Bu yıl Brezilya, Rusya, Çin, Hindistan ve Güney Afrika’dan oluşan BRICS ülkeler kümesinin periyot başkanlığını yürüten Güney Afrika, 17-27 Şubat’ta, ülkenin doğu kıyılarında Rus ve Çin ile “Mosi” isimli ortak deniz tatbikatı düzenliyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin yıl dönümünde gerçekleştirilen bu tatbikat, Güney Afrika’nın işgale karşı çekimser tutumu da göz önüne alındığında, Batılı hükümetler tarafından reaksiyonla karşılanıyor.
Güney Afrikalı dış siyaset uzmanları, Rusya ve Çin ile düzenlenen ortak tatbikatın, Güney Afrika’nın Batılı ortaklarıyla olan ilgilerine ve ülkenin dış siyasetine tesirlerini AA muhabirine kıymetlendirdi.
BATILI HÜKÜMETLER GÜNEY AFRIKA’YI UKRAYNA’NIN IŞGALINDE RUSYA’YI DESTEKLEMEKLE SUÇLUYOR
Güney Afrikalı gazeteci ve dış siyaset uzmanı Peter Fabricius, Güney Afrika’nın Rusya ve Çin’le gerçekleştirmekte olduğu deniz tatbikatının Batılı ülkeler tarafından reaksiyonla karşılandığını belirterek “Batılı hükümetler, Güney Afrika’nın bu deniz tatbikatını yapmakla Rusya-Ukrayna Savaşı’nda benimsediğini tez ettiği ‘bağlantısızlık’ pozisyonunu terk ettiğine inanıyor.” tabirlerini kullandı.
Fabricius, bu durumun Güney Afrika’nın Batılı ortaklarıyla olan bağlarına ziyan vererek ülkenin gelecekte yararlanabileceği birtakım imkanları kaybetmesi manasına geldiğini ileri sürerek “Batı ülkelerinin büyükelçiliklerinin Güney Afrika’nın Rusya’ya karşı tavrını nasıl daha açık bir biçimde eleştirmeye başladıkları şimdiden görülebilir.” dedi.
Güney Afrika’nın tüm müttefikleriyle tatbikat yapmakta hür olduğunu fakat bu tatbikatın Ukrayna’nın işgalinin yıl dönümünde gerçekleştirilmesini “yanlış” bulduğunu belirten Fabricius, “Güney Afrika en azından bu tatbikatı daha yeterli bir ana kadar ertelemek için bir mazeret bulabilirdi.” diye konuştu.
Fabricius, Güney Afrika’nın BRICS ortakları Rusya ve Çin’in saldırgan tavırlarının, ülkenin dış siyasetteki bağlantısızlık prensibini sürdürmesini güçleştirdiğini söz ederek şunları kaydetti:
“Korkarım Güney Afrika, Rusya’nın Batı ile münasebetlerine ziyan veren jeopolitiğe sürükleniyor. Sonuçları varsayım etmek güç ancak Güney Afrika, Batılı hükümetlerle bağlarında kimi çıkarları ve ayrıcalıkları tehlikeye atıyor olabilir. Örneğin Batılı başkanların ziyaretlerinin azalması, tahminen de Afrika Büyüme ve Fırsat Kanunu’na (AGOA) uygun ülke statüsünü kaybetmesi ya da birtakım yardımların kaybı üzere. Söylemek için çok erken ancak bu, daha evvel bu çeşit reaksiyonları düşünmeyen Batı başşehirlerinde konuşuluyor.”
“Rusya tarafından hayli tesirli bir halde araç haline getirildik”
Afrika Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü (ISS Africa) İdare Konseyi Lideri Jakkie Cliers, Güney Afrika kamuoyunun Ukrayna’daki savaş konusunda ikiye bölünmüş durumda olduğunu belirterek “Geçmişi ve BRICS’e yakın vakitteki üyeliği göz önüne alındığında, Afrika Ulusal Kongresi (ANC) hükümeti muhakkak Batı aksisi ve bu duruş vakit içinde daha besbelli hale geldi.” dedi.
Cliers, Güney Afrika’nın Ukrayna krizinde açıkça Rusya’yı desteklediğini sav ederek “(Rusya Dışişleri Bakanı Sergey) Lavrov’un ziyaretinden de anlaşılacağı üzere, Rusya tarafından da epeyce tesirli bir biçimde araç haline getirildik. Bu genel olarak Rusya için bir yarardır. ” tabirlerini kullandı.
Güney Afrika’nın memleketler arası prestijinin, ülkenin demokratik yollarla seçilen birinci Cumhurbaşkanı Nelson Mandela’nın akabinde istikrarlı bir biçimde azaldığını lakin Afrika’daki kıymetini koruduğunu kaydeden Cliers, Güney Afrika’nın Rusya ve Çin’den yana tutumunun ülkenin pozisyonunu daha da olumsuz etkileyeceğini söyledi.
“RUSYA VE ÇIN ILE ORTAK DENIZ TATBIKATLARI, GÜNEY AFRIKA’NIN KONTAKSIZ POZİSYONUNUN BIR TEYİDİDİR”
Witwatersrand Üniversitesi Memleketler arası Bağlar Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Mopeli Moshoeshoe, Rusya ve Çin’in Güney Afrika’yı 1948-1994 yıllarında yöneten ırkçı apartheid rejimine karşı gayrete verdiği dayanağa dikkati çekerek “Bu nedenle 1994 yılında eski kurtuluş hareketinin iktidara gelmesiyle yeni Güney Afrika’ya geçiş hem Rusya’nın hem de Çin ile müttefik olunması manasına geldi.” dedi.
Moshoeshoe, Güney Afrika’nın Batı ile de derin ve yakın ekonomik alakaları olduğuna dikkati çekerek bu nedenle Güney Afrika dış siyasetinin, Batı’nın çıkarlarına ve hassasiyetlerine anlaşılır bir biçimde hassas olmaya devam ettiğini söyledi.
Güney Afrika’nın milletlerarası hukuk ve çok taraflılık ahlakına dayalı hâkim bir dış siyaset izlediğini kaydeden Moshoeshoe, “Güney Afrika, Çin ve Rusya ortasında planlanan ortak deniz tatbikatları, Güney Afrika’nın devam eden Rusya-NATO/Ukrayna savaşına ait tarafsız duruşunda bir değişiklik olduğu manasına gelmez.” tabirlerini kullandı.
Moshoeshoe, Güney Afrika’nın “bağlantısızlık” siyasetine sadık kalarak Batılı devletlerle de askeri tatbikatlar yürüttüğüne işaret ederek “Rusya ve Çin ile ortak deniz tatbikatları, Güney Afrika’nın temassız pozisyonunun bir teyididir ve ülkenin dış siyasetinde bir değişiklik olarak tasvir edilemez.” diye konuştu.
Bu açıdan Güney Afrika hükümetinin, Batı’nın dış siyaset kararları üzerinde çok tesirde bulunma teşebbüslerine her vakit direndiğini belirten Moshoeshoe, buna rağmen Batılı güçlerin, “Afrika’daki kaleleri” olarak gördükleri Güney Afrika’yı karşılarına almak konusunda itidalli davranacaklarını söz etti.