BEYRUT – İsrail ordusu geçtiğimiz haftalarda İran ile ilişkili İslami Cihad Hareketi’ne yönelik büyük bir operasyon başlattı. Fakat bu operasyon kararı ile başlayan çatışmalar Filistin’in farklı yerlerinde, farklı örgütlerin de iştiraki ile genişleyerek ve şiddetli bir halde devam ediyor.
Lübnan ile İsrail ortasındaki kriz son periyotta Akdeniz karasularında alevlenmişti. Filistin’de yaşanan bu gelişmelerin yankısını da Lübnan’daki İsrail gündeminde duymak mümkün. Ülkede -hem kamplarda hem kampların dışında- 200 bine yakın Filistinli mültecinin yaşadığı varsayım ediliyor. Beyrut’taki Mar Elias Kampı’nda bizi ağırlayan Filistin Halk Kurtuluş Cephesi’nin (FHKC) Lübnan Sorumlusu Marwan Abdel-Al ile Filistin gündemini ve FHKC’nin gayret sınırını konuştuk. FHKC geçtiğimiz yıl Kudüs Kılıcı (Saif al-Quds) olarak isimlendirilen savaşta yer almıştı.
‘FİLİSTİN SIKINTISI, KENTLERE BÖLÜNMÜŞ BİR PROBLEM DEĞİL’
Filistin’de son devirde çok şiddetli çatışmalara şahit olduk. Bu bahiste çeşitli tartışmalar gündeme geldi, elbet en başta İslami Cihad’ın rolü yer alıyordu. İsrail’in İslami Cihad’ı öne sürerek giriştiği bu taarruzların gerisinde nasıl bir neden olabilir?
Biliyorsunuz İsrail, Gazze’ye her yıl sistemli olarak saldırıyor ve Batı Şeria’da da bir savaş yürütüyorlar. Cenin’de geçtiğimiz günlerde 3 direniş üyesini öldürdüler. Bu üç kişi İslami Cihad değil, El Fetih üyesiydi ve İsrail işgaline karşı çıkan savaşçılardı. İsrail, Kudüs Kılıcı savaşına bakıp yeni bir stratejik istikrar yaratmak istiyor ve tüm Filistinli kümelerle tek safta karşılaşmak istemiyor.
Bugün Batı Şeria’dan Gazze’ye, Cenin’e… Filistin’deki herkes bir bütün olarak direniyor ve İsrail işgaline karşı ayaklanıyor. Tüm Filistinliler dışarıda. Bu Filistin için ayaklanmanın ‘ulusal’ karakterini ortaya koyuyor. Bu savaş, Filistin sıkıntısının uyanmasına sebep oldu, bence bu bizim için bir zaferdir. Akının akabinde rastgele bir Filistin kentindeki (Batı Şeria, Kudüs, Cenin…) rastgele bir İsrail saldırısı bir bütün olarak karşılık bulacaktır. Zira Filistin sorunu kentlere bölünmüş bir sıkıntı değildir. Oslo’da Batı Şeria’nın Gazze’den ya da öteki Filistin şeridinden ayrıldığı üzere değil.
İsrail’in siyasi ve askeri olarak yaratmak istediği de bu bölünmüşlük. ‘Batı Şeria ile bir süreç yaratabiliriