsıntı sonrası bölgenin konut bazında satış fiyatı, kiralık bedel değişimi, bina yaşı ve stok durumu ile ilgili gayrimenkul piyasasının özet bir röntgeni çekildi.
Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde meydana gelen ve 11 vilayette hissedilen 7,8 ve 7,6 şiddetindeki zelzelelerin çok ağır tesir bıraktığı vilayetler olan Hatay, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Adıyaman’da ağır hasarlı ve yıkılan bina sayılarının sırasıyla 10.911, 10.777, 11.922 ve 6.108 olduğu kaydedildi. Dünya Bankası’na nazaran, 6 Şubat zelzelelerinin Türkiye’de 34,2 milyar hasara yol açtığını varsayım ediliyor. Sarsıntıdan sonra birçok kesim etkilendiği üzere gayrimenkul kesimi de etkilendi. Bu tesirin kısa süredeki sonuçlarını incelemek için Ocak-Şubat ve Mart ayları alınarak değişimlerine bakıldı.
KONUTLAR DEĞERLENDİ
Türkiye genelinde Ocak 2023 – Mart 2023 ortası satılık konut fiyatları yaş kırılımları ele alınarak incelendiğinde, tüm yaş kümelerindeki konutlarda satılık kıymetlerinin arttığı görülüyor. Tüm yaşlara bakıldığında Ocak ayında metrekare fiyatları 13 bin 961 iken, Şubat’ta 15 bin 606’a ve Mart’ta da 17 bine yükseldi.
Deprem bölgesinde artış, yaş bakımından yeni binalardan kaynaklanırken sarsıntı bölgesi dışında ise örneğin Ankara’da kıymet artışı %17,67, İstanbul’da ise %14,40 düzeyinde ölçüldü.
0-4 yaş ortasındaki yeni binalara olan talep artışı münasebetiyle 0-4 yaş ortası binalarda satılık kıymetlerin aylar içerisinde daha fazla yükseldiği görülüyor. 0-4 yaş aralığında ise Ocak ayında metrekare fiyatları 15 bin 62 TL iken, Şubat ayında 16 bin 840 TL’ye, Mart ayında ise 18 bin 253 TL’ye yükseldi.
Deprem bölgesinden gelen vatandaşların farklı vilayetlerde konut satın almaları, yaşanılan binaların sarsıntıya dayanıklılığı konusunda yaşanan hassasiyet üzere faktörler yeni binalara olan talebin artmasının sebepleri ortasında sayılıyor. 16+ yaşındaki binalarda birinci çeyrek boyunca satılık kıymetlerinde fiyat artışı kaydedilmiş ancak bu konutların satılık pahaları, 0-4 yaş binalardaki konut fiyatlarının aşağısında kalmıştır.
Kiralık konut fiyatları ise yaş kırılımları ele alınarak incelendiğinde, tüm yaş kümelerindeki konutlarda kiralık bedellerin arttığı gözlemlenmiştir. Satılık konut bedellerinde olduğu üzere kiralık konut bedellerinde de 0-4 yaş binalara olan talebin fazla olmasından ötürü yeni binalardaki kira pahaları artmıştır.
2023 1. Çeyrekte Türkiye genelinde konutların kira bedellerine bakıldığında metrekare fiyatları tüm yaşlarda Ocak ayında 67,24 TL iken, Şubat ayında 78,01 TL, Mart ayında ise 87,04 TL’ye yükseldi. 0-4 yaşa bakıldığında Mart ayında bu bedel 90,47 TL.
Deprem bölgesinde ise örneğin Adıyaman’da kiralık konutların metrekare fiyatlarına bakıldığında ocak ayında 22,95 TL iken Mart ayında fiyat yüzde 83.14’lük bir artış ile 42,03 TL’ye çıkıyor. Kahramanmaraş’ta ise kiralık konut metrekareleri ocak ayında 23,9 TL’den yüzde 98,16’lık artışla 47,36 TL’ye çıkıyor.
Deprem bölgesindeki kiralık konut fiyat artış oranının çok yüksek olmasının süratli barınma gereksiniminden kaynaklandığı düşünülebilir. Misal halde etraf vilayetlere olan taşınma tercihleri ise bilhassa Ankara, Konya, Aksaray, Niğde, Sivas ve Konya üzere vilayetlerinde ortalama üzerinde bir artışa sebep olduğu söylenebilir.
ADIYAMAN’IN konut STOKU YALNIZCA 42 ADET
2023 1. Çeyrekte Türkiye genelinde satılık konut stokuna bakıldığında tüm yaşlarda Mart ayında 149 bin 602 konut olduğu görülüyor.
2023 1. Çeyrekte Türkiye genelinde kiralık konutların stokuna bakıldığında tüm yaşlarda Ocak ayında 45 bin 359 konut varken, mart ayında 36 bin 717’e iniyor.
Deprem bölgesine bakıldığında ise Ocak 2023-Mart 2023 ortası stok adetlerinin çok azaldığı gözlemleniyor. Burada adetler azalırken barınma gereksiniminin karşılanması ismine talep de arttığı için sarsıntı vilayetlerinde 2 aylık müddette konut fiyatlarının arttığı görünüyor. En çok değişim sarsıntıdan en çok etkilenen vilayetlerden birisi olan Adıyaman’da gerçekleşti. Adıyaman’da Ocak ayında 627 adet satılık konut stoku bulunmaktaydı. Bu manada bakıldığında konut piyasasının hareketli olduğu bir vilayet üzere yorumlayabilirken sarsıntıdan sonra satılık stok adetleri %93 düşerek 42 olmuştur. Adıyaman’ı %89,02 düşüşle ile Malatya, %84,02 düşüş ile Hatay ve %81,88 düşüş ile Kahramanmaraş izlemektedir.
Ocak 2023-Mart 2023 ortası kiralık stok adetlerine ve kıymet değişimlerine bakıldığında ise bilhassa zelzele bölgesi ve etrafındaki konutlarda stok adetlerinin de çok azaldığı gözlemleniyor.
2023 yılı 1.çeyrekte sarsıntı bölgesinde oluşan kiralık konut stok durumuna bakıldığında, Adıyaman ili Ocak ayından Mart ayına %96,46 oranında bir düşüş ile birinci sırada yer alıyor. Adıyaman’da Ocak ayında 113 adet kiralık konut varken bu sayı Mart’ta 4’e düşmüş. Adıyaman’ı %91,88’lik düşüş ile Malatya, %91,18 düşüş ile Kahramanmaraş ve %81,30 düşüş ile Elazığ izliyor.
EN ÇOK ANKARA VE KONYA GÖÇ ALDI
Depremden sonra bulundukları vilayetlerden ayrılarak Türkiye’deki diğer vilayetlerde yaşamak için taşınan insanların tercih bölgeleri de stok değişimleri haritasında muhakkak oluyor. Sarsıntıdan etkilenen insanların Ankara ve Konya üzere İç Anadolu’daki konutlarda kiralama eğilimlerinin arttığı görülüyor. Bu artış, hem istihdamın daha kolay sağlanabilir olmasından hem de zelzele riski bakımından daha sağlam bölgeler olmalarından kaynaklanıyor.