Sahte tez ve diploma satan dolandırıcılar sık sık gündem oldu.
Hürriyet Gazetesi’nden Melike Çalkap’ın haberine nazaran, dolandırıcılar artık de 12 taksitle 6 bin dolar karşılığında doçentlik makalesi yazıyor.
Bu makalelerin tıp alanına ağırlaşması ise dikkat çekti.
Gazeteci muharrir Soner Yalçın, Kara Kutu kitabında, bilimsel sahtekarlığı 7 sayfada tek tek anlattı.
İşte Soner Yalçın’ın bilim dünyasının karanlık taraflarını ele aldığı Kara Kutu kitabının ilgili kısmı:
TÜRKİYE NE HALDE
Güven Plus Küme AŞ…
Kurucusu Murat Korkmaz.
Bu şirket ile tıpkı adreste İstanbul Bilim ve Akademisyenler Derneği var.
Dernek ismine 15 tıp mecmuasında yüzlerce makale yazıldı.
Yetmedi “bilimsel dergiler” çıkardı! Mecmuaların isimleri kuşkusuz marka olarak kayıtlı değil lakin buna karşın mecmualarda “uluslararası ticari marka (internationaltrademark) işareti, R” kullanılıyor. Mecmuaların adreslerinin de birebir olduğunu belirteyim…
Neydi bu mecmualar:
1. Memleketler arası Hakemli İrtibat ve Edebiyat Araştırmaları Mecmuası (UHİVE)
(International Peer-ReviewedJournal of CommunicationandHumanitiesResearch)
2. Milletlerarası Hakemli İktisat İdaresi Araştırmaları Mecmuası (UHEYA)
(International RefereedJournal of Research on Economics Management)
3. Milletlerarası Hakemli Müzik Araştırmaları Mecmuası (UHMAD)
(International RefereedJournal of Music Researches)
4. Milletlerarası Hakemli Psikiyatri ve Psikoloji Araştırmaları Mecmuası (UHPPD)
(International Journal of PsychiatryandPsychologicalResearches)
5. Milletlerarası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Mecmuası (TMD)
(International RefereedJournal of Design and Architecture)
6. Memleketler arası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Mecmuası (UHD)
(International RefereedJournal of NursingResearches)
7. Memleketler arası Aile, Çocuk ve Eğitim Dergisi
(International Journalof Family, Child andEducation -ACED)
8. Memleketler arası Hakemli Akademik Spor Sıhhat ve Tıp Bilimleri Dergisi
(International RefereedAcademicJournal of Sports (SSTB)
9. Milletlerarası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi
(International RefereedJournal of HumanitiesandAcademicSciences -UHBAB)
10. Memleketler arası Hakemli Toplumsal Bilimler Dergisi
(International RefereedAcademicSocialSciencesJournal -IIB)
11. Memleketler arası Hakemli Mühendislik ve Fen Bilimleri Mecmuası (UHMFD)
(International RefereedJournal of EngineeringandSciences)
12. Milletlerarası Hakemli Beslenme Araştırmaları Mecmuası (DBHAD)
(International Peer-ReviewedJournal of NutritionReseach)
13. Memleketler arası Hakemli Bayan Hastalıkları ve Anne Çocuk Sıhhati Mecmuası (JACSD)
(International RefereedJournal of GyneacologicalandMaternaland Child Health)
14. Milletlerarası Hakemli Ortopedi Travmatoloji ve Spor Hekimliği Mecmuası (OTSHD)
(International RefereedJournal of OrthopedicsTraumatologyand Sports Medicine)
15. Memleketler arası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Mecmuası (UHPAD)
(International RefereedJournal of Marketing and Market Researches)
16. Memleketler arası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sıhhati Mecmuası (UHİGÇSD)
(International RefereedJournal of OccupationalHealthandSafety)
Bazı mecmualar, “arastirmax bilimsel yayın indeksi”ndeydi!
Bazı mecmualar, “TÜBİTAK – Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi-ULAKBİMindeksi”ndeydi!
Kimi tanınmış 55 akademisyen bu mecmualarda makale yazdı.
