Cumhuriyet gazetesi yazarı Barış Terkoğlu, ‘Öyleyse kara kutuyu açıyorum’ başlıklı yazısında Siemens’in kazandığı Yüksek Süratli Trenseti ihalesindeki 10 milyon euroluk rüşvet tartışması vesilesiyle edindiği yeni bilgileri paylaştı .
Gazetecinin hususla ilgili bir evvelki yazısında aktardığına nazaran şirketin iç soruşturması, Siemens’in Kolin ile kurduğu iştirakteki rüşvet ihbarı nedeniyle yapılmıştı.
Lobi için anlaşmışlar
İhbarda “Siemens Türkiye’nin, alt tedarikçi Kolin’e, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) yetkililerine rüşvet dağıtması için fazla ödeme yaptığı…” ifadeleri yer alıyordu. “Yüzde 30 Türk devlet görevlilerine, yüzde 20 Kolin’e, yüzde 20 TCDD yetkililerine, yüzde 20 ise Siemens ile Kolin’i buluşturan aracılara, yüzde 10 ise Siemens Türkiye’nin yöneticilerine” diye devam ediyordu.
İddiayı inceleyen Siemens soruşturmacıları, rüşvet savlarını belgeleyememişti. Lakin Siemens’in Kolin’e yaptığı ödemeleri tutarsız bulmuştu.
“Siemens, Kolin’e, işini yapmamasına karşın neredeyse tüm kontrat fiyatında ödeme yaptı” tespitinin yapıldığı soruşturmanın akabinde, Siemens sözleşmeyi feshetmişti. Kolin’den ödemelerini geri almak için Memleketler arası Tahkim Mahkemesi’ne başvurmuştu. Bu ortada, rapor sayesinde Siemens’in, Kolin’i “yüksek riskli şirket” olarak tanımladığı anlaşılmıştı.
TCDD’ninse bu gelişmelere karşın mahkemeye gitmediğini lisana getiren Terkoğlu, üstüne Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu’nun kendisine dava açtığını duyurdu; akabinde şunları kaydetti:
‘(…) Ben Karaismailoğlu’na bir suçlamada bulunmamıştım. Hatta Anadolu Ajansı’ndan alıntıladığım ihale duyurusu hariç yazıda ismi bile geçmiyordu. Ancak, niyet gerçeğin üstünü örtmek olunca sonuç bu oluyordu.
Gelelim yeni evraklara…
Evet, iş evrakında zımnilik kararı vardı. Fakat eski çalışanların Siemens’e açtığı bir öteki dava daha olduğunu fark ettim. O davada kapalılık kararı alınmamıştı. Haliyle evrakları açıktı.
‘Orada ne buldun’ derseniz, çok şey karşılığını verebilirim.
Kolin ile hükümeti konuşmuşlar
Şöyle anlatayım…
Ulaştırma Bakanlığı, YHT’leri yaygınlaştırma niyetini açıkladığında Siemens bu işe talip olmuştu. Elbette Alstom başta olmak üzere dişli rakipleri vardı. İşte o dava belgesinde, Siemens’in ihaleleri almak için, yapabileceklerini konuştuğu e-posta yazışmaları var.
2015 Şubat ayındaki yazışmada Alman yöneticilerin, ihaleden evvel, Türkiye’ye ziyaretler yaptıkları anlaşılıyor. TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman’ın da ortalarında olduğu isimlerle görüşmelerden çıkan sonuçları Ernst Reuss maillerde özetlemiş. İhaleye dair teknik bilgilerden sonra şu kelamlar dikkat çekiyor:
‘Bay Karaman’a, Siemens lehine olmayan rastgele bir karara reaksiyon göstereceğimizi, çok net bir halde belirttik.’
2015 seçimlerinde AKP’den aday olmaya hazırlanan Karaman’ın durumu mailde yer bulmuş. Öte yandan siyasi dayanak için yaptıkları görüşmede, Binali Yıldırım’ın kendilerine söylediği ‘Sorunlarınız çözülecek’ kelamı onları bile şaşırtmış.
Siemens yazışmalarından, şirketin, YHT projelerinde, kendisini doğal temsilci üzere gördüğü anlaşılıyor. Fakat ihalenin alınması için asıl kritik söz şu:
‘Birinci yol, projeleri etkileyebilecek ve lobi yapabilecek ortağı dahil etmemizdir. YHT için gitmek istediğimiz yol bu.’
Yani ihaleyi almak için Siemens lehine lobi yapabilecek, süreci etkileyebilecek bir ortak aranıyor. Elbette bu ortağın Kolin olması sonucu çıkmış. Reuss şöyle yazmış: ‘İhale öncesi işbirliği konusunda prensipte anlaştık.’
Gayet net anlaşıldığı üzere, ihaleler yalnızca salonlarda el kaldırarak kazanılmıyor. Lobicilik bu işin kesimi.
Üstelik bu tek bir mailde de yazmıyor. Bundan evvel, 5 Kasım 2014’te Yönetici Ralf Wehrberger tarafından gönderilen mailde, Kolin ile açıkça bu iş için görüşüldüğü yer alıyor:
‘Seçimler Mayıs 2015’te olacağından, lobi faaliyetleri bu mühletle sonlu. Bugünden itibaren üç ay müddet var. O vakte kadar ihalenin açılması gerekiyor. Yoksa ihale, yeni hükümet tarafından, seçimlerden sonra yapılacak.’
Sadece bu kadar değil. Seçimler mayısta değil haziranda oldu. Lakin hükümet kurulamadı. Kasım ayında tekrarlanan seçimleri AK Parti aldı. İşte bu periyotta Siemens yöneticileri Türkiye’ye bir ziyaret daha yapmış.
Siemens yöneticileri Ernst Reuss ve Michael Vester’in ziyaretlerinin özeti, e-postalarda yazıyor:
‘Kolin ile seçim sonuçlarını, siyasi ortamı ve YHT seti üzerindeki Kolin&Siemens işbirliğinin yanı sıra gelecekteki ihalelere tesirini görüştüler.’
Mailde görüşmenin Kolin İdare Konseyi üyesi Veysi Koloğlu ve Tolga Koloğlu ile yapıldığı yazıyor.
Henüz bakan aşikâr olmasa da kimin bakan olma ihtimalinin olduğu görüşmede sorgulanmış. Olası bakanların da Kolin ile ortasının âlâ olduğu yazılmış. Yetmemiş, rakiplerin Türkiye’deki YHT ihalesinden nasıl uzak tutulacağı, Siemens için en avantajlı ihalenin Ulaştırma Bakanlığı’ndan nasıl çıkacağı konuşulmuş. Çalışılan strateji için Kolin’in lobi yapacağı açıkça söylenmiş.
28 Kasım 2016 tarihli bir diğer mailde ise Joe Kaiser’e hitap edilmiş. Ocak 2017’de yapılacak Davos toplantısına, periyodun başbakanı Binali Yıldırım’ın katılma olasılığından bahsedilmiş. YHT ihalesi için Yıldırım’la görüşmek için randevu ayarlanmaya çalışılmış. (…)’
Almanlar da katıldı
Siemens mailleri her şeyi özetliyor. Şirket, Türkiye’deki YHT ihalesini almak, Alstom üzere rakiplerini Türkiye pazarının dışında bırakmak için ağır bir siyasi lobi faaliyeti yapmış. İhaleyi aslında tek başına kazanmış görünse de süreci hükümete yakın Kolin şirketi ile birlikte götürmüş. Her şeyden Almanya’daki yöneticilerin haberi olduğu üzere, onlar da bu sürecin faal katılımcısıymış. Süreçle ilgili rüşvet tezleri ayyuka çıkınca çabucak bir iç soruşturma açılmış. Bu soruşturmada Kolin’le işbirliğinin içeriğine girilmeden, “Karşılıksız işe para ödedik” diyerek sorun tanım edilmiş. Olay da Türkiye’de iki çalışana yıkılarak eller yıkanmaya çalışılmış.
Şimdi her şey anlaşıldı mı? Görmek için gözden çok niyet gerekiyor. Zira göze perde indiren, görüneni saklama dileğinden öteki bir şey değil.