Kısadalga muharriri Mehmet Çetingüleç bugünkü “Borsa, döviz, faiz, kripto para…Yeni adres şart” başlıklı yazısında borsadaki gelişmelere değindi.
Borsa İstanbul’da pay senetlerinin piyasa bedelinin 12 günde 700 milyar lira eridiğini kaydeden Mehmet Çetingüleç, “Borsa İstanbul’da süreç gören pay senetlerinin bedeli 31 Aralık 2022 tarihinde 6 trilyon 200 milyar lirayla rekor kırmıştı. Lakin 12 Ocak 2023 tarihi itibariyle piyasa kıymeti 5 trilyon 500 milyar liraya geriledi. BİST 100 endeksi de geçen yılı 5509 puandan kapadıktan sonra 13 Ocak akşamı 4984 puana çekildi.” dedi.
Yabancıların aralıksız satışının devam ettiğini kaydeden Çetingüleç, “6 Ocak’la biten haftada 352 milyon dolarlık pay daha sattılar. Buna karşın borsaya yönelen yerli yatırımcıların sayısı sürat kesmiyor. Son 1 yılda 1 milyon 620 bin yeni yatırımcının geldiği Borsa İstanbul’da yatırımcı sayısı yıl sonunda 3 milyon 790 bindi. 12 Ocak 2023 tarihi itibariyle 3 milyon 980 bine ulaştı.” tabirlerine yer verdi.
BORSAYA GİRİŞ ARTTI
Mehmet Çetingüleç şunları yazdı:
Son 12 günde 190 bin kişinin daha borsaya katıldığı anlaşılıyor. İki günlük hafta sonu tatili düşüldüğünde 9 iş gününde 190 bin kişi, yani günde ortalama 21 bin kişi pay senedi satın almış.
Ancak yatırımcı sayısı -halka arzların da etkisiyle- süratle yükselirken pay senetlerinin kıymetindeki sert düşüşün bilhassa küçük yatırımcıları paniğe sevk edip arayışa ittiği gözleniyor.
Her türlü yönlendirmeye karşın bu yıl, Borsa İstanbul’dan 2022’deki üzere yüzde 196’ya ulaşan kar performansına emsal beklentiler içerisine girmek gerçekçi değil.
Peki son 1 yılda, kimi paylarda yüzde 500’ü aşan getirilerinin cazibesine kapılarak girdiği borsada elindeki parasını kaybetmeye başlayan küçük yatırımcılar bundan sonra ne yapacak?
KRİPTOLARA YÖNELİŞ
Ya hükümetin “seçime kadar daha fazla düşüşe müsaade vermeyeceği” varsayımına dayanarak beklemeye devam edecek, ya da borsadan çektiği parayla dövize yahut tekrar yükseliş trendine giren kriptolara yönelecek.
Çıkış kaçınılmaz olabilir
Aslında borsayı besleyen para bu kanallardan gelmişti. Kripto piyasasındaki çöküşlerin yanı sıra dövizin uzun mühlet baskı altında tutulması, faizin düşük getiri sağlaması, KKM’nin performansındaki gerileme borsayı tek seçenek haline getirmişti. Fakat sarsıntı devam ederse pay senetlerinden çıkış kaçınılmaz hale gelebilir.
Nitekim bu eğilimin ipuçları piyasaya yansımaya başladı.
Yurt içi yerleşiklerin döviz mevduat hesaplarındaki satış aksine döndü. 6 Ocak’la biten haftada yerli yatırımcıların döviz hesapları 2.7 milyar dolarlık artışla 194.7 milyar dolara ulaştı. O denli anlaşılıyor ki, dövizi satıp borsaya gidenler, borsanın kolay para kazanılan bir yer olmaktan çıkmaya başladığını bilhassa son 1 haftada görmüş oldu.
Merkez Bankası anketi de 12 ay sonra döviz kuru beklentisinin 22.77 liradan 23.43 liraya yükseldiğini ortaya koydu. Üstelik 12 ay sonra enflasyon beklentisi yüzde 34.92’den yüzde 30.44’e düştüğü halde. Anket açıkça şunu söylüyor: Enflasyon düşse bile vatandaş uzun müddet baskılanan dövizin artacağına inanıyor.
“KUR ATAK YAPABİLİR”
Bu noktada dolar endeksinin düşüş eğiliminde olduğunu hatırlatmakta fayda var. ABD’de enflasyon düşmeye devam ederse, faiz artış suratı geriler ve bu sürecin sonunda dolar dünya piyasalarında paha kaybına uğrayabilir. Fakat yüksek cari açık ve negatif rezerv nedeniyle Türkiye’nin öyküsü dünyadan diğer. Bu olumsuz tablo seçimlerden sonra dövize olan talebi tetikleyebilir ve kur atak yapabilir.
Öte yandan dövizin sabitlenmesi nedeniyle Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) hesaplarından çıkış devam ediyor. 6 Ocakla biten haftada 45 milyar liralık çıkış gerçekleşti. Ekim sonunda 1,5 trilyon liraya ulaşan KKM 6 Ocak itibariyle 1 trilyon 370 milyar liraya geriledi. KKM’deki azalmaya rağmen döviz mevduatındaki artışın ayrıyeten sorgulanması gerekir.
BITCOIN’DE HAREKETLENME OLABİLİR
ABD’de büyük borsaların iflası ve yeni düzenleme beklentileri nedeniyle uzun müddettir 15-16 bin dolar düzeyinde takılan Bitcoin’in 20 bin doları geçmesi hareketlenme sinyali olarak görülebilir. Kripto paralar riskli olmasına karşın Türkiye’deki yatırımcıların yüksek ilgisi nedeniyle yine alternatif oluşturma potansiyeline sahip.
Özetle, borsaya yığılan paranın serseri mayın üzere piyasaya dağılmasını engellemek için yeni adresler oluşturulmalı. Faiz artışı ya da kurların üzerindeki baskıyı kısmen azaltmak gerekebilir. Yalnızca borsayla devam edilemez. Zira riskleri bilmeden pay senedi alan küçük yatırımcılar borsadaki kurtların oyuncağı haline gelmeye başladı. İç ya da dış siyasetin da tesiriyle yaşanabilecek büyük bir türbülans hükümetin “borsa üzerinden servet dağıtma” planını aksine çevirebilir.”