ANKARA – Ülke tarihinin en kritik seçimlerden biri giderek yaklaşırken, 62,4 milyon seçmenin yaklaşık 13 milyonunun 18-29 yaş aralığından olacağı, bunların da yaklaşık 6,5 milyonunun birinci kere oy kullanacağı iddia ediliyor.
Genç seçmenin bir kısmı hükümete kızgın, bir kısmı tüm gelecek umudunu muhalefete bağlamış, bir kısmı apolitik, bir kısmı ise hiçbir siyasi oluşuma güvenmiyor. Lakin tümünün ortak bir noktası var: kendilerinin yok sayılmamasını istiyorlar. Bu da, tüm siyasi partilerin genç seçmenin gönlünü kazanmasını gerektiriyor.
Seçim sürecinde gençlerin demokratik taleplerinin daha görünür olmasını hedefleyen, tarafsız, partiler-üstü ve şeffaf çalışan, ulusal bir gençlik oluşumu olarak Gençliğin Yüzleri hareketi bir müddettir iştirakçi demokrasinin tüm araçlarını kullanıyor.
ABD merkezli Ulusal Demokratik Enstitü (NDI), İzmir merkezli Toplumsal İklim Derneği, Dokuz 8 Medya Araştırmaları Derneği ve Daktilo 1984 tarafından ortaklaşa yürütülen program kapsamında 8 vilayette (Ankara, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Denizli, Samsun, Diyarbakır, Mersin) 18-30 yaş ortası 800’e yakın genç bir ortaya gelip ortak akıl ile seçimlerden neler beklediklerini tartıştılar. Bu tartışmalar sonucunda da belirli siyaset teklifleri geliştirdiler.
GENÇLİĞİN TEMEL GÜNDEMİ
Düzenlenen forumlarda gençlerin gündeminin birinci sırasında gençlerin söz özgürlüğü, siyasi hareket ve örgütlenmesi önündeki pürüzler birinci sırada geliyor. Akabinde genç işsizliği, gençlerin barınma sorunu, göçmen/mülteci siyasetlerinin yetersizliği, laiklik-karşıtı uygulamalar, üniversitelerde akademik özgürlüklerin kısıtlanması, toplumsal cinsiyet eşitsizliği üzere telaşlar geliyor.
Bunlardan yola çıkarak gençler 4 ana başlıkta siyaset teklifleri belirledi: Genç işsizliği; eğitim; gençlerin temel gereksinimlere erişimi; ve gençlerin karar süreçlerine iştiraki.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) en son açıkladığı ocak ayına ait işgücü istatistiklerine nazaran, Genç işsizlik oranı bir evvelki aya nazaran 0,5 puanlık artışla yüzde 20,2 olarak belirlendi. Yani beş gençten biri işsiz.
Öte yandan, gerek pandemi, gerekse zelzele sonrasında uzaktan eğitim kararları sonucunda gençlerin üniversiteyle bağları büyük ölçüde zedelendi; kimisi yurtlarından çıkarıldı; toplumsallaşma imkanları olmadığı için ruh sıhhatleri etkilendi.
Türkiye’de resmi sayılara nazaran besin enflasyonunun hala OECD ortalamasının yaklaşık beş kat üzerinde olması da gençlerin en temel beslenme muhtaçlıklarını bile gereğince karşılayamadıklarını gösteriyor.
SİYASİ PARTİLERLE TEMASLAR
Halihazırda bu teklifleri karar vericilere, milletvekillerine ve partilere duyurma kademesine geçtiler. Her siyasi partiden milletvekilleri ile bir ortaya gelip kendilerine Kasım ayından beri tekliflerini anlatmaya başladılar; çünkü genç seçmenin yaşadığı en büyük zorluklardan biri, siyasetçilerle bağlantı kuracakları düzeneklerin kâfi olmaması, hasebiyle sıkıntılarını ve tahlil tekliflerini siyasi partilere gereğince ulaştıramamaları.
İlk siyasal forumlarını da 25 Mart’ta Denizli’de, 26 Mart’ta ise İzmir’de gerçekleştirecekler.
Akabinde, yedi kentte her hafta iki siyasal forum olacak. Bayram sonrasında ise, sekizinci kent olarak Diyarbakır’da son siyasal forum gerçekleştirilerek hem gençlerin sıkıntıları hem de zelzele bölgesindeki gençlerin durumu ele alınmış olacak.
Siyasal forumlar şu biçimde yürütülecek: Sabah gençler buluşacaklar ve ortak sorularını hazırlayacaklar. Her kentte genç yüzler olacak ve o vilayette seçilmiş 20 soruyu forum sırasında iştirakçi vekillere aktaracaklar. Forum salonunda bir sepet gezdirilecek ve sepetin içinde soru kartları olacak. Gençler sorularını bu kartlara yazacaklar. Vekiller ise sepetten seçtikleri sorulara karşılık verecekler. Forumun sonunda networking / ağ kurma gayeli bir oturum olacak ve konferans salonunda vekillerle gençler bir ortaya gelerek tanışacaklar ve diyalog kuracaklar. Sistem tam da “vekilimiz şu anda çok meşgul, size geri dönemeyecek” halinde gençlerin yıllardır yaşadığı erişim sıkıntılarını çözmeye yönelik olarak tasarlanmış.
SÖZCÜLERİ, 9 YAŞINDAN BERİ AKTİVİST
Gençliğin Yüzleri’nin sözcüsü ise, 24 yaşındaki Toplumsal İklim Derneği lideri Gaye Tuğrulöz. Dokuz yaşından beri belediyelerde çocuk iştiraki, çocuğun güzel olma hali, çocuk meclisleri, biyo-çeşitlilik, iklim kriziyle gayret üzere alanlarda kıymetli teşebbüslerde bulunmuş.
Kendisi, açılış konuşmalarından birini yaptığı İzmir İktisat Kongresi’nde de İzmir Büyükşehir Belediyesi ile birlikte çalıştı ve Gençlik Forumu düzenlenmesine önayak oldu.
Tuğrulöz, “Gençler duyulmak, taleplerini iletmek istiyorlar. Örneğin bir siyasi partiden milletvekili adayı olduklarında seçilebilir yerden aday gösterilmek istiyorlar. Yoksa partilerin gençlik kotası anlamsızlaşıyor,” diyor.
Gençliğin Yüzleri, farklı siyasi aidiyetlerden gelen yüzlerce gencin ve bölgelerini temsil eden 138 adet Genç Yüz’ün bir ortaya gelmesiyle oluşmuş bir sivil toplum hareketi. Lakin hepsi de, istisnasız biçimde, siyasi partiler içinde gençlerin kendilerini söz etme kanallarının açılması gerektiğini vurguluyorlar.
Tuğrulöz; “Seçim yasası gençlerin önüne çok fazla mahzur koyuyor. Bir siyasi parti bir genci 15.sıradan aday gösterirse, bu bir fırsat olarak sunulmamalı. Biz farklı siyasi tercihlerden gelen gençler olarak problemlerimizi konuşup, ortak tahlillerimizi yaratıcı bir formda hazırlıyoruz. Genç işsizliğine karşı genç girişimciliğin teşvik edilmesini , gençlerin iş hayatına hazırlanması için nitelikli eğitim imkanlarını öneriyoruz, böylece kendi işimizi kurmak istiyoruz” diyor.
Gaye Tuğrulöz ‘SİYASİ PARTİLER DE BİZİ GÖRÜYOR MU?’
Bu forumlarda görülen kıymetli bir talep ise, gençlerin siyaset konuşmak, siyaset alanını görmek istemeleri. “Ama siyasi partilerin onları gördüğünü düşünmüyorlar” diyor Tuğrulöz.
Gençler, klâsik siyaset kanallarının sıkışmışlığına karşı çıkıyorlar. Mecliste gençlerin temsilinin yüzde 1 seviyesinde olduğu bilinirken, Tuğrulöz, “Bizleri yalnızca TikTok’a görüntü yükleyen gençlik profilinin içine sıkıştırmamalılar. Biz, geçinemeyen, öğle ne yiyeceğini düşünen, düzenlediğimiz forumlara katılmak için öğlen yemeği dayanağı ve ulaşım imkanı olup olmadığını soran, derneklere yahut siyasi partilere ileride kamuda çalışma imkanları engellenir diye üye olamayan, bir tweet atarken yüz defa düşünen, insani çalışma şartları isteyen ve fiyatsız stajlara karşı çıkan gençleriz de birebir vakitte,” diyor ve ekliyor:
“Evde oturup toplumsal medyada ekran kaydıran gençler, hepimizi temsil etmiyor. Biz, bu forumlarda toplanan gençler, meskenlerden çıkıp, değişimin, diyalogun, aktivizmin, katılımcılığın kesimi da olmak istiyoruz. İnisiyatif almaya da hazırız.”
Gençliğin Yüzleri, seçim sonrası karar alıcıları izlemeye devam edecek ve proje kapsamındaki sekiz ilin vilayet başkanlıklarına da ziyaretlerini sürdürecekler. Bu da projenin sürdürülebilirliğini güçlendiren bir niyet beyanı…
PROF. ERDOĞAN: NİTELİKSEL VE NİCELİKSEL TEMSİL SORUNU VAR
İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden siyaset bilimci Prof. Emre Erdoğan’a nazaran, gençlerin siyasette temsilinde hem niteliksel hem de niceliksel eksiklikler var.
Prof. Erdoğan, “Hem mecliste Türkiye’nin nüfusuna oransız bir temsilleri var; hem de niteliksel olarak bir karar alma durumuna geldiklerinde dahi hiyerarşik manada onlara alan açılmıyor; mecliste bile “küçük siyasetçi” olarak, icazetle var oluyorlar,” diyor.
Prof. Erdoğan’a nazaran, gençlere yönelik bu ayrımcılık yalnızca TBMM üzere karar alma sürecinin en üst katmanlarından birinde değil, belediye meclislerinde dahi kendini gösteriyor ve bu yaş kümesi büyük oranda siyasi karar alma süreçlerinden dışlanıyor.
“Formel iştirak bu halde. Enformel iştirak ise daha vahim durumda. Aileden başlayarak gençler nesneleştiriliyor, süs üzere görülüyor. “Sen bilmezsin”den başlayan zihniyet tüm ülkeye yayılıyor,” diye açıklıyor Prof. Erdoğan.
Emre Erdoğan
‘Z KUŞAĞI’ HALİNDE AÇIKLAMA KOLAYCILIĞI
Uzmanlar, bunun da arkasında ülkedeki patrimonyal / pederşahi kültür ve güç sorunlarının olduğuna dikkat çekiyorlar.
“Bu dışlanma sürecinde siyasetçilerin gençleri tektipleştirmesi üzere medyada onları ‘Z kuşağı’ biçimindeki kalıp yargılara sokuyor. Genç erkek işsizliği belirli bölgelerde yüzde 40’lara çıkmışken, gençler eğitimden dışlanıp genç bayanlar çalışamazken bu hususlar tartışılamıyor. Gençlerin siyasete iştirakinin da bir sermaye sorunu olduğu görmezden geliniyor,” diyor Prof. Erdoğan.
Prof. Erdoğan’ın gençlik siyasetleri konusunda uzun yıllardır yürüttüğü saha araştırmalarına nazaran, gençlerin büyük kısmı ebeveynleri üzere oy kullanıyorlar ve onlardan çok büyük bir ideolojik kopuş yok.
Ancak, diyor Prof. Erdoğan, “gençler bir yandan da siyasetten uzaklaşıyorlar; önemli bir apati var. Muharrem İnce’nin TikTok görüntüleri üzerinden gençler ortasında yükselişini bu formda pahalandırmak gerekiyor. Gençler seçime inanmıyor, sandığa kuşkuyla yaklaşıyor. Yapılagelen klasik siyasete karşı bir soğuma içindeler. Bu husustaki siyasetleri bu açıdan kıymetlendirmek gerek.”
GENÇLER SANDIĞA GİDECEK Mİ?
Prof. Erdoğan’ın istatistiksel öngörülerine nazaran, bu seçimlerde gençlerin yüzde 15’inin sandığa gitmeyebileceği kestirim ediliyor.
“Gençler onları ilgilendiren siyasetleri formüle etmede de onları takip etmede de dışlanıyorlar. Siyasetçilerin onlara hesap vermeleri gerekiyor. Gençler ortasında sivil topluma iştirakin, gönüllülük faaliyetlerinin, siyasi partilere üyeliğin hala düşük seviyede seyretmesini yanlışsız okumak gerekiyor,” diye ekliyor Prof. Erdoğan.
24 Haziran 2018 seçimleri, seçilme yaşının 25’ten 18’e düşürülmesinden sonra yapılan birinci seçimler olma özelliğini taşıyordu. Fakat bu seçimlerde mecliste genç milletvekillerinin oranı –beklenenin aksine- artmadı. 1 Kasım 2015’teki seçimlerde 25-29 yaş aralığında 9 milletvekili varken, 24 Haziran seçimleri sonrası 18-29 yaş aralığındaki milletvekili sayısı 8’e geriledi ve meclis aritmetiğinde de genç milletvekili oranı yüzde 1,6’dan yüzde 1,3’e düştü. Bu seçimlerde tablonun ne tarafta evrileceği ise merak konusu.
Bu cumartesi günü Gençliğin Yüzleri çatısı altında milletvekilleriyle gençleri bir ortaya getirecek olan siyasal forumlarıyla, gençler artık “direksiyonu devralmak istiyoruz” diyor.