Bu mecmualara müracaatlardan fiyat alınıyordu. Mecmualar yoluyla düzenlenen kongre ve konferanslarda iştirakçilerden fiyat talep ediliyordu. Ne acı ki, bu mecmualarda çıkan makaleler üniversitelerde, akademik teşvik, atama ve yükseltmelerde kıymetlendirme konusu ediliyordu!
Sonunda…
TÜBİTAK Araştırma ve Yayın Etiği Şurası, “bilim sahteciliği yapılıyor”şikâyeti üzerinekonuya ait kapsamlı inceleme yaptığında neler bulmadı ki…
Kullandığı isimler: Bazen “Murat Korkmaz”, bazen “Hakan Murat Korkmaz” ve bazen“H. Murat Korkmaz” idi.
Asıl ismi, “Murat Korkmaz” idi.
Kullandığı akademik unvan: Doçent Doktor
Tabii ki ne hekim ne de doçent evrakı vardı!
Tabii ki hiçbir üniversitede çalışmışlığı yoktu!
Üniversite mezunu olup olmadığı bile bilinmiyordu!(DİPNOT: Bilim adamı sahtekarlığı konusunda ülkemizden tek örnek vereceğim: Yıl, 2018. Kendisini Gülhane Askeri Tıp Akademisi mezunu beyin, hudut ve omurilik cerrahi profesörü olarak tanıtan, hatta televizyon programlarına, üniversitelere konuşmacı olarak katılan Cüneyt Turan’ın lise mezunu olduğu ortaya çıktı!Sahtekar profesör tabip, polislerin operasyonuyla gözaltına alındı. Uydurma tabipler konusu başka bir kitap konusu olur…)
Murat Korkmaz, bazen isimleri tıpkı anda misal ortamda kullanarak iki-üç farklı kişiymiş üzere gösteriyordu kendisini:
-Boğaziçi Üniversitesi’nde Doçent Hekim Hakan Murat Korkmaz…
-Paris – Fransa’da The InternationalCouncilforScience (ICSU)’ta Doçent Hekim H. Murat Korkmaz…
-TÜBİTAK’ta Doçent Hekim Hakan Murat Korkmaz…
Ama bu türlü bir sahtekâr bilimsel mecmualara makale yazdı…
Ama bu türlü bir sahtekâr bilimsel konferanslarda konuşmacı oldu…
Az buz değil…
Korkmaz’ın 2010’da yediyazıyla başlayan “bilimsel makale” serüveni, 2011 yılında 23 makale, 2012 yılında 43 makaleyle sürdü. 2016 sonuna gelindiğinde ise 261 yayınla “rekor” kırdı! dünyanın işletmecilik alanında en üretken akademisyenlerinden biri olan Prof. Dr. Tamer Çavuşgil bile 40 yılda lakin 200 civarında makale yayınladı.
Korkmaz, 2017 ve 2018’de kendisi hakkında inceleme başlatıldıktan sonra makale yayınlama sayısında çok önemli düşüş oldu. Sonunda yakayı ele verdi…
“Bilimsel yayıncılık” yanı sıra, emlakçılık, otomobil yıkama, paklık, ilaçlama, kozmetik, promosyon üzere işleri de yapıyordu!
Murat Korkmaz problemi Türkiye’de tek bir olay mı?
Maalesef hayır.
Türk medyasında çıkan haber “yayıncılığın” hiline diğer bir örnekti:
WASET (World Academy of Science, EngineeringandTechnology)…
Hayli şık, içeriğiyle de göz dolduran bir siteydi…
Uluslararası hakemli dergilerle temaslar, neredeyse her branşta düzenlenen milletlerarası konferanslar yapıyordu…
Parayı bastıran da bunları yaptığınıCV’sine/özgeçmişine ekleyip doçent yahut profesör oluyordu!
Ancak biraz araştırınca, sitenin makalenizi milletlerarası mecmualarda yayımlanmış üzere, sizi de katılmadığınız memleketler arası konferanslara katılmış üzere gösterdiği ortaya çıkıverdi.
Yapılan kolaydı aslında:
Diyelim ki, doçentliğinize yahut profesörlüğünüze sıra geldi. Bizatihi olacak hali yok ya, konferanslara katılmak ve memleketler arası hakemli mecmualarda makalelerinizin yayınlanması gerekli ki bunları CV’nize ekleyebilesiniz. Gerçi dünyada 25 bine yakın hakemli mecmua var lakin siz o denli zahmete girecek biri değilsiniz, Şunun bir kolay yolu yok mu abi kültüründen de gereğince nasiplenmişsiniz. Yolu buluyorsunuz…
“WASET” gerisinde fen bilgisi eski öğretmeni Cemal Ardıl vardı, kendisine kızı Ebrû Ardıl ile oğlu Bora Ardıl yardımcı oluyordu.
20 yıllık fen bilgisi öğretmeni Cemal Ardıl kendisini “Dr/PhD” olarak tanıttığı için TÜBİTAK Lideri Prof. Nüket Yetiş, hakkında Etik Kurul’da soruşturma açtırdı. Gerisinden TÜBİTAK ismini müsaadesiz kullandıkları için noterden protesto etti. Hatta uydurma konferans, düzmece mecmua üzere meseleler çözülene kadar Çanakkale 18 Mart Üniversitesi ve Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’ne TÜBİTAK dayanağını kesti. Ancak onlar faaliyetlerini sürdürdü…
Konuya birinci dikkat çeken NTV Bilim Dergisi’nden A. Murat Eren oldu. Kendisi de bir akademisyen olan Eren, site hakkında bilgiler verdi:
-Türkiye’deki yayın sayısı ile o yayınlara yapılan atıf sayıları ortasındaki oransızlıklar biliniyor; taşra üniversitelerinde akademisyenlerin ne tıp yayınlarla takım sahibi oldukları da. Bu site yaptığı çalışmaları çoğunlukla öbür hiçbir yerde yayınlatamayacak olan akademisyenlerin, para karşılığında yayın sahibi olmalarını sağlıyor. Birkaç yüz Euro’yu bir ortaya koyan akademisyen bilimsel sürecin çetrefilli yollarına girmeden WASET’te yayınını yayınlatıveriyor. Parayı basan, akademik hayatın merdivenlerini ikişer ikişer tırmanıyor. Yayınlanmış binlerce makale, düzenlenmiş onlarca konferans düşünüldüğünde oldukça kârlı bir iş olduğu aşikâr. Herkes kazanırken ne yazık ki kaybeden, bilim oluyor…
Yine Dr.Eren’in yazısından, WASET’e başvuranların büyük çoğunluğunun Bulgaristan, Hindistan, Pakistan, Fas, Mısır, İran, Gürcistan, Azerbaycan, Birleşik Arap Emirlikleri, Sri Lanka, Malezya, Endonezya üzere ülkelerden olduğunu da öğreniyoruz. Türkiye üniversitelerinde misyon yapan kimi akademisyenler de WASET’in müdavimleri ortasında. Bu ülkelerin temel özelliği ise bilim, bilimsel niyet ve bilim dünyasına katkı konusunda biraz müşkülpesent olmaları!
Türkiye bilim dünyasının bir gerçeği de bu…
Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Konseyi’nin “Yükseköğretimde Nezaret ve Kontrol -Yasal Çerçeve ve Uygulamalar” (Aralık 2009)başlıklı raporunda şu tespiti yaptı:
-Gerek kontrol ve ceza soruşturmasıyla ilgili mevzuat alt yapısındaki eksiklikler,
-Gerekse Yükseköğretim Genel Şurası, YÖK Liderleri ve Yükseköğretim Denetleme Şurası’nın uygulamaları nedeniyle,
-Devlet, üniversiteler üzerindeki nezaret ve kontrolü kaybetmiştir!
-Bu konu, bilhassa yükseköğretim kurum ve üst kuruluşlarının yöneticilerinin hesap verilebilirlik ile ilgili algılamalarının değişmesine neden olmuş,
-Ve böylelikle yükseköğretim alanı yolsuzluk ve usulsüzlüğün önlenememesine/artmasına elverişli bir “çevre” haline gelmiştir…(DİPNOT: Bilhassa internetle birlikte akademik etik ihlallerinde Türkiye’depatlama yaşanıyor. Akademik etik ihlalleri daima örtbas ediliyor; üstelik ortaya çıkaranlara saldırılıyor! Halbuki. Dünyadan örnek vereyim:Türkiye’de Erdoğan’ın üniversite diploması olup olmadığı tartışılırken,Macaristan’da cumhurbaşkanının çalıntı doktora tezi iptal edildi, istifa ettirildi! Almanya’da 20 kadar bakan, parlamenter ve akademisyenin çalıntı doktora tezleri iptal edildi, istifa ettirildiler. Romanya’da bakanın çalıntı doktora tezi iptal edildi, istifa ettirildi. Fark bu! En azından Batı’da yakalanan istifa ettiriliyor…)
Tıpkı ihraç ettiğimiz sebze-meyveler üzere “bilimsel makalelerimiz yurt dışında yakalanıyor! Örneğin, 2007′de Türkiye’deki dört üniversiteden biri dekan, 14 fizikçinin 65 çalıntı makalesi yurtdışında yakalandı ve yayından atıldı…
Bilimsel sahtekârlığa son bir örnekle mevzuyu toparlayayım.
Doç. Kaan Öztürk “Şişme Mecmualar ve Yayın Etiği İhlalleri” başlıklı yazısında artık alışılan örnek verdi:
-“TÜBİTAK’a bağlı Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi’nden (ULAKBİM), 2011 Temmuz ayında alınan bilgilere nazaran, 2010’da yayınlanan Türkiye adresli en çok atıf alan on yayını şöyle sıraladı. (…)
İşin tuhaflığı, on yayından sekizinin ‘EnergyEducationScienceandTechnology’ isimli, ismi sanı bilinmeyen bir mecmuadan gelmesi.Bu dergiye ‘www.silascience.com’ adresinden ulaşılabiliyor. Emsallerine nazaran çok amatörce hazırlanmış ve çok eksikleri olan bir site.
Sitede dört farklı mecmua başlığı mevcut, fakat makalelere ulaşılamıyor. Hatta,2012 yılından evvelki makalelerin özetlerine bile ulaşılamıyor. Üniversite kütüphanesi aracılığıyla girmek de makaleleri okumamı sağlayamadı. ULAKBİM Türkiye Akademik Mecmua Portalı’nda mevcut değil. Web sayfasında abonelik hakkında bir bilgi yok. Güya okunmayı istemiyormuş üzere bir hali var. Okunamayan makaleler nasıl bu kadar atıf alabilmiş, insan merak ediyor.
Dört mecmuanın de baş editörlüğünü, Şırnak Üniversitesi’de rektör yardımcısı olan Ayhan Demirbaş yürütüyor!
Yönetim ofisi Trabzon adresli. İrtibat için yalnızca editörün şahsî hotmail adresi verilmiş, kurumsal bir e-posta adresi yok!
Bu çeşit eksiklikler haliyle mecmuanın profesyonelliğinden kuşku duymanıza yol açıyor. Tekrar de kıymetli muvaffakiyet sağlamış, kısacık vakitte yüksek atıflar alan makaleler yayınlamış. Şayet atıf almayı bilimsel kalite ölçüsü sayarsanız, kalitesi yüksek demek lâzım.Ancak, atıfların nereden geldiğine bakınca işin rengi değişiyor. Web of Knowledge veritabanına erişebilen herkes atıfların kaynaklarını çarçabuk tahlil edebilir.
ULAKBİM listesinin ikinci sırasındaki B. Demirbaş imzalı makaleye yapılan 124 atıfınyüzde 90’dan fazlası iç atıf, yani EnergyEducationScienceandTechnology mecmuasındaki makalelerden geliyor (part A ve part B toplamı). Geriye kalan 9 atıf öbür mecmualardan, fakat onların yedisi baş editör A. Demirbaş’ın, ikisisi F. Demirbaş’ın yazdığı makalelerden geliyor.
Listenin üçüncü sırasındaki H. Balat imzalı makalenin durumu da farklı değil: Aldığı atıfların yüzde 88’i iç atıf.
Başka mecmualardan gelen 10 atıftan yedisi baş editör A. Demirbaş’tan, biri F. Demirbaş’tan, biri A. ve F. Demirbaş’tan, biri de M. Balat’tan.
Listedeki öteki yüksek atıflı makalelere bakınca daima misal soyadlarını görüyorsunuz. Ailevi bir teşebbüs mi diye düşünmeden edemiyor insan.
Sonraki sıralardaki makalelerin atıflarının tahlili emsal sonuçlar veriyor: Atıfların yüzde 80-yüzde 90’ı iç atıf. Muhtemelen editör, muharrirleri evvelki makalelere atıf yapmaya ‘teşvik ediyor.’ Bağımsız mecmualardaki (ne kadar bağımsızsa) atıflar ise ezici çoğunlukla baş editörün yazdığı makalelerden.(…)
Bütün yıllar içindeki toplam atıflara bakalım. EnergyEducationScienceandTechnology 2009’a kadar tek bir mecmua iken, 2009’dan itibaren Part A ve Part B olarak bölünmüş. 2009’dan sonra, iki mecmuadaki toplam 358 makaleye tam 4.745 atıf yapılmış. Makale başına 13.25 atıf; epey yüksek. Lakin mecmuanın kendi içinden gelen atıfları çıkarırsanız geriye yalnızca 331 atıf kalıyor.
Bu iki dergiye gelen atıflar toplam 436 makaleden kaynaklanıyor, lakin bunların yalnızca 87’si öbür mecmualarda yayınlanmış ki bunların 21’i A. Demirbaş’ın, 6’sı da M.F. Demirbaş’ın makaleleri.
Özetle, büyük atıf sayılarına karşın, bu mecmuaları küçük bir küme dışında kimsenin okumadığı ve kullanmadığı muhakkak. Müellifler kendi içlerinde dönüp duruyor, bir arada yazdıkları makalelerde birbirlerine atıf yapıyorlar, sayılar böylelikle şişiyor.” (Matematik Dünyası, 2012)
Israrla soracağız: Bilim insanları sahtekârlığı neden alet oluyor?
Doç. Kaan Öztürk’ün buna cevabı şuydu:
-“Sayılara dayalı bir kıymetlendirme sisteminde, şaibeli mecmualarda bol lakin boş yayınlar yapmış olanlar haksız avantaj edinerek akademik takımları doldururlar. O vakit da nitelikli bilim yapmak isteyenler için boğucu bir atmosfer oluşur…
-“Elbette atama ve yükseltmelerde yalnızca sayılara bakılmıyor, belgeler komitelerde inceleniyor. Fakat inceleyenler hakikaten bütün makaleleri dikkatle okuyorlar mı, kararları yayın/atıf sayılarından ve yayınların yer aldığı mecmuanın etki katsayısından hiç etkilenmiyor mu? Kaldı ki, sayı şişirmecileri mesleklerinde yükseldikçe bu kıymetlendirme kurullarına onlar da dahil olacaklar, ve kendi benzerlerine kolaylık sağlayacaklar…
-“Dahası, görünüşte çok üretken ve muteber olan bu profesörler, âlâ niyetli öğrencileri kendilerine çekecekler lakin bu öğrencilere bilimsel araştırmanın ve makale yazmanın hakikat usulünü öğretemeyecekler. Öğrenciler sonuçta örnek aldıkları hocaları üzere olup çıkacaklar. Bunların bir kısmı gerçekle yüzleşip mesleklerini boşa harcadıklarını fark edecek, hüsrana uğrayacaklar. Bir kısmının ise bahtı yaver gidecek, kendilerine bir takım bulacak ve sistemi tekrar üretecekler. Her iki sonuç da toplumsal bir trajedidir…
-“Sineklerle uğraşabiliriz, lakin bataklık kurumadıkça, yani –‘yayın yarışı’ devam ettikçe yayın etiği ihlâlleri artarak devam edecektir. ‘Sayı oyunları’nı, yani bilimsel kaliteyi kolay ve yetersiz sayısal göstergelerle ölçme alışkanlığını da sorgulamalıyız…”
Hâlâ…
Tıp konusunda muhalif ses duyduklarında ne diyor kimi çevreler:
-“Bu bahiste kaç bilimsel makalesi var ki konuşup duruyor?”