Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu Amasra Kuruluş Müdürlüğü maden ocağında 14 Ekim Cuma günü saat 18:45 sıralarında birinci belirlemelere nazaran grizu patlaması meydana geldi. Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Lideri Fahrettin Altun, sabah saatlerinde Bartın’ın Amasra ilçesindeki maden ocağında meydana gelen grizu patlamasında 28 madencinin hayatını kaybettiğini, kurtarılan 58 madenciden 11’inin tedavilerine devam edildiğini bildirdi. Facianın gerçekleşmesinin akabinde grizu patlaması gündeme geldi. Haberlerin akabinde vatandaşlar, grizu patlaması hakkında ayrıntıları araştırmaya başladı. Grizu patlaması ile ilgili ayrıntılar sorgulatıldı. Pekala, grizu patlaması nedir, neden ve nasıl olur? İşte, grizu patlaması ile ilgili ayrıntılar:
Altun, toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Bartın’da meydana gelen maden kazası, tüm taraflarıyla incelenmeye devam etmekte, arama kurtarma çalışmaları sürdürülmektedir” tabirlerini kullandı. Paylaşımında kazayla ilgili yeni bilgilere de yer veren Altun, şu bilgileri paylaştı:
“Maden kazasında maalesef 28 kardeşimiz hayatını kaybetmiştir. Kurtarılan 58 madencimizin 11’inin tedavilerine hastanelerimizde devam edilmektedir. Hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet, yakınlarına başsağlığı, yaralılara acil şifalar diliyorum.
Kazanın çabucak sonrasında Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatıyla olay yerine giden Çalışma ve Toplumsal Güvenlik, Güç ve Alışılmış Kaynaklar ve İçişleri Bakanlarımız, bölgedeki tüm çalışmaları gece uzunluğu yerinden takip etmiştir. Sayın Cumhurbaşkanımız birinci andan itibaren süreci şahsen yönetmiş, anlık bilgilendirmeler üzerine gerekli talimatları ilgili kurum ve şahıslara şahsen iletmiştir. Diyarbakır programını ileri bir tarihe erteleyen Sayın Cumhurbaşkanımız, bugün Amasra’ya giderek çalışmaları yerinde koordine edecektir. Meydana gelen bu elim kaza ile ilgili yapılan dezenformasyon içerikli paylaşımlara vatandaşlarımızın prestij etmemesi, husus ile ilgili bölgede bulunan bakanlarımızın ve resmî kurumların açıklamalarını dikkate almaları konusunun kıymetini bir kere daha söz etmek isterim.”
Grizu patlaması nedir?
Metan, etan, propan, bütan ile hidrojen, karbonmonoksit üzere bütün yanıcı gazları bünyesinde bulunduran hava, patlayıcı özellik gösterir. Bunların en kıymetlisi hidrokarbonlar ve bilhassa metan olup, metan ile havanın karışımı madencilikte “grizu” olarak isimlendirilir. Metanın tek başına yanması (metan patlaması) sırasında karbonmonoksit oluşmaz. Fakat metanın yanması kömür tozunun bulunduğu ortamda meydana gelirse, son etapta kömür tozu patlaması olur ve bol ölçüde karbonmonoksit oluşur.
Kömür madenlerindeki kömür damarlarından metan gazı açığa çıkabilmektedir. Bu nedenle madenlerde metan gazı dedektörleri bulunmakta ve metan gazı düzeyi aşikâr bir pahanın altında tutulmaya çalışılmaktadır. Madenlerin havalandırılması, metan gazı yoğunluğunun muhakkak bir düzeyin altında tutulması ve oksijen ölçüsünün makul bir düzeyin üzerinde tutulması açısından yaşamsal değer taşımaktadır. Madenlerde metan gazı birikmesini engellemek için kullanılan bir başka metot metan drenajlarıdır. Metan drenajı, kömür ocaklarında damar ve katmanlardan ocak atmosferi içine nüfuz eden grizunun çalışma alanı dışına atılmasında kullanılan bir metottur.
Grizu patlaması neden ve nasıl olur?
Magnezyum, alüminyum, çinko, kalay, demir üzere metalik tozlar, kömür, piritli cevherler, organik tozlar ortam havasına muhakkak bir konsantrasyon karışması durumunda hava patlayıcı hale gelir. Olağan şartlar altında katı bir kömür kesimi yanıcıdır. Lakin, ufalanarak ince toz haline getirildiğinde tutuşucu ve patlayıcı bir hal alır. Kömür tozu patlamaları üzerinde yapılan araştırmalar ve yaşanan olaylar aşağıdaki kıymetli bulguları ortaya çıkarmıştır. Kömür tozu küçük bir metan patlamasını büyük bir patlamaya dönüştürebilir.
Ayrıca, yanan bir toz bulutunun alevi bir gaz birikintisine ulaştığında gazı patlatabilir. İnce ve kuru kömür tozlarının varlığı grizunun alt patlama sonunu daha aşağıya indirebilir. Patlama kömür tozunu da içeriyorsa kıymetli ölçüde karbonmonoksit gazı oluşabilmektedir. Toz patlamasının olabilmesi için havada askıya geçmiş bir toz bulutunun ateşleyici bir kaynakla temasa geçmesi gerekmektedir. Araştırmalar ocaklarda metan-hava karışımlarını patlatabilecek her türlü kaynağın bir toz bulutunu da patlatabileceğini göstermektedir. Ancak ocakların en tozlu yerlerinde bile askıdaki tozlar patlayıcı bir toz bulutu oluşturamazlar.
Patlama için kıymetli olan tavan, taban ve yan duvarlarda birikmiş olan toz olup, bunun bir darbe tesiriyle gruplanarak havaya karışması gerekmektedir. Yani bir patlamanın olabilmesi için çökmüş tozu havalandıracak bir etken ile bulutu ateşleyecek etkenin bir ortaya gelmesi gerekmektedir. Bu açıdan kömür madenleri başka madenler ortasında en çok kazanın yaşandığı ve bu kazaların sonucunda çok sayıda mevtle karşılaşılan bir alandır.
Havalandırma sisteminin önemi
Madenlerde yaşanan yangınlar, yangın sırasında çalışma alanından uzaklaşmanın zahmeti nedeniyle çalışanların hayatlarını tehdit eder. Yangın sonucu oluşan zehirli gazların maden içinde yayılması, yangının bulunduğu alana belli bir uzaklıkta olunsa bile çalışanları etkileyebilmektedir. Bu nedenle madenlerdeki havalandırma sistemlerinin çalışanlara her şartta pak hava ulaştırabilecek biçimde düzenlenmiş olması gerekmektedir.
Yer altı madenciliğinde kullanılan üretim biçimlerinden biri oda topuk prosedürüdür. Temel olarak, cevherin üretimi sırasında, madenin üzerinde oluşan yükü dengelemek için bırakılan topuklar ve üretimin gerçekleşmiş olduğu odalardan oluşur. Oda topuk usulü genelde kömür, demir ve bakır madenlerinde tercih edilir. Yolda en kıymetli olan, topukların boyutlarıdır. Bırakılan topuklar çok küçük olursa, tavanın oluşturduğu yükü dengeleyemez ve maden çöker. Lakin topuklar çok büyük bırakılırsa, üretilmesi gereken cevher ocak içinde bırakılacağından, yapılacak üretimin ölçüsü azalır. Zayıf topuklardan birinin çökmesi durumunda etraf topuklara daha fazla yük düşeceğinden, çökme, domino üzere yayılabilir.
TIKLAYIN | Amasra’da maden faciası: 28 personel hayatını kaybetti
TIKLAYIN | Grizu patlamasının yaşandığı Amasra’daki maden ocağından fotoğraflar…
TIKLAYIN | Amasra’daki taşocağının bağlı olduğu Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun Genel Müdürü Kazım Eroğlu, Kozlu’da 8 personelin öldüğü maden kazası davasında ceza almıştı!