Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş devam ederken, askeri kararnamelere ve avukatlara göre yüzlerce Rus askeri Ukrayna’daki çatışmalardan kaçtı ya da savaşın ilk aşamalarında yer almayı reddetti. Askeri analistler ise sayının çok daha fazla olduğunu söylüyor.
Rusya ordusu Ukrayna’yı işgalinin başlarında kötü bir şekilde tökezledi ve binlerce zayiat verdi. Konuşlandırılmış askeri donanımının yaklaşık dörtte birini kaybetti. Askerlerin arasındaki firarlar ve itaatsizlik, sorunu her geçen gün daha da büyütüyor.
Firar edenlere verilen cezalar ise şu ana kadar büyük ölçüde askeri görevden uzaklaştırmalarla sınırlıydı. Bazı hukukçulara göre, Rusya Ukrayna’ya savaş ilan etmediği için, hizmet etmeyi reddedenlere yönelik cezai suçlamalar için çok az yasal dayanak var. Rusya’daki protestoları bastıran ulusal bir askeri güç olan Ulusal Muhafızların üyelerini temsil eden Rus avukat Mikhail Benyash, “Pek çok insan savaşmak istemiyor” dedi. Benyash, Şubat ayında Ukrayna’ya girme emrini reddettikten sonra görevden alınmalarına itiraz eden askerlere yardım ediyor.
SAVAŞI SOSYAL MEDYADAN ÖĞRENDİLER
24 yaşındaki Rus asker Albert Sakhibgareev, 8 Şubat’ta askeri tatbikatlar için Rusya’nın Belgorod Bölgesi’ne gönderildiğini söyledi. Vladimir Putin’in 21 Şubat’ta Ukrayna’nın devlet olma hakkını reddeden konuşmasının ardından, Sakhibgareev üssündeki askerlerin çoğunun telefonlarına el konduğunu ve kendilerine kurşun geçirmez ceket giymelerinin emredildiğini söyledi. Sovyet döneminden kalma kamyonlardan mermileri ve mühimmatı boşalttılar ama ne olacağını bilmiyorlardı. 24 Şubat’ta şafak vakti yakın topçu ateşiyle irkilerek uyandı. Ukrayna sınırındaki kışlaya iki top mermisi düştü. Askeri helikopterler ve diğer uçaklar tepeden uçtu. Sakhibgareev, neler olduğunu ancak sosyal medyadaki bir haber başlığını gizlice okuduktan sonra öğrendiğini söyledi: “Rusya Ukrayna’yı işgal ediyor.”
Korktu, ordu üssünden kaçtı ve saklandı.
Rus askeri Albert Sakhibgareev
TEK ŞANSI ASKER OLMAKTI
Sakhibgareev, “Hiçbirimiz bu savaşı istemedik” derken annesi Galina Sakhibgareeva, oğlunun vatanseverlik nedeniyle askere gittiğini, aynı zamanda Moskova’nın yaklaşık bin 126 kilometre doğusunda bulunan Rusya’nın Ufa bölgesindeki küçük kasabalarında başka kariyer fırsatının da olmadığını söyledi. Askeri bir kariyer, kendine bir hayat kurma şansıydı. “Uzun boylu, atletik bir çocuk yetiştirdim ve onu ülkenin savunması için verdim” dedi.
KAÇAK ASKERİ GERİ DÖNMEYE İKNA ETTİLER
Kaçışının ardından çok geçmeden askeri savcılar Sakhibgareev ve annesine telefonla ulaştılar. Onu hizmete geri dönmeye ikna ettiler. Ön hatlardan uzakta başka bir üsse transferine izin verdiler. Avukatı Almaz Nabiev, Sakhibgareev’in uzak durdukça daha ciddi suçlamalarla karşı karşıya kaldığını söyledi. Onu hizmet için uygunsuz ilan edebilirler veya firar için suçlamada bulunmaya karar verebilirler. Benyash, Ukrayna’ya gitme emrini reddeden birçok askerin, bir ceza davasını göze almanın hayatlarını savaşmak için riske atmaktan daha kolay olduğunu düşündüklerini söyledi.
ASKERLER EMİRLERE KARŞI ÇIKTI
Avukat Benyash, Ulusal Muhafız davalarıyla ilgili 24 Mart tarihli bir gönderiyi yayınladıktan sonraki birkaç gün içinde, 1000’den fazla asker ve çalışanın hukuki yardım için iletişime geçtiğini söyledi. Benyash, “Pek çoğu, savaş için Ukrayna’ya girme veya Rus kuvvetleri tarafından işgal edilen şehirlerdeki protestoları bastırma emirlerine karşı çıktı” dedi.
17 Mart’ta Rus insan hakları grubu Agora, ordu üyelerinin ve akrabalarının emirleri reddettikleri için yasal yardım arayabilecekleri bir sosyal medya grubu kurdu. Grubun direktörü Pavel Chikov, 721 askerin takip eden 10 gün içinde yanıt verdiğini söyledi. 4 Mart’ta bir Rus üs komutanı tarafından imzalanan askeri kararname ile Ukrayna sınırı yakınında görev başındayken emirleri reddeden birkaç yüz ordu askerinin görevden alınması emredildi. Eski askerlerin daha fazla ceza alıp almadığı ise belli değil.
Nalçik kentindeki bir askeri mahkemede yargıç tarafından imzalanan 25 Mayıs tarihli başka bir belge, Şubat ayı sonlarında ve başlarında Ukrayna’ya girmeyi reddettikleri için görevden alınan Rusya Ulusal Muhafızlarının 115 üyesinin temyiz başvurusunu reddetti.
ASKERLER İÇİN 10 YILA KADAR CEZA ÖNGÖRÜLÜYOR
Rus yasaları, yeminli görevlerini bırakan askerler için 10 yıla kadar hapis cezası öngörüyor. Firariler, büyük bir baskı altında hareket ettiklerini veya kaçmalarına neden olan kişisel sorunları olduğunu kanıtlayabilirlerse cezai suçlamalardan kurtulabilir. Moskova’da görevli Pavel Luzin’e göre Putin’in Ukrayna’da ‘özel askeri operasyon’ olarak adlandırdığı eylemde emirleri reddetmenin cezası; askerleri, ücretlerini geri ödemeden kovmakla veya hizmet avantajlarından mahrum bırakmakla sınırlı.
‘AVUKATLARINI BURAYA GETİR’
Journal dergisinden yazarların dinlediği bir kayıtta üs komutanı askerlere “Gidemezsiniz” dedi. “Oraya gitmezseniz, bir hapishane avlusunda 15 yıl geçireceksiniz.” Asker ise Ukrayna’da savaşmayı reddettiği için hapse girme riskini göze almayarak avukatla konuşacağını söyledi. Komutan, “Avukatlarını buraya getir” diye yanıtladı. “Onlarla sohbet edeceğiz.”
RUS KAÇAKLARINI SAVUNAN AVUKATLAR DA TEHLİKEDE
Rus kaçaklarını savunan avukatların yanı sıra davalar hakkında haber yapan gazeteciler de tehlikede. 13 Nisan’da Bay Benyash, Journal dergisi tarafından görüntülenen belgelere göre, savaşın ilk günlerinde yayınlanan bir videoda yaptığı açıklamalar nedeniyle ‘Rusya’nın silahlı kuvvetlerini itibarsızlaştırmak’ ile suçlandı.
Daha önce Sibirya’nın Khakassia bölgesinde Ukrayna’ya girme emrini reddeden 11 Ulusal Muhafız hakkında bir makale yayınlayan gazeteci Mihail Afanasyev de tutuklandı. Rus ordusu hakkında sahte haberler yaymakla suçlandı. Tutuklanmadan önce “Hayatım boyunca gazeteci olma ve doğruyu söyleme hakkım için savaştım” dedi.
The Wall Street Journal’da yer alan ‘Documents Reveal Hundreds of Russian Troops Broke Ranks Over Ukraine Orders’ adlı haberden derlenmiştir.