MELTEM GÜNEŞ- Pandemi devrinde uzunluk gösteren, Rusya – Ukrayna savaşıyla dünyayı sarsar noktaya ulaşan tahıl krizi Türkiye’nin ağır eforlarıyla Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde oluşturulan koridorla aşılmaya çalışılırken, tarım üretimi için gerekli kimyasal gübrenin temini de global krize dönüşme basamağında.
Tahılda olduğu üzere gübrede de dünyanın başat üretim gücü olan Rusya’ya uygulayan ambargo gübre fiyatlarında yüzde 300’lere ulaşan artışa yol açarken, gerek BM, gerekse Türkiye tahıl koridoruna emsal bir işbirliğinin Rus gübresi için de devreye sokulması için efor harcıyor. BM’nin 77. Genel Kurulu’nda Genel Sekreter Antonio Guterres, besin arzı sorunu yaşanmaması için “küresel gübre pazarındaki sıkışıklığın hemen ele alınması gerektiği” ikazında bulunurken, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Lideri Putin’in Şanghay İşbirliği Zirvesi’nde (ŞİÖ) gerçekleştirdikleri yüz yüze ve evvelki gün de telefon ile yaptıkları görüşmede Rus gübresinin ve tahıl eserlerinin kesintisiz ihracı ana gündem başlıkları ortasında yer aldı.
‘Yüzde 15’ini alıyoruz’
Gübre Üreticileri, İthalatçıları ve İhracatçıları Derneği (GÜİD) İdare Şurası Lideri Metin Güneş, Milliyet’e yaptığı değerlendirmede, Rusya’nın gübre konusunda dünyada kelam sahibi bir ülke olduğunun altını çizerek, Rusya üzerinden bir gübre koridoru oluşturulmasının dünyadaki gübre ticaretini rahatlatacağını belirtti.
Güneş, Rusya’nın gerek fosfor ve potasyum kaynakları gerekse doğal gazdan kaynaklı olarak dünyada gübre konusunda son derece güçlü bir ülke olduğunu tabir etti. Türkiye’nin Mısır, İran, Rusya, Çin ve Fas’tan gübre ithal ettiğini aktaran Güneş, “Yıllara nazaran değişiklik arz etse de Türkiye Rusya’dan ortalama 700 bin ton – 1.5 milyon ton gübre ithal ediyor. Toplam ithalatımızın yaklaşık yüzde 15’ini Rusya’dan karşılıyoruz” dedi.
Metin Güneş
Kullanım azaldı
Türkiye’de dünya ortalamasının altında bir gübre kullanımı olduğunu söyleyen Güneş, “Bugün dünyada kullanılan gübre ölçüsü aşağı üst hektara 150 kilogram. Biz hektara 110 – 115 kilogram civarında gübre kullanıyoruz. Gübre maliyetleri, çiftçinin bilinçsiz gübre kullanımı, toprak tahlillerinin sağlıklı yapılamaması nedeniyle dünya ortalamasının altında kalıyor olabiliriz” diye konuştu.
‘Fiyatları yatay tutar’
Güneş, gübreye en çok Avrupa ülkelerinin muhtaçlık duyacağına işaret ederek şöyle devam etti:
“Avrupa, Rusya’dan amonyak gereksiniminin yüzde 23’ünü, üre muhtaçlığının yüzde 15’ini, amonyum nitrat gereksiniminin yüzde 50’sini karşılıyordu. Münasebetiyle Avrupa bu eserleri şu anda yaptırımlardan ötürü alamadığı için Amerika’ya, Kuzey Afrika ülkelerine ve başka ülkelere yöneliyor. Bu süreç bu halde devam ederse gübre fiyatlarında bir gerilim oluşturacağı kesin gözüküyor. Bu konun çözülebilmesi, bitkisel üretimin aksamaması için gübreyle ilgili bir koridor oluşturulması değerli. Rusya üzerinden bir gübre koridoru oluşturulması dünyadaki gübre ticaretini rahatlatacaktır. Rusya’dan bir koridor oluşturulması fiyatları yatay biçimde fiyat.”
Hem yüz yüze, hem telefonda konuşuldu
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Rusya önderi Putin ile Şanghay İşbirliği Zirvesi’ndeki görüşmesinde de Rusya menşeili tahıl ve gübre sevkiyatı ana gündem başlıkları ortasında yer almıştı. İki önder evvelki günkü telefon görüşmesinde de tekrar bu mevzuyu ele aldı. Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya nazaran Erdoğan görüşmede, BM’nin de katkısıyla geliştirdikleri İstanbul Mutabakatı’nın işlemesinden memnuniyet duyduğunu söz etti. Kasımda mühleti dolacak sistemin uzatılmasının müşterek menfaat olduğunu belirten Erdoğan, Rus gübresinin ve tahıl eserlerinin kesintisiz ihracı konusunda da çalışmaya devam ettiklerini lisana getirdi.
Azotluda birinci
Dünyada kimyasal gübre ihracatının yüzde 14’ü Rusya tarafından gerçekleştiriliyordu. Rusya dünyada azotlu gübre ihracatında birinci, potasyum ve fosforlu gübre ihracatında ise ikinci sırada bulunuyor.