Yakın tarihimizin fikir ve hareket tarafı ağır basan teşkilatlarını yakından tanımak evvel bu yapıların fikri yerlerini anlamakla mümkün olacaktır. İLEM İslamcı Mecmualar Projesi ile başlattığı periyot dönem bu hareketleri manaya çalışmalarını mecmua, mecmua üzerinden yürütmekte idi. Yeni başlayan Fikir ve Hareket İncelemeleri Serisi ile de bu çalışmalara daha farklı bir boyut kazandırdı.
Serinin 4.kitabı olarak yayınlanan Mücadeleciler ve Tekrar Ulusal Çaba Mecmuası 60’lı yılların sonuna yanlışsız kurulan Çaba Birliği hareketi ve onun fikir mecmuası Tekrar Ulusal Mücadele’yi bahis ediniyor. Buyruğun Çebi tarafından kaleme alınan kitap aslında fikri altyapısı ve hareket disiplini itibariyle bir devir çok güçlü bir yapı olan Çaba Birliği Hareketine dönük el kitabı hüviyeti taşıyor. Bu yayın dizisi ile hedeflenen, temel isimler, mecmualar, sorunlar hakkında bir çerçeve ve özgün bir bakış oluşturma gayreti bu yapıtlarla amacına ulaşmış oluyor.
BÜTÜN VATANSEVERLERİN, GERÇEK MÜ’MİNLERİN MECMUASI
1960’lı yılların sonuna hakikat resmi kuruluşunu tamamlamış lakin 1970-1980 ortasında önemli varlık göstermiş olan Gayret Birliği’ni anlamak için müellif hareketin mecmuasının birinci yılını incelemeye almış. Bunun münasebetini de şu halde izah ediyor: “Derginin birinci yılının tercih edilmesinin sebebi ise 1970’li yıllarda Ulusal İslâmcılığın tesirli bir temsilcisi olmasından, argüman ve tezlerinin bu birinci yıl içinde inşa edilmeye çalışılmasından dolayıdır.” Bu etrafta müellif, haftalık yayınlanan YMM mecmuasının 62 sayısını incelemeye tabi tutmuş. YMM mecmuası ve hareketinin odağına “Millet Düşüncesi”ni alan müellif, buradan yola çıkarak yapıtını şekillendirmiştir. Öncelikli olarak Uğraş Birliği hareketinin 1970’li yıllarda mukaddesatçı, milliyetçi, muhafazakâr ve İslâmcı kanıyı en güzel halde harmanladığı değerli bir yorum olarak karşımıza çıkıyor. Millet olma sürecinin şimdi tamamlanmadığı belirtilen yayınlarda bu sürecin önündeki en büyük pürüzün ise devlet-millet kavramlarının karşı karşıya kalması olarak tanımlanmıştır. Tekrar Ulusal Çaba Dergisi’nin birinci sayısında model aldığı Osmanlı’ya da atıfta bulunarak “İşte Tekrar Ulusal Gayret milletin harika mazisine uygun bir hayat kurmak isteyen, bütün vatanseverlerin, gerçek müminlerin mecmuası olmak için çıkıyor” ilanıyla yayın hayatına başlamıştır. (s.17)
Afyon, Konya, İstanbul merkezli çalışmalara başlayan teşkilatın kurucu başkanı Aykut Edibali ve yanıbaşındaki arkadaşları Yavuz Aslan Argun, Necmeddin Erişen, Yılmaz Karaoğlu, İrfan Küçükköy, Mevlüt İslamoğlu, Mevlüt Baltacı, Hasan Elmas üzere isimlerden oluşmaktadır. Uğraş Birliği’nin temel dinamikleri ve niyet kaynaklarını masaya yatıran müellif devrin 20’li yaşlardaki idealist gençlerin beslendiği kimi niyet mahfilleri ve isimleri de zikretmiştir. Burada üstte söz edilen durumu izah sadedinde direkt İslamcı telaffuz yerine İslamcılıkla Ulusal tavrı sentezleyen bir yapı görmek mümkündür.
İDEOLOJİNİN İLMİLEŞMESİ: İLMİ SAĞ
Hareket, yayın organı Yine Ulusal Uğraş Mecmuası içerisinde kendi fikri tabanını oluşturmuştur. Hareketin başkanı Aykut Edibali tarafından kaleme alınan ve mecmuanın birinci yılı boyunca isimsiz yayınlanan başyazıları, ilmi sağ ve inkılâp ilmi kısımları hareket mensuplarının fikrî yerini oluşturmuş. Müellifin tekrar “Millet İdeolojisi” vurgusu ile ele aldığı ve bu yapının ilmileşmesinin tabanını hazırlayan “İlmi Sağ” mecmuanın birinci 21 sayısında yazı dizisi olarak devam etmiş.
MİLLİ MÜCADELE’DEN İSLÂMİ UĞRAŞA: İNKILÂP İLMİ
Hareketin bir öteki omurgasını teşkil eden metin ise İnkılâp İlmi ismini taşımaktadır. Muharrir bu yazı dizisi için başka sağ-muhafazakâr yayınlardan epey farklı bir içerik sergilemesi açısından değerli olduğu vurgusunu yapıyor. Yeniden bu yazı dizisinde de başarılı inkılâplar olarak addedilen Nazizm, faşizm, komünizm üzere hareketlerin ve birinci İslam inkılabının “başarı kaidelerinin ve stratejisinin bir analizi yapılır. Bunun alt hususları olarak da “insanın ve toplumun değişme kurallarının, koşullarının, prensiplerinin metodlarının ortaya konulmas, takımların bu süreçteki misyonu, strateji ve taktik, bunların toplumsal olaylara nasıl uygulanacağı” işlenmiştir. Bu noktada muharririn tabir ettiği üzere Ulusal Mücadele’den İslamî Mücadele’ye geçiş öngörülmektedir. İnkılâp İlmi metinlerinin devamında bu konu açık bir halde tabir edilmiş. Ulusal Mücadele’den sonra gerçekleşecek olan İslâm Mücadelesi’nin gayesi ise “yeryüzünde din olarak rejim olarak yalnızca İslâmiyetin hâkim olması; İslâm’ın dışındaki bütün telakkilerin, örfün ve nizamların hakimiyetlerini kaybetmesi, topyekün bütün düşman iktidarlarının tasfiyesi ve İslâm iktidarının dünyayı yönetim etmesi olarak açıklanmış. (s.37)
Hareketin pek çok istikametiyle devrin öne çıkan hareketlerinden ayrıştığına vurgu yapan müellif, mecmua incelemelerinin sonunda şu cümle ile Uğraş Birliği’ni hülasa etmiştir:
“Mücadele Birliği, salt milliyetçilikle saf İslâmcılık ortasında kendine has bir noktada faaliyette bulunmuş, duygular/eğilimleri prestijiyle İslâmî, kültürel söylemi prestijiyle milliyetçi bir hareket, -modern Türkiye Cumhuriyeti içerisinde- devletçi bir ulusallık ile İslâm ortasında bir amalgam yaratmaya çalışmıştır. Bu yüzden hareketi en uygun “milli İslâmcılık” kullanımı tanım etmektedir.” (s.92)
Yakın devrin fikri cephesiyle öne çıkan Gayret Birliği hareketini, yayınlanan mecmua üzerinden tanımaya dönük değerli bir çalışma. Fikir tanınmadan hareketin yorumlanmaması gerektiği bu çalışma ile bir kere daha ortaya konulmuş oluyor.