Günümüzde çok sık tüketilen paketli besinlerin etiketlerinde içerdikleri katkı unsurları kimi kodlar ya da farklı isimlerle yer alıyor. ‘’Sağlığımız için boğazımızdan geçen, hücrelerimize giren bir besinin içeriğinden haberdar olmamız çok önemli’’ diyen Tuba Günebak, işte bu kod ve isimlerin manalarını açıkladı.
Modern çağın koşuşturmaları içinde çoklukla daha pratik ya da hijyenik olduğu düşünülen hazır besinler çok fazla tüketiliyor. Fakat ağır katkı hususu içerebilen bu besinler çoklukla etiketleri okunmadan satın alınıyor. Okuyanlar ise etikette kod ya da farklı isimlerle yer alan bu hususların ne manaya geldiğini bilmiyor.
Beslenme ve Diyet Uzmanı Tuba Günebak
Gıda katkı hususlarının üzerinde uzun bilimsel çalışmalar yapıldıktan sonra insan tüketimine sunulduğunu belirten Beslenme ve Diyet Uzmanı Tuba Günebak, ‘’Bunlar her ne kadar olumlu emellerle kullanılıyor olsa da, çok fazla paketli besin tüketmemekte fayda var. Tüketileceği vakit da etiketlerini kesinlikle okumalı, fazla katkılı olanları tercih etmemeli yani ne tüketeceğimizin şuurunda olmalıyız” dedi ve etiketlerdeki kimi şifreleri ve sıhhate tesirlerini şöyle anlattı…
E kodu nedir?
Gıda yani besin katkılarının besin etiketlerinde bildirimi için iki format kullanılır. Birincisi “katkının fonksiyonu ve adı” başkası ise “katkının fonksiyonu ve E kodu” dur. İkinci uygulama daha yaygındır. E kodunun yanında üç rakamlı bir sayı ile kodlanır. Bu nedenle tüketicinin besin etiketini okuması ve E kodunu bilmesi çok değerlidir. E kodu, toksikolojik araştırmaları tamamlanan ve ziyanlı olmadığına bilimsel olarak karar verilen, hangi dozda kullanılması gerektiği belirlenen besin katkı hususlarına verilen memleketler arası bir simgedir. Bu katkı hususları doğal olabileceği üzere sentetik de olabilir. E kodu ile tanımlanan katkı unsurlarından E 100 ile 180 ortasındakiler renklendiricileri, E200 ile E 285 ortasındakiler ve E330 koruyucuları, E 300 ile 321 ortasındakiler antioksidanları, E322 ile E500 ortasındakiler emülsifiyer (yağ çözücü) ve stabilizatörleri (kıvam koruyucu), E 500 ile E 578 ortasındakiler asit-baz sağlayıcıları, E620 ile E637 ortasındakiler tatlandırıcıları ve koku vericileri, E900 ile E927 ortasındakiler geniş hedefli kullanıma sahip olanları tanımlar.
Fruktoz-Glikoz Şurubu-NBŞ-Agave Şurubu-Aspartam-Suklaroz (Mısır şurubu ve yapay tatlandırıcılar)
Besinlere tat vermesi hedefiyle eklenen yapay tatlandırıcılar (asesülfam K ve aspartam) beyin tümörü, lenf ve kan kanseri riskini artırabilir. Sakkarin mesane kanseri riskini artırabilir. Sukralozun (Stevia’nın) karaciğer ve böbrekte büyümeye neden olabileceği bildirilmiştir. Fruktoz yani yüksek fruktozlu mısır şurubu ve glikoz şurubu makûs kolesterol düzeyini artırarak kalp ve damar hastalığı ile karaciğer yağlanması riskini ve şeker hastalığına olan yatkınlığı artırabilir. Agave şurubunun da mısır şurubundan farkı yoktur.
Hidrojenize Yağ-Hidrojenize Edilmiş Bitkisel Yağ (Trans yağlar)
Damar sıhhatini olumsuz tesirler, inme (felç) riskini artırabilir. Trans yağlar sürülebilir kahvaltılık margarinlerde, hazır hayvansal besinlerde, gofret, cips, salata sosları, hamur işi, kraker, hazır köfte, tatlılar, katı yağlar ve birçok fırınlanmış yiyecekte bulunur. Besin etiketinde “Hidrojenize Yağ” ya da ‘Hidrojenize Edilmiş Bitkisel Yağ” yazısını gördüğünüzde bu o besinin trans yağ içerdiği manasına gelir.
Ne üzere ziyanları var?
Bilimsel araştırmalara nazaran çabucak hemen birçok hazır besinde kullanılan renklendiricilerden koruyuculara kadar çoklukla sentetik olan ve kimi ülkelerde kullanımı yasaklanan katkı hususlarının; astım, migren, alerji, çocuklarda hiperaktivite, kanda oksijenin azalması, ani teneffüs durması, böbrek yetmezliği, kanser, öğrenme kabiliyetinde düşüş, epilepsi (sara) ve uzun vadede Alzheimer riskinde artışa yol açtığı tespit edilmiştir. Tüm bunlara ek olarak göğüs kanseri hikayesi olan bayanların soya lesitini (E 322) üzere soya içerikli katkı unsurlarını ve soyalı besinleri tüketmemeleri gerekir.