Gezi davasında 18 yıl mahpus cezası alan ve Bakırköy Bayan Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda tutuklu bulunan Mücella Yapıcı cezaevinden götürüldüğü muayeneleri yazdı. Yapan, bütün muayenelere kelepçeli götürüldüğünü ve diş doktorunda bile kelepçenin çıkarılmadığını aktardı.
Yapıcı’nın yazısı BirGün gazetesinde yayımlandı. Yapıcı’nın yazısı şöyle:
“Size bir protokolden kelam edeceğim. Kim bilir binlerce tutuklu ve mahkuma yardımı olur. Asıl muradım ise; meslek odaları olarak yıllardır bıkmadan usanmadan sürdürmeye çalıştığımız, mesleklerimize dair giderek yitmekte olan etik kurallarımızın ve haklarımızın hatırlanmasında ufacık bir katkı sunabilmek. Haddimi aşarsam Tabip Odaları beni affetsin.
Evet, gelelim kelamını ettiğimiz İstanbul Protokolü’ne… Bu protokol Türkiye Heyeti’nin öncülüğünde 75’ten fazla sağlıkçı, hukukçu ve insan hakları uzmanının üç yıl süren araştırma ve tahlillerinin sonucu olarak hazırlanmıştır. Bu uzmanlar, 15 farklı ülkeden 40 örgütü temsil etmektedir. İstanbul’da 1999 yılında yazılmış bu evrak (rehber) 2000 yılında Birleşmiş Milletler evrakı olarak kabul edilmiştir.
Açık ismi ise: “İşkence ve Öbür Zalimane, İnsanlık Dışı, Aşağılayıcı Muamele ve Cezaların Tesirli Bir Biçimde Soruşturulması ve Belgelendirilmesi için El Kılavuzu”.
İstanbul Protokolü, azabın belgelenmesi için Birleşmiş Milletler (BM) tarafından onaylanmış birinci milletlerarası kılavuzdur. BM dokümanı olarak kabulünden sonra, BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği tarafından eğitim serisinden altı farklı lisanda basılmıştır. BM İnsan Hakları Komisyonu’nun 2003 tarihli 2003/33 sayılı kararında isimli tıp bilimlerinin azap ve başka zalimane, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele yahut cezalandırmalarının kanıtlarını saptamada anahtar role sahip olduğunun altı çizilmiştir.
Bendeniz birinci kere cezaevine giriyorum. Bize karar özlü, sol terör diyorlar. Yani hükümlü ile tutuklu ortası bir şey… Karar giymiş lakin katılaşmamış anlamında… Sol terör ise yorumsuz… Her neyse mevzuyu dağıtmadan temele döneyim.
Dedim ya, adalet sistemimizin en değerli ve sorumluluk isteyen misyonlarını yürüten birtakım “hukuk” insanlarının insani ve mesleksel etik unsur ve anlayışlarını yitirmeleri, misyon ve sorumluluklarını yerine getirmek yerine iktidarın buyruklarına boyun eğmeleri nedeniyle, yedi arkadaşımla birlikte cezaevindeyiz. (Birimiz beş yıldır, altımız iki aydır) ve hepimiz cezaevi tecrübesini birinci sefer yaşıyoruz.
Yaşım ve kimi kronik hastalıklarım nedeniyle, benim ve sevgili avukatlarımın hiçbir talebi olmadan üç defa, kendi isteğimle iki kere olmak üzere cezaevinden hastaneye götürüldüm. Götürülüş nedenimin, yaşım ve hastalıklarım nedeniyle rutin bir uygulama olduğunu mahkûm arkadaşlarımdan öğrendim.
Devletimiz sağ olsun. Bu uygulama nedeniyle üç kere Bakırköy Sadi Konuk Hastanesi’ne, kendi isteğimle de iki sefer Beyoğlu Göz Hastanesi’ne ve Okmeydanı Hastanesi’ne diş hastalıkları kısmına götürüldüm.
İlk kere hastaneye giderken, cezaevinde ben yaşlarda yahut daha fazla yaş almış olan yaklaşık on dört mahkûm bayan arkadaşla, ellerimiz kelepçelenerek, silahlı jandarma erleri ve kumandanları “korumasında”, neredeyse büsbütün kapalı yaklaşık 1,5-1,8 m ölçülerinde iki hücresi olan bir cezaevi aracına bindirildik. Doğal ki kelepçeler bileklerimizde…
“Klostrofobik mahkûmlar önemli krizler geçirdi”
Ancak, yaşımıza ve bayan olarak ergonomik ölçülerimize hiç uymayan bu konserve kutusuna kelepçeler ile binebilmek hayli sıkıntı ve acı verici bir tecrübe. Hele bir de, gebeyseniz ya da fıtık vb. hastalığı olan biriyseniz, o sarsıntıda bebeğinizi kaybetmeden, fıtığınızı patlatmadan hastaneye ulaşabilmeniz neredeyse mucize… Klostrofobik mahkûmlar önemli krizler geçirdi.
Hekim vardığı sonucu yahut yapılacak tedaviyi size değil infaz memuruna anlatıyor. O zavallım da bütün mahkûmların sorularını da yanıtlamak zorunda kalıyor.
Şimdi size benim yaşadığım üç muayene hikayesinden örnek vermek isterim. Birinci olay önemli göz rahatsızlığım nedeniyle Beyoğlu Göz Hastanesi Retina Kliniği’nde yaşandı. Yeniden kelepçelerim, jandarma ve infaz görevlisinden ibaret takımımla 5-6 hastanın ve 4 tabibin olduğu muayene yerine girdik. Gencecik bayan tabibim bakmakta olduğu hastasının muayenesi bitene kadar oturmamı söyledi sağ olsun… Refleks olarak ayak ayaküstüne atmışım çünkü öteki türlü yüksek sandalyede oturamıyorum. Başımda silahıyla nöbet tutan çocuğum yaşındaki jandarma eri tarafından çok sert biçimde uyarıldım “İndir o bacaklarını aşağı!
Kuşkusuz o sırada orada ve hastanede bulunan öbür hastalar ve hasta yakınları ki bilhassa çocuklar size büyük bir dehşetle bakıyorlar. Jandarmaya bulunduğumuz yerin muayene odası benim de hasta olduğumu söyleyerek bu emre uymadım fakat sevgili doktorum ellerimde kelepçeler ile göz muayenemi yaptı. Göz (retina) muayenesi olanlar bilirler kelepçeyle epey sıkıntı oluyor. Ayrıyeten doktor, gözümün durumu hakkındaki bilgileri yeniden infaz görevlisine anlattı.
İkinci olayım ise biraz daha değişik. Sadi Konuk Hastanesi Kalp ve Damar Bölümü’ne yeniden yönetimin isteği doğrultusunda gerçekleştirilen tetkikler kapsamında “EKO” çektirilmeye götürüldüm.
Bu sefer doktorum hayli tecrübeli görünen bir kalp hastalıkları uzmanı idi… Tekrar kelepçeler (bu kelepçelerin kenarları çok keskin… Törpülenmesi gerek… Can yakıyor.) Jandarmalar ve infaz memuru eşliğinde hekimin karşısına dikildim.
Hekim katiyen bana hiç bakmadı. Halbuki benim bildiğim kalp hastalıkları uzmanları evvel sizin odaya girişinize, renginize ruhsarınıza bakarak teşhise başlarlar. Canım doktorlarımdan öğrendiğim bu… Bilgisayara bakarak “Sen de kalp var mı ?” diye sordu. Var dedim (aklımdan ben de var ancak sizde var mı?) sorusu geçti. Lakin tabiplere duyduğum hürmetten yuttum. Anlat bakalım dedi, oysa beni oraya ikinci kere kendileri çağırdı. Neyse uzatmayalım. “Git paravanın gerisinde göğsünü aç!” dedi. Ben kelepçelere itiraz ettim. ‘‘Böyle mi eko çekeceksiniz, deontoloji unsur milke’’ dedim lakin jandarma “ne vakit çıkaracağımızı biz biliriz, sen karışma!“ diyerek beni tersledi. Ben yeniden benim lafım size değil TIP ETİĞİ filan derken doktor geldi ve mecburen kelepçe çıktı. Ben paravanın gerisinde hazırlanırken jandarma kaçacağımdan çok korkmuş olacak ki paravanın ardına bakarak beni denetim etmeye kalktı. “Ne yapıyorsun evladım? Olur mu bu türlü şey?” derken doktor geldi. Ben tekrar Deontoloji, kelepçe, sorumluluk, hasta hakkı vb. derken, “ben kelepçeyi görmedim” dedi. Haklı natürel onca müddet bir kere dahi yüzüme bakmadı.
EKO çekerken bir orta kalp kapakçığımın bozuk olduğunu söyledim ve 2 dakikada EKO bitti. Ve ben kelepçelerimi takındım.
Asıl şaşırtan olan ekodan sonra “Neyim var hekim beyefendi? Ne önerirsiniz?” diye sorma gafletinde bulundum. Bilgisayarı göstererek “Buraya yazdım… “ diye yanıt verdi. Ben de oraya yazılanı hala göremedim…
Gelelim son vakaya… Asla bir daha gitmeyi düşünmediğim hastaneye dişim çok ağrıdığı için bu defa kendi isteğimle gitmek zorunda kaldım. Çünkü cezaevinin bence son derece hassas ve başarılı diş doktoru, kullanmakta olduğum kan sulandırıcı nedeniyle tam teşekküllü bir diş hastanesine sevkimi talep etti. Bu defa, daha kapıdan girer girmez, kelepçesiz ve yalnızca sıhhat vazifelisi eşliğinde tedavi görebilmek için önemli bir gayret verdim. Alışılmış ki bize yakışan serinkanlı ve yönetmelik unsurlarını aktaran bir şekilde…
Ezberlediğim bütün etik kuralları ve haklarımı sayıp döktüm lakin nafile… Son derece saygılı jandarma kumandanı anladı. Ancak benim gencecik tabibim beni kelepçeyle koltuğa oturtup, dişimi çekti. Elleri kaygı görmesin kurtardı beni o dişten; bir manada bir organım tahliye olmuş oldu. Fakat bütün hatırlatmalarım ve itirazlarıma karşılık “Ben bütün mahkûm hastaların tedavilerini bu biçimde yapıyorum” dedi.
Bir orta koltuktan kayınca üst çekilmemi istediğinde kelepçeleri göstererek “ Nasıl olacak?” dedim. “İn koltuktan, tekrar otur!” diyerek yol gösterdi.”