İris Cibre*
Konfüçyüs bir gün elinde bir vazo bir de elma sınıfa girer. Elmayı vazonun içerisine attıktan sonra ‘Kim bu elmayı vazodan çıkarabilirse yiyebilir’ der.
Hemen gözü pek ve karnı aç öğrenci atılır ve elini vazonun içerisine sokar, elmayı fiyat. Ama, o da ne, elmayı sıkıca tutuyor ancak yumruk olmuş eli vazonun boğazından geçmiyordur.
Bilge Konfüçyüs’e elmayı çıkaramadığını söyler.
Cevap ise çok kolaydır, “elmayı sıkıca tutman ve gerektiğinde bırakamaman seni de vazoda tutuklu bıraktı. Halbuki elmayı bırakıp vazoyu zıt çevirdiğinde kolay kolay eline düşecekti”…
İşte ülkemizi yöneten hükümetin durumu tam da bana bu kıssayı anlatıyor. Seçim elmasına o denli gözünü dikmiş ki vazoyu karşıt çevirmek dahi aklına gelmiyor.
Geçtiğimiz hafta tekrar bol türbülanslı, heyecanlı akıllarda 50 tilki ve 100 soru ile kalakaldık.
Önce piyasanın hiç beklemediği bir atak ile 100 bps faiz indirildi. Akabinde sonraki gece yeni kredi kısıtları açıklandı. Hükümet bankalara; sanayiciye yüksek faizle kredi veriyorsunuz, artık buna müsaade vermiyorum lakin düşük faizle de önünüze gelene kredi vermenize de müsaade vermiyorum dedi. Bu çok abuk bir karardı; hem kredi genişlemesi için faiz indirip hem de genişlemesin diye cezai koşul konulmuştu. Aslında durum göz boyamaktan öbür bir şey değil doğrusu. İktisattan anlamak zorunda olmayan tabana faiz sebep enflasyon sonuçtur bu yüzden indirmeye devam edeceğim, birinci maksadımız büyümektir, size iş yaratmaktır ileri iletisi vermiş, arttan çok istedikleri büyüme maksadına ulaşmanın yollarından en değerlisi, kredi genişlemesine darbe vurmuş-muydu sanki?
Öncelikle, bankalar hala kobilere ve bireysellere istediği oranda kredi vermeye muktedir, ayrıyeten ticari kredi kısıtını isterse delebilecek imkanları da mevcut, burada isterse sözünün altını çizmek isterim. Nasıl derseniz; her ne kadar üst limiti olsa da, alan mutlu veren şad durumunda, komite oranlarından istediği faize kredi verebilir. Öbür usul ise IRS, deyip geçiyorum mecburen, Google sizden sorulur…
Kısaca etrafından dolanmak mümkün. Gri alan mı dediniz? Bankalardan sorulur…
Bu gri alanlar iktisat idaresince bilinmiyor mudur? Umarım biliniyordur, yoksa ismi iktisat idaresi olmazdı değil mi, ülke için dehşetli bir hayal olurdu !
Bahse husus iktisat idaresi bize birçok açıklama yapıyor ya da yaptırıyor.
Akkuyu’ya 20 milyar dolar gelecek deniyor, 7 milyar geliyor akabinde puf yabancı para ticari mevduat hesaplarından 2.5 milyar dolar yok oluyor ve TL mevduat hesabına geçiyor.
Suudilerden 20 milyar daha ortada yok.
300 milyar dolar borsaya açıklaması geliyor bir anda, Borsa İstanbul tüm endeksinin kıymeti 180 milyar dolar.
Sürekli algımızla oynanırken, zengini daha varlıklı, kulağı delik olanı milyarder yaparlarken, kur yükselmeye devam ediyor. İç borç faizi rekor kırıyor, ana parayı aşıyor. Mali disiplinden taviz verilmezken ek bütçe ile birlikte bütçe açığı da rekora gidiyor. Cari fazla derken cari açık görülmemiş sayılara ulaşıyor. Bakan, SPK’nın 109. hususuna karşıtlık teşkil edecek halde borsaya yatırım yapın diyerek yatırım tavsiyesi vermesinin sonraki günü piyasa yüzde 2 düşüyor.
Bu listeyi ne yazık ki uzattıkça uzatmak mümkün.
Kısaca hükümetin eli vazonun içinde, elmayı sıkıca tutmuş, tutuklu kalmış. Ama, artık elmayı bıraksa da, vazoyu aykırı çevirip elmayı düşürse de ne gam, yiyemeyecek o elmayı, PPK metninde geçen transfer düzeneği kırıldı bir kere.
Onu tamir edecek ve vazoyu karşıt çevirecek aklı başında, planlı programlı, popülizmden uzak tek sıkıntısı ülkeyi soktukları bataklıktan çıkarmak olan, acı reçeteyi uygulamaya gücü yetecek, yürekli bir hükümet aranıyor…
Konumuzla alakası olmasa da İskender’in Aristo’ya mektubunu da okumanızı rica ediyorum.
Halk ikiye ayrıldı ve birbirinden nefret eder hale getirildi, muahedeye giden bütün yollarımızı da tıkamak istiyorlar. Bir yolunu bulup anlaşmak zorundayız, ülkemiz, geleceğimiz, çocuklarımız için…
Büyük İskender, büyük filozof Aristo’ya bir mektup yazıp sorar:
‘Zaptettiğim topraklardaki insanları tahakkümüm altında tutabilmek için neler yapmalıyım?’
1- Ülkenin ileri gelen insanlarını sürgüne mi göndereyim?
2- Ülkenin ileri gelenlerini mahpusa mi atayım?
3- Ülkenin ileri gelenlerini kılıçtan mı geçireyim?
Aristo’dan karşılık gelir:
1- Sürgünde toplanıp sana karşı başkaldırırlar.
2- Hapishaneler militan yuvası olur, denetimden çıkar.
3- Onlardan sonraki nesil intikam hırsıyla büyür, tahtını sallar.
Aristo, tahlil olarak şu tavsiyede bulunur:
İnsanların ortasına nifak tohumları ekeceksin. Birbirleriyle savaşınca, hakem olarak kendini kabul ettireceksin. Lakin mutabakata giden bütün yolları tıkayacaksın!
*Finansal Piyasalar Uzmanı