Birgün gazetesi muharriri Metin Özuğurlu bugünkü köşesine “büfe siyasetçisi” diye tanımladığı parlamenterleri taşıdı. Metin Özuğurlu, “Türkiye’nin mevcut siyasi ortamında, “büfe siyasetçisi” rol kalıbı içinden gelen parlamenterler ile esaslı siyasi dönüşümleri sırtlamak nasıl mümkün olacak?” diye sordu.
Metin Özuğurlu’nun bugünkü yazısı şöyle:
“Yazıya özürle başlamam gerekecek; çünkü yaygın siyasetçi tiplemesi için bir metafor olarak seçtiğim “büfe” sıfatı, ekmek parası için o hücrede ömür tüketen erkek ve bayan arkadaşları ziyadesiyle üzebilir. Kendilerinden özür dileyerek meramımı anlatmaya başlayayım.
Uzun neoliberal vakitlerde birçok şey üzere, ana akım siyasetteki ortalama siyasetçi tipi de değişti: Klasik olanda siyasetçi dediğin güç ilgisine dâhil olur, nüfuz alanı oluşturarak yüksek statü elde etmeyi amaçlardı. Paraya para katmak, ticaretin işiydi.
MENDERES VE OĞLU
Şimdiki iktidarın referans isimlerinden Adnan Menderes’in “serbest hayata atılmak istiyorum” diyen oğlu Yüksel Menderes’e verdiği karşılık bilinir: “Oğlum, ben siyasette ve devlet hizmetinde bulunduğum sürece senin özgür hayat diye bir düşüncen olmasın; ticaret yapamazsın.” Öğüdün devamını merak edenler Hasan Pulur’un Milliyet gazetesinde 4 Nisan 2007 tarihli “Başbakanlar ve oğulları” başlıklı yazısına bakabilirler.
Adnan Menderes için ticaret burjuvazisi ve büyük toprak sahiplerinin siyasal temsilini üstlenmek ile direkt sermaye sahibi üzere davranmak kategorik olarak başka tercihlerdi; birini seçtiğinde birebir anda başkasını sürdürmek muhtemel değildi. Bu tavır, sağ-sol kanat ayrımı yapmaksızın Çağdaş vakitlerin parlamenter rejimlerinde ana akım siyasetçilerin ortalama karakteri idi. Aksi, ulus egemenliğine dayalı parlamenter rejimlerin işleyişi ile çelişirdi; çünkü sermaye fraksiyonlarının özel çıkarlarını ulusun genel çıkarı mertebesine yükselterek temsil etmek, lakin bu karakterdeki politik aktörlerce mümkün olabilirdi. Parlamenter rejimin toplumsal meşruiyet devşirmesi fakat bu rol kalıbındaki siyasetçi ile sağlanabilirdi.
“Büfe siyasetçisine” gelecek olursak… Her ne kadar yerli bir niteleme de olsa üniversal bir olguya göndermede bulunduğunu belirtmeliyim. Özallı yıllarla birlikte, “Belediyeden büfe yeri kapmak için siyaset yapmak”, olağanlaşmıştı. Bu olguyu soyutlarsak, siyasetçinin varlık motifi, şu ya da bu entitenin temsil fonksiyonu değil, direkt kendi şahsi çıkarı haline dönüşmüştü. Bu dönüşüm, 12 Eylül askeri darbesinin ana akım siyasi partileri dağıtan ve parlamentoyu güçten düşüren tesirlerinin akabinde yaşandı.
Parlamentoların egemenliğin temsili ikametgahı olmaktan çıkarak güçten düşmesi ve fonksiyonsuzlaşması ile ana akım siyasetçi tipinin, sermaye sınıfının temsilinden şahsen sermayedara dönüşmesi ortasındaki güçlü korelasyon dikkat caziptir. Hasebiyle ana akım siyasetçideki karakter aşınması, parlamentodaki güç aşınmasıyla iç içe yaşanmıştır. Öncelikle egemenlik, tahayyül edilmiş bir varlık olarak ulusun elinden kaymış, böylelikle parlamentolar, temsil fonksiyonları bakımından etkisizleşmiş, ülkenin sevk ve yönetimindeki güçleri kaybolan parlamenter bakımından ise şahsi ayrıcalıklar peşinde koşmak olağanlaşmıştır.
SÜNNET DÜĞÜNÜNDEN CENAZE TÖRENİNE
Sözü edilen siyasetçi tipinin edindiği servetin eriştiği düzey bakımından “büfe” nitelemesi pek temiz gelebilir. “Ne büfe yeri, memleketi götürüyorlar”, denebilir. Lakin bu haklı itirazlar, “büfe siyasetçisi” tiplemesindeki nicel değişimi gösterir; nitelik bakımından, ya da siyasetçi karakteri bakımından, “büfe” ile “yatlar-katlar-filolar, milyar dolarlar” ortasında düzey farklılaşması mevcut değildir.
Türkiye’nin mevcut siyasi ortamında, “büfe siyasetçisi” rol kalıbı içinden gelen parlamenterler ile esaslı siyasi dönüşümleri sırtlamak nasıl mümkün olacak? Sanırım ana muhalefet önderinin başını en çok meşgul eden sıkıntılardan biri de budur. Kılıçdaroğlu’nun her fırsatta kelamını ettiği “siyasi etik yasası”, kelamı edilen tipolojiyi parlamentodan uzaklaştırır mı? Sünnet düğününden cenaze merasimine arzı endam eyleyişini bir tıp seçim yatırım üzere gören siyasetçi profilini tahminen geriletir, lakin “büfe siyasetçisindeki” ana dönüşüm için fazlası gerekir.
Büyük açmazların, kuvvetli şartların ve esaslı dönüşümlerin içinde, vaktin ruhu, bahtını halkının yazgısıyla birleştirmiş devrimcileri çağırıyor. Biline ki, bu birikim, bu topraklarda mevcuttur.”