Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) datalarından derlenen bilgilere nazaran, Türkiye’nin ihracatı, ocak-ekim periyodunda yıllık bazda yüzde 15,4 artarak 209 milyar doları aştı.
Yılın 10 ayında 27 dal ortasında en çok ihracatı 28,1 milyar dolarla kimyevi unsurlar ve mamulleri yaparken, onu 25 milyar dolarla otomotiv, 18,4 milyar dolarla çelik bölümü takip etti.
Hazır giysi ve konfeksiyon dalı 17,9 milyar dolarla dördüncü; elektrik ve elektronik 12,3 milyar dolarla beşinci; demir ve demir dışı metaller 12,2 milyar dolarla altıncı; hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri 9,3 milyar dolarla sekizinci sırada yer aldı. Dokumacılık ve hammaddeleri 8,7 milyar dolar, makine ve aksamları ise 8,3 milyar dolarla en çok ihracat yapan dallar ortasında birinci 10’da yer aldı.
HAZIR GİYSİ VE KONFEKSİYONDA ALMANYA BİRİNCİ SIRADA
Sektörlere nazaran en çok ihracat yapılan ülkeler ele alındığında kimyevi hususlar ve mamulleri ihracatında tepe 1,99 milyar dolarla Hollanda’nın oldu. Onu İtalya ve ABD takip etti.
Otomotiv sanayisinde birinci sırada 3,64 milyar dolarla Almanya yer alırken, Birleşik Krallık ikinci, Fransa üçüncü oldu. Çelik’te İsrail’e 1,29 milyar dolarlık ihracat yapılırken, onu ABD ve Romanya izledi.
Almanya’nın 3,05 milyar dolarla başı çektiği hazır giysi ve konfeksiyonda ikincilik İspanya’nın, üçüncülük ise Birleşik Krallık’ın oldu.
KRİZDEN ZİRVEYE
Almanya, Hollanda ve İsrail’in, Türkiye’den ihracatın birinci sıralarında yer alması dikkat çekti.
Daha evvel gergin bağlantıların yaşandığı ülkelerde diplomatik ve ticari bağlantıları zedeleyen olaylar yaşanmıştı.
Almanya
Türkiye’nin 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde beklediği dayanağı bulamadığı tarafındaki tenkitleri ve Almanya’nın kimi şüphelilere sığınma hakkı vermesi Almanya ile alakalarda tansiyon yaratmayı sürdürmüştü. Öbür yandan da İncirlik askeri üssü sorunu ve Alman vatandaşlarının tutuklanması mevcut durumu daha da kötüleştirmişti.
Hollanda
Hollanda 16 Nisan referandumu öncesinde Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na ülkeye giriş müsaadesi vermemiş, karayoluyla ülkeye giden devrin Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya’yı da Rotterdam’daki Türk başkonsolosluğuna almayıp Almanya’ya geri göndermişti.
Türkiye, ülke dışında bulunan Hollanda’nın Ankara büyükelçisinin dönmemesini istemişti. Türkiye’nin Lahey Büyükelçisi Sadık Arslan da Ankara’ya çağırılmıştı. İki ülke, diplomatik temsilini karşılıklı olarak maslahatgüzar seviyesinde tutuyordu.
İsrail
Davos’ta yaşanan ‘One Minute’ krizinden bugüne Türkiye-İsrail bağlantılarında öne çıkan gelişmeler:
Davos’ta One Minute çıkışı
2008-2009 devrinde Türkiye İsrail’in Gazze operasyonlarını sert formda kınadı. Ocak 2009’da Erdoğan İsviçre’de düzenlenen Davos İktisat Forumu’nda ‘One Minute’ ismiyle tarihe kaydolan yansısını gösterdi ve tepeyi terk etti.
Ekim 2009’da Türkiye, ABD ve İtalya ile yapılacak bir askeri tatbikatta İsrail’in yer almasını engelledi. Bunun karşısında İsrail de Türkiye’nin Suriye ile arabulucu rolünü sona erdirdi.
Aynı günlerde bir TRT üretimi kurgu senaryoda İsrailli askerlerin Arap çocuklara ve yaşlılara makûs muamele ediyor halde gösterilmesi siyasi krize neden oldu. İsrail Dışişleri Bakanı Avigdor Lieberman Türkiye’nin Tel Aviv büyükelçisini medya önünde azarladı. Türkiye büyükelçisini geri çekeceği ikazında bulununca Lieberman özür diledi.
Alçak koltuğa oturtulan büyükelçi gerilimi
Ocak 2010’da gibisi biçimde periyodun Türkiye’de ve Orta Doğu’da en tanınan Türk dizisi olan Kurtlar Vadisi’nde Mossad casusları olumsuz formda gösterildi. Bu da o periyot gündem oldu ve ilgileri gerdi.
Bu kere Dışişleri Bakan Yardımcısı olan Danny Ayalon Türk Büyükelçi Oğuz Çelikkol ile dışişlerinde görüştü fakat Çelikkol alçak düzeyde bir koltuğa oturtuldu. Bu görüşme esnasında sav olunduğu üzere Ayalon yardımcısına dönerek “Gördüğün üzere o aşağıda biz yukarda oturuyoruz ve masada yalnızca tek bir bayrak var ve biz gülümsemiyoruz.” dedi. Bu görüşmeye ilişkin imajlar medyaya servis edildi. Bu da hali hazırda gergin olan alakalarda daha da büyük bir krize yol açtı.
Mavi Marmara tansiyonu ile ipler kopuyor
İlişkileri uzun mühlet koparan olay ise Mayıs 2010’da yaşandı ve İHH’nın Gazze ablukasını delmek ve yardım götürmek üzere yola çıkan Mavi Marmara gemisi İsrail komandoları tarafından Akdeniz’de memleketler arası sularda hücuma uğradı. 8’i Türk vatandaşı 9 aktivist İsrail askerlerince öldürüldü. Olayda 7 İsrail askeri de yaralandı. Erdoğan bu olayı devlet terörü olarak nitelendirdi ve Türkiye büyükelçisini geri çekti.
Eylül 2011’de Türkiye diplomatik ilgilerini en alt düzeye indirdi ve İsrail ile olan tüm askeri iş birliğini sona erdirdi. Türkiye özür, tazminat ve Gazze ablukasının kaldırılması talebinde bulundu.
Eylül 2011’de Birleşmiş Milletler Gazze ablukasının memleketler arası hukuka nazaran yasal olduğunu lakin yalnızca orantısız güç kullanılmış olduğunu belirten bir rapor yayınladı. BM’de istediğini elde edemeyen Türkiye, İsrail büyükelçisini hudut dışı etti. İsrailli yetkililer bağlantıları düzeltmek istediklerini lakin özür dilemeyeceklerini belirttiler.
Türkiye Akdeniz’de güç ve gaz sınırları konusunda İsrail’i izole etmek ismine Mısır ile yakınlaştı. Lakin daha sonraki yıllarda Mısır ile Türkiye’nin ortası açılında Mısır, İsrail ve Yunanistan ile iş birliğine gitti.
Mart 2013’te Erdoğan BM tepesinde konuşma yaparak Siyonizmi ‘İnsanlığa karşı suç’ olarak nitelendirdi. Şimon Peres bu sözlerin ‘nefreti körüklediğini’ ve ‘cehaletten kaynaklandığını’ söyledi.
ELEKTRİK VE ELEKTRONİKTE BİRLEŞİK KRALLIK, DOKUMACILIKTA İTALYA BAŞI ÇEKTİ
Elektrik ve elektronikte Birleşik Krallık’a 1,35 milyar dolar ihracat yapılırken, demir ve demir dışı metaller kesiminde tepede 1,73 milyar dolarla Almanya yer aldı.
Hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamullerinde birinci sıra 1,92 milyar dolarla Irak’ın olurken; İtalya, 852 milyon dolarla Türkiye’nin en çok dokumacılık ve hammaddeleri ihracatı yaptığı ülkeler ortasında birinciliği elde etti.
MADENCİLİK ESERLERİ İHRACATINDA ÇİN BİRİNCİ SIRADA
Makine ve aksamları bölümünde 824 milyon dolarla Almanya; mobilya, kağıt ve orman eserlerinde 825 milyon dolarla Irak; iklimlendirme endüstrisinde 584 milyon dolarla Almanya birinci sırada yer aldı.
Madencilik eserlerinde en çok ihracat yapılan ülke 1,17 milyar dolarla Çin oldu.
Yılın 10 ayında mücevherde Birleşik Arap Emirlikleri; çimento, cam, seramik ve toprak eserlerinde ABD; su eserleri ve hayvansal mamullerde Irak; halıda ABD; yaş meyve ve sebzede Rusya; meyve zerzevat mamullerinde Irak; deri ve deri mamullerinde Almanya başı çekti.
Fındık ve mamullerin ile kuru meyve ve mamullerinde Almanya; gemi, yat ve hizmetlerinde Norveç; tütün ile zeytin ve zeytinyağında ABD; süs bitkileri ve mamullerinde Hollanda; öteki sanayi eserlerinde İtalya birinci sırada yer aldı.
Almanya’ya 8; Irak ve ABD’ye 4’er; Hollanda ve İtalya’ya 2’şer, Birleşik Krallık, Birleşik Arap Emirlikleri, Rusya, Çin, İsrail ve Norveç’in birer dalda en çok ihracat yaptığı görüldü. Savunma sanayi ihracatında ise ayrıntı yer almadı.