SALİH ZEKİ MERİÇ
Hazret-i Mûsa ve Hızır’ın (a.s.) Kur’ân-ı Kerim’in Kehf Sûresi’nde anlatılan seyahatleri, tasavvuf ilminde mürşit-mürit bağı anlatılırken sıkça başvurulan kıymetli bir örnektir. Bu kıssada Hızır, Mûsa’ın (a.s.) rehberi pozisyonunda, yaptıkları seyahat ise bir manada Musa Peygamber’in mânevî eğitimi manasında yorumlanır. Bildiri istikameti ile birçok tasavvufî mevzuyu ihtiva eden bu seyahat beşere, sabrı, sükûneti, ön yargılardan kurtulmayı ve açlığa tahammül üzere mevzuları öğretmektedir.
Muzaffer Ertuğrul’un bir doktora tezi olarak hazırladığı Büyük Buluşma- Hazreti Mûsa ve Hızır aleyhisselam’ın Seyahatlerinin Tasavvufî Yorumu isimli çalışma mevzuyu akademik bir yaklaşımla ele alıyor. Mûsa ve Hızır aleyhisselam’ın buluşmalarından hareketle kitaba ‘Büyük Buluşma’ ismini veren müellif, bu seyahati incelerken daha çok kitaba bahis olan iki şahsiyetten hareketle karakter analizleri de yapmayı ihmal etmiyor.
ÜÇ ÖNEMLİ KISSA
Üç ana kısımdan oluşan çalışma, akademik üslubu ile çabucak dikkatimizi çekiyor ve yüzlerce kaynağa atıfta bulunuluyor.
Hızır aleyhisselam’ın kimliği; o melek mi yoksa insan mı sorusunun yanıtı ile başlayan kitap, Hızır’ın (a.s.) sıfatlarına değiniyor. Onun kulluk istikameti, merhameti, İlm-i Ledün sahibi olması, eşya üzerine tasarruf edebilmesi, karakterine celâl sıfatının hâkim olması üzere hususlar kitabın birinci kısmını oluşturuyor.
Kitabın ana konusunu oluşturan Mûsa’ın (a.s.) ululuğu karakteri ve ukdeleri başlığı altında ona ilişkin birçok konu ise ikinci kısımda ele alınıyor. Mûsa’ın (a.s.) çocukluğunda yaşadığı, vakit zaman üzücü hadiselerin onun ruhunda oluşturduğu tesirler ve zâhiri manada lisanının peltekliği üzere hususlara temas edildikten sonra, insan olarak nefsindeki Bâtınî ukdelere yer veriliyor. Gadap, havf, acelecilik, gam, gönül daralması ve akılcılık üzere bahisler Mûsa’ın (a.s.) şahsında örneklendirilerek işleniyor.
Üçüncü ve son kısımda ise kitabın özü sayılabilecek ‘yolculuk’ anlatılıyor. Seyahati bir metafor olarak ele alan Ertuğrul, Hz. Mûsa’ın (a.s.) Firavun’a olan seyahatine değindikten sonra, Hz. Şuayb ve Hz. Hızır’a olan seyahatlerine da temas ediyor. Bu hususlardan sonra ise kitapta Kehf Sûresi’nde geçen ve uzun bir formda anlatılan kıssadaki malum hadiseler tek tek ele alınarak husus irdeleniyor ve bu seyahatte yaşanan olayların daha çok tasavvufi açıdan ne manaya geldiği üzerinde duruluyor.
Mecmau’l- Bahreyn (iki denizin birbirne kavuşması), tuzlu balığın canlanması, üstün makamına karşın Mûsa’ın (a.s.) Hızır’a (a.s.)tâbi olması her ikisinin ilminin farklılığı üzere hususlardan sonra bu seyahatteki önemli üç olay ele alınıyor; Hızır’ın gemiyi delmesi, çocuğu öldürmesi ve duvarı tamir etmesi üzere hikmet tarafı ile ele alınması gereken mevzular, kıssadaki sırasına nazaran anlatılarak çalışma nihayetlendiriliyor.