Duygu Erdoğan – Dünyanın açık orta en çok fındık üreten ülkesi Türkiye’de yeni dönem hazırlıkları başlıyor. Fındık üreten vilayetlerde ağustos ayı başından eylüle kadar bahçelerde fındık mesaisi yapılacak. Bu kapsamda ise yeni dönemin rekolte kestirimi için Fındık Rekolte Tespit Kurulu vilayetlerdeki çalışmalarını sona getirdi. Vilayetlerin fındıkla ilgili özel, kamu, üniversite, ticaret, tarım paydaşlarından şahısların yer aldığı komite çalışmaları fındık çotanak sayımı formunda yapılıyor. Bu sayede Tarım ve Orman Bakanlığı’nın elde elttiği datalarla, 2022 döneminde 765 tona yakın bir rekolte hesaplanıyor. Tüm kısımların gerçekçi bulduğu bu düzeyin birtakım üretici vilayetlerde iklim şartları nedeniyle yaşanan kayıplar, kimilerinde ise artan randımandan etkilendiği tabir ediliyor. Geçtiğimiz dönem rekolte kestirimi 667 bin ton düzeyinde yapılmış, gerçekleşme oranının ise 800 bin tona yaklaştığı belirtilmişti. Geçen dönemde fındıkta Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) alım fiyatı ise kilogram başına takviye ödemesiyle birlikte 30 lira olarak uygulanmıştı. Fındık üreticileri, süratli artan üretici maliyetleri, dünyada kuruyemişe yönelik artan ilgi ve piyasaların Türkiye eksenli oluşması beklentisiyle taban fiyatının 60 lira olmasını bekliyor. Bu fiyatın, fındığın ihracat satış fiyatı olan 3.5 dolar karşılığı olarak uygulanmasını isteyen üreticiler, bundan sonra da satış fiyatına endeksli hareket edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Hafta sonu açıklanacak
Fındıkta hasat ağustos prestijiyle başlıyor. Havaların soğuk gitmesi nedeniyle olgunlaşma devrinin bir hafta kayabileceği tabir ediliyor. Geçen dönem fındık fiyatını Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 11 Ağustos tarihinde açıklamıştı. Erdoğan, evvelki akşam katıldığı canlı yayında fındık fiyatlarının açıklanacağı tarihle ilgili bilgiler de verdi, “Hafta sonu ben Ordu’ya gidiyorum. Orada da herkesin beklentisi ‘acaba fındık fiyatları ne olacak?’ Açıklayacağız alışılmış. Fındığın olduğu yerlerde mevsimi geldi. Biz bu açıklamayı yapıp, bütün fındık üreticisini asla enflasyona ezdirmeyiz” dedi.
Fındık borsalarına şimdi yeni eser indirilmedi lakin son fiyatların 40-42 lira düzeyindeki süreçlerden yapıldığı görülüyor.
60 bin ton katkı
Türkiye’nin fındık rekoltesine bu yıl en büyük katkı Ordu’dan geliyor. Vilayet genelinde 60 bin ton fazla üretim olacağı iddia ediliyor. Altınordu Ziraat Odası Lideri Atakan Akça, kentte pandemi nedeniyle bahçe işlerini diğerlerine yaptıramayanların kendi bakımlarını yapması ve köylerinde vakit geçirenlerin bahçeleriyle ilgilenmesi sebebiyle randıman ve kalitenin arttığını söyledi. Fındık konusunda ulusal bir siyaset muhtaçlığının devam ettiğini kaydeden Akça, “Çok büyük bir kısmı ihraç edilen fındıktan çok daha yeterli bir gelir elde etmeliyiz. Dünya piyasalarını belirlerken üreticiye de kazandırmalıyız. Bu açıdan artık fındık satış fiyatı üzerinden sabit fiyat belirlenmeli. Bu satış fiyatı bugün 3.5 dolardır” dedi.
Maçka Ziraat Odası Lideri Ogün Oğuz, artan girdi maliyetleri karşısında tüketicinin mağdur olmaması için gerekli fiyatın 60 lira olması gerektiğini tabir ederken, “Fındık üretici vilayetlerde birtakım bölgelerde iklimden ötürü kayıplar oldu, kimilerinde ise artışlar yaşandı. Ayrıyeten soğuk havalar nedeniyle hasat bir hafta on gün kadar kaydı. Genel olarak hasadın 10 Ağustos tarihi prestijiyle başlayacağını görüyoruz. Üretici maliyetleri ortada. Kolay bir hesapla oluşması gereken fiyat 60 liradır. Beklentimiz de bu yönde” diye konuştu.
‘Katma bedel yok, tartışma var’
Fındığın tek başına sağladığı gelir ile Türkiye’nin en değerli eseri olduğunu vurgulayan Tarım Muharriri Ali Ekber Yıldırım, eserin dünya piyasalarında yeteri kadar katma kıymetli değerlendirilemediğine dikkat çekti. Yıldırım, “Rekolteyi ve fiyatı daima tartışmalı ele aldığımız bu ortamda dünyadaki en değerli eserimiz için yeteri kadar kelam sahibi olamiyoruz. Maliyet ve dünya piyasaları ekseninden bakılması gereken bahiste fındığın en büyük alıcısı ve ihracatçıları ile üretici daima karşı karşıya kalıyor. Artık fiyatı sürdürülebilir maliyetler açısından gerçek tespit ederek, akabinde fındık stratejisini oluşturmaya ve daha fazla gelir elde etmeye odaklanmalıyız” dedi.
‘Altın yılını yaşayacak’
Fındık Komitecisi Osman Çakmak, dünya piyasalarındaki durumu değerlendirirken, Bilhassa İtalya’da yaşanan kuraklığın randıman kayıpları oluşturacağını söz etti. Rekoltenin ülkede yarı yarıya kaybının kelam konusu olabileceğinin konuşulduğunu belirten Çakmak, Amerika ve Şili’nin ise üretimini artırdığının düşünüldüğünü söyledi. Çakmak, “Aslında bu algının temelinde, dünyadaki talebin önünün kapama eğilimi var. Yani ithal eden ülkeler, ‘Dünyada nasıl olsa fındık çok, istediğimiz ülkeden alırız’ diye düşünecek. Bu da Türkiye’nin piyasayı belirlemesini zorlaştıracak. Halbuki ki bu yalnızca bir algı. Fındıkta dünyada stok çok az. Altın yılını yaşayacak. Dünya piyasası bizim elimizde ancak bunu kendi çıkarımıza nazaran kullanamıyoruz. Bu sene akıllı bir siyaset ile bu algı çalışmalarını yapamayacaklarını göstermeliyiz” dedi.
Kulislerde 3 dolar 10 cent konuşuluyor
Fındık alım fiyatı ekseriyetle dünya piyasalarındaki oluşan fiyata yakın tutuluyor. Bu kapsamda genel olarak 3 dolar ve 3 dolar 10 cent baz alınıyor. Geçen yıl oluşan fiyat da 3 dolar 10 centin karşılığı olmuştu. Üreticiler, kulislerde tekrar 3.1 dolar karşılığı olan 55 lira fiyat verileceğinin konuşulduğunu belirtiyor.
Fındık toplama fiyatı 215 lira
Giresun’da fındık toplama işinde çalışacak emekçilerin yevmiyesi belirlendi. Giresun Valiliği’nde yapılan toplantı sonucunda alınan karara nazaran personellere, yaş ve cinsiyet ayrımı yapılmaksızın, yemek patrona ilişkin ise günlük 215 lira, yemeğin personellere ilişkin olması durumunda ise 245 lira yevmiye ödenecek. Ayıklama işinde kullanılan patoz makinesinin saat fiyatı de 800 lira olarak belirlendi.