“Yavrum mis üzere işin vardı neden indin aşağıya?”, “Senin yerine ben öleyim annem!”, “Beni bırakıp gidemezsin oğlum!”…
Bu feryatlar, Bartın’ın Amasra ilçesindeki kömür madeninde meydana gelen patlama sonrası alana ulaştığımızda kulaklarımızda çınlayan birinci cümlelerdi.
Eğer hiç bilmediğiniz bir yere gittiğinizde orada derin bir sessizlik varsa, makûs bir şey olduğunu anlarsınız. Amasra’ya vardığımızda da sağır edici bu sessizlik karşıladı bizi.
Araçtan indikten sonra büyükçe bir tabelada ‘Amasra TİM’ yazdığını gördük ancak o tabelaya ulaşmak için hayli yol yürümemiz gerekiyordu. Sabaha karşı 5 sularında afet alanına ulaştığımızda, güvenlik tedbirleri sıkılaştırılmıştı ve basının da yalnızca muhakkak alanlara girmesine müsaade veriliyordu. Madene inen asansöre ise kimse yaklaştırılmıyordu.
Sabah ayazının şiddetini madendeki yangından çıkan dumanlar kırıyor, saat 18:15 sularında meydana gelen patlamadan sonra başlayan arama çalışmalarına dair umutlar gittikçe tükeniyordu. Biz canlı temaslarımızda daima ‘umut’ derken yerin 300 metre altına inen asansörün kapısı açıldı, arama çalışmalarından dönen, yüzleri simsiyah olmuş 7-8 madenci, hiç tabirsiz dinlenmeye gitti.
Ardından şef, “Bir küme daha lazım!” diye bağırdı ve o küme da 30-40 saniye içerisinde toplandı.
Bu yeni küme aşağıya inerken arama çalışmasından dönen bir madencinin yanına oturup aşağıdaki durumu sorduk. “Kötü” dedi ve yerin altındaki çabayı anlattı. Zira bu saatlerde resmi açıklama olmasa bile aşağıda en az 15 madencinin olduğu biliniyordu.
Madenci, asansörün üç dakikada aşağıya indiğini, yangın olduğu için kurtarma çalışmalarının güçlü olduğunu söyledi. Maskelerinin zehirli gazlara karşı makul bir müddet koruduğunu belirtirken, grupların değişerek çalışmalara devam ettiğini anlattı.
Tam bu esnada, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, afet alanında açıklama yapmaya başladı.
Bakan Soylu, sabah 6’da hayatını kaybeden madenci sayısının 26 olduğunu, 15 madencinin ise kurtarılmaya çalışıldığını aktardı.
Patlamanın üzerinden 12 saat geçmesi, umutların uygunca tükenmesine yol açıyordu. Artık aşağıdaki madencilerin aileleri umutlu bekleyişlerini yitiriyor, feryatlar duyuluyordu.
Bakan Soylu’nun açıklamasından 25 dakika sonra asansörün devasa çarkı tekrar dönmeye başladı.
Asansör, aşağıya inen takımın üst çıkması için beklenen müddetten daha evvel çalışınca, madenci yakınları ve arkadaşlarının da gözleri asansörün kapısına odaklandı.
Asansör yavaşladı, kapısı da birebir süratle açıldı. İki madencinin daha cansız vücudu, ambulanslara taşındı. Ambulanslar, bekleyenlerin umutlarını da olay yerinden süratle uzaklaştırdı.
Ailelerin beklediği alanda 60’lı yaşlardaki Recep Amca’nın kaygılı gözlerini görünce, içeride yakını olup olmadığını sorduk. İki yeğenin aşağıda olduğunu belirtti, “İkisi de kuzen” dedi. Kendisinin de Amasra TİM’den emekli olduğunu anlatan Recep Amca, “Madencilik güç iştir fakat hiç kimse bu türlü bir şey beklemiyordu” dedi.
Yeğenleri Mehmet Bulut ve Şaban Yıldırım‘ın 30’lu yaşlarında olduğunu, birinin madenciliğe yeni başladığını anlatırken tekrar üst çıkan asansöre odaklandı. Lakin beklediği hoş haber bir türlü gelmedi. Mehmet ve Şaban’ın cansız vücutları çıkartılıyordu madenden.
Asansörün kapısı aralandığında, ağlama sesleri tekrar maden alanını çınlatıyordu. İki madencinin daha cansız vücudu, günün birinci ışıklarıyla birlikte ambulansla alandan uzaklaştı.
Saatler sabah 8’e vardığında yer altında hala 11 madencinin olduğunu biliyoruz. Tüm madenciler bir gerçeği biliyor lakin söylemekten çekiniyor üzere. 8 buçukta arama çalışmalarına katılan madenciler dışarı çıkıyor, hiçbir açıklama yok. Ancak yüzlerinden aşağıdaki durumun ne kadar berbat olduğunu anlayabiliyoruz.
Hepsi bir gün evvel sohbet ettikleri arkadaşlarının cansız vücudunu madenden çıkardığını söylüyor. İçlerinden biri, “Aşağıda yaşayan yok” diyor. Bu gerçeği herkes biliyor ancak hiçbir resmi açıklamada hayatını kaybedenlerin sayısının 41 olduğunu bu saatlerde geçmiyor.
Arama çalışmalarının bitmesinin akabinde biz de Bartın Devlet Hastanesi’ne geçiyoruz. Bahçede bekleyenler kaygılı. Yaralı olarak kurtarılan madencilerin aileleri, durumlarının güzel olduğunu söylüyor. Morga vardığımızda yetkili, “Buranın kapasitesi yetmedi, cenazelerin bir kısmı etraf hastanelere götürüldü” diyor. “Buraya kaç kişi getirildi?” diye sorduğumuzda ise “18” karşılığını veriyor.
Ardından öteki bir hastaneye, Bartın Bayan Doğum Hastanesi’ne gerçek yola çıkıyoruz. Bahçede bekleyen bir aileye, cenazenin tespiti için DNA testi yapıldığını öğreniyoruz.
Bu saatlerde madende yangının devam ettiği ve meyyit sayısının 41’e yükseldiği bilgisi de açıklanıyor.
Tekrar maden alanına döndüğümüzde madendeki yangının şiddetini gösteren dumanların havalandırmadan dışarı çıktığını görüyoruz. 41 madencinin öldüğü yangının dumanları sahanın ardında yükselirken Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan madende açıklama yapıyor.
“Elbette bu patlamanın nasıl yaşandığı, varsa sorumluların kimler olduğu yürütülecek idari ve isimli soruşturmayla ortaya çıkacaktır” diyen Erdoğan, Amasra madeninin en ileri imkanlara sahip olan madenlerden biri olduğunu belirtiyor.
Erdoğan ayrıyeten, “Bunlar her vakit olacaktır. Birileri bununla dalgasını geçebilir fakat kıymetli değil biz yazgı planına inanmış insanlarız. Yazgı planına da inandığımız için bunun ne dünü ne bugünü ne de yarını hiçbir vakit olmayacaktır. Bunlar her vakit olacaktır, bunu da bilmemiz lazım” diyor.
Cumhurbaşkanı’nın açıklamasından yaşananların hem ‘kader’ hem de ‘sorumluları olabileceğini’ anlıyoruz. 41 madencinin vefatından sorumlu olanlar hakkında ne olabileceği, yargı sürecinde yaşanacakları düşünürken Türkiye’nin yaşadığı en büyük üç maden (Soma, Ermenek, Amasra) felaketinin AKP periyodunda yaşandığını ve cezasızlıklarla ilerleyen yargı süreçlerini hatırlıyoruz.
Madende hayatını kaybeden madencilerden Rıdvan Acet’in cenazesinde ailesinin tabutu başındaki ağıtları, ‘kader’ olarak beklediklerini hiç sanmıyorum. Annesi, kötüleştiği için sıhhat grupları tarafından müdahale ediliyor.
Rıdvan’ın cenazesinde bir yakını, ağaca yaslanıp derin derin düşünüyor. Ne düşündüğünü bilmesek de ‘kader’ diyerek atlatamadıklarını anlayabiliyoruz.
41 kişi, Sayıştay’ın üç kez ihtar yaptığı madende meydana gelen patlama sonrası hayatını kaybetti. Türkiye Taşkömürü Kurumu, Sayıştay denetçisi İbrahim Özkarcı’nın ziyaretinin ‘nezaket’ olduğunu söylüyor.
Özkarcı’nın ziyaretinin nedenini sormak için kendisine ulaştığımızda ise “Yetkim yok konuşamam. Gerekli açıklama yapılacak” karşılığını veriyor.