İngiliz Financial Times gazetesinin “konu hakkında bilgi sahibi 6 yetkiliye” dayandırdığı haberine nazaran, Pelosi, nisan ayında iptal ettiği ziyareti, ağustosta yapacağı Pasifik tipi kapsamında gerçekleştirmeyi planlıyor.
Ziyaretin gerçekleşmesi halinde Pelosi, 25 yıl ortadan sonra Ada’yı ziyaret eden birinci ABD Temsilciler Meclisi Lideri olacak. Daha evvel, 1997’de Newt Gingrich bu vazifesi yürütürken Tayvan’ı ziyaret etmişti.
ABD ile Çin diplomatik münasebetlerinde tansiyonların yaşandığı bir periyoda denk gelen argüman, Çin tarafının reaksiyonuna sebep oldu.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien, Pekin’de düzenlediği günlük basın toplantısında sorulan soru üzerine, Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaretinin, “tek Çin prensibini ve Çin’in egemenliğini ve toprak bütünlüğünü ihlal edeceğini”, “Çin-ABD ilgilerinin siyasi temellerine ziyan vereceği” değerlendirmesinde bulundu.
Çin’in ABD ile Tayvan ortasındaki her türlü temasa karşı olduğunu söz eden Sözcü Cao, ABD Kongresi’nin ABD idaresinin ayrılmaz bir modülü olduğunu, tek Çin siyasetine bağlı olması gerektiğini vurguladı.
Cao, Washington idareye tek Çin prensibine ve iki ülke ortasındaki diplomatik münasebetlerin temelini oluşturan Üç Ortak Bildiri’nin kararlarına bağlı kalma davetinde bulunarak, “ABD, (Pelosi’nin ziyareti ilgili) halinde ısrar ederse Çin, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumak için güçlü ve kararlı önlemler alacaktır.” dedi.
NİSAN AYINDAKİ ZİYARETİ İPTAL EDİLMİŞTİ
82 yaşındaki Pelosi’nin nisan ayında Tayvan’a yapmayı planladığı ziyaret Covid-19’a yakalandığı gerekçesiyle iptal edilmişti.
Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, o günlerde Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaretinin “tek Çin” unsurunun tanımladığı “kırmızı çizginin aşılması” manasına geleceği ihtarında bulunmuştu.
Öte yandan Beyaz Saray’ın da Pelosi’nin muhtemel ziyaretiyle ilgili tasalarını lisana getirdiği sav ediliyor. Biden idaresinden kimi isimlerin nisanda planlanan ziyaretin, Ukrayna Savaşı’nın yeni başlaması nedeniyle, bir dayanak sözü olarak yasal görülebileceği, fakat mevcut durumda zamanlama prestijiyle hassas bir periyoda denk geldiği görüşünü lisana getirdiği aktarılıyor.
ABD Lideri Joe Biden ile Çin Devlet Lideri’nin gelecek haftalarda çevrim içi görüşme yapması planlanıyor.
Çin Halk Kurutuluş Ordusu’nun 100. kuruluş yıl dönümünün kutlanacağı 1 Ağustos ile birebir ayında gerçekleşecek mümkün ziyaret, Pekin’in Ada etrafında askeri hareketlerini ağırlaştırmasına yol açabilir. Ayrıyeten Çin’i yöneten Komünist Parti’nin güz aylarında düzenleyeceği 20. Parti Kongresi’nde ülkenin gelecekteki idare takımlarını şekillendirecek kararlar alınacak. Bu Çin tarafındaki reaksiyonları artırabilecek bir etken olarak görülüyor.
ÇİN-TAYVAN ANLAŞMAZLIĞI
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Bu teşebbüs, Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Heyetinde Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik alaka tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin akabinde 1971’de BM Genel Şurasında yapılan oylamada, Pekin hükümetinin Çin’in tek yasal temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın milletlerarası örgütlerdeki pozisyonu belgisiz hale gelmişti.
Pekin idaresi, “Tek Çin” prensibini benimseyerek Tayvan’ın kendi topraklarının kesimi olduğunu savunuyor. Çin, boğaz ve etrafındaki askeri varlığının yanı sıra Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik münasebetler kurmasına, BM’de ve başka milletlerarası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.