Uzmanlar, son günlerde Covid-19’un yanı sıra influenza (grip) ve RSV’nin yaygın görüldüğüne dikkat çekerken, hastalar burun akıntısı, boğaz ağrısı, ateş, halsizlik üzere şikayetler kadar uzun süren öksürük nedeniyle de hastaneye başvuruyor. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Mazhar Çelikoyar, inatçı öksürüğün nedenlerini ve tahlil yollarını şöyle açıkladı…
Mazhar Çelikoyar
Kuru öksürük ziyanlı mı?
Öksürük korunma maksatlı bir harekettir. Su içerken nefes borumuza su kaçar; öksürerek onu atarız. Lakin her vakit korunma emelli öksürmeyiz. Kimi vakit boğazımızda bir gıcık hissi oluşur; boğazımızı temizler, öksürürüz. Kuru öksürük kişinin öksürüğünde hırıltı sesi duyulmaması, öksürürken balgam çıkarmaması halinde gözlenir. Birçok kere boğazdaki tahriş hissi ile alakalıdır. Kuru öksürük ekseriyetle tehlikeli değildir. Birçoğumuzun ömründe birkaç kere boğazda hafif bir batma, onu gidermek için de öksürdüğü olmuştur. Lakin, kuru öksürüğe eşlik eden nefes darlığı, genel durumda bozulma, göğüs ağrısı, halsizlik üzere durumlarda ise önemli bir sorun olabileceğini unutmamak gerekir.
Reflüden kaynaklanabilir
Sindirim sistemi ağızdan başlar, yutaktan yemek borusuna, oradan mideye bağlanır. Mide sindirimi kolaylaştırıcı olarak asitli özsu salgılar. Midedeki sıvılar daha sonra bağırsaklara geçer. Bununla birlikte mide sıvılarının küçük bir kısmının geri gitmesi, boğaza yanlışsız aykırı tarafta gidiş gözlenebilir. Bu durum reflü olarak da bilinir. Asitli mide sıvılarının boğaza gelmesi, aside karşı rastgele bir esirgeyici katmanı olmayan boğaz bölgesinde önemli tahrişler yapabilir. Bu tahrişler de kendilerini en sık kuru öksürüklerle, bazen de sık boğaz temizleme alışkanlığı ile gösterir.
İşte başa çıkma yolları
Kuru öksürüğün altında yatan değerli bir sorun olup olmadığını anlamak için doktora başvurmakta fayda vardır. Şayet altta yatan kıymetli bir sorun yoksa, şahsa düşen birinci iş öksürüğünü istemli olarak engellemeye çalışmasıdır. Bunun yanı sıra sık sık ılık su içmek de boğazdaki kuruluk-batma üzere hisleri giderecek ve öksürüklerin azalmasını, tahminen de geçmesini sağlayacaktır.
Öksürüğünüz uzun sürerse bu belirtileri ciddiye alın
Ara sıra öksürmek her ne kadar çok değerli değilse de haftalardır süregelen çokça öksürük üzerinde durulması gereken bir durumdur. Bu durum hastayı çok yoracağı üzere altta yatan hastalığın teşhisinin geç konması nedeniyle ağır klinik tablolarla karşılaşılmasına yol açabilir. Geçmeyen öksürükte bilhassa kıymetli durumlar hastanın birebir vakitte koyu balgam çıkarması, nefesinin yetmemeye başlaması, efor kapasitesinde azalma olarak sayılabilir. Bu duruma yol açan problemler ortasında bronşit, zatürre, kalp yetmezliği yer alır ki, vaktinde tedavi edilmedikleri takdirde yaşamsal sonuçları olabilir. Durum kuru öksürükten ibaretse, yaşamsal problemlerle karşı karşıya kalma ihtimali çok düşüktür. Bu durumda öksürükle ilgili bir kısır döngüye girilmiştir. Boğazdaki tahriş, gıcık hissini gidermek gayesiyle ziyadesiyle öksürdükçe boğazda tahriş daha da artacaktır. Kimi vakit bu halde öksürenler öksürük nöbetlerine tutulur, gece hakikat dürüst uyku uyuyamaz hale gelebilir.
Çözüm yolları nelerdir?
Öksürüğün, öncelikle çabucak kaygılanacak bir duruma işaret etmediğini bilmek gerekir. Bununla birlikte iki haftadan fazla sürmüşse, birlikte koyu balgam çıkarılıyorsa, nefes darlığı varsa, vakit kaybetmeden doktora başvurmakta fayda vardır. Geçmeyen öksürüğün tedavisi büsbütün öksürüğe neden olan hastalığın tedavisi formundadır. Daha kısa müddetli öksürüklerde, balgam ve ek rahatsızlık yoksa istemli olarak çok öksürmekten kaçınmakta fayda vardır. Sıkça su içmek, alkali su tüketmek, mide sıvılarının boğaza gelmesini kolaylaştıran durumlardan kaçınmak en uygun kolay tahlil ve tedbirler ortasında yer alacaktır.
Neden çabucak öksürük şurubuna sarılmamalıyız?
Öksürük şuruplarının apayrı nedenlerden ortaya çıkabilen öksürüklerin her birinde birebir biçimde faydalı olmasını beklemek yanlıştır. Kimi öksürük şurupları balgamı sulandırmayı, kimileri nefes yollarını daha açmayı sağlarken birtakımı da öksürüğü baskılayıcı özelliklere sahiptir. Değerli olan tıbbi nedenin bilinmesi ve ona tarafta tedavi uygulanmasıdır.
Sigara ve alerji de tetikleyebilir
Sigara bir zehirdir. Ziyanlarını hem içerdiği ziyanlı kimyasallarla hem de direkt ısı tesiri ile yapar. Isı tesirine direkt ve birinci maruz kalan yer ise boğazdır. Sigara dumanı teneffüs yoluna girdikten sonra akciğerlerimizin narin yapıları ortasından kana geçerken, birebir narin yapılarda vakitle nasırlaştırıcı tesirlere de yol açar. Bu vakit içinde ise teneffüs yolunun çeperleri maruz kaldıkları kimyasal ve ısısal zararın sonucunda kendilerini bir yangı içinde bulurlar. Bu yangı hücrelerde vefatlar, dökülmeler, dokuda iltihaplanmalar, iltihap sıvılarının da boşluğa gerçek atılması ile sonuçlanır. Boşluktaki yani teneffüs yolu içindeki sıvının varlığı da öksürük ve balgam manasına gelir. Öksürük ayrıyeten alerjen hususlarla de tetiklenebilir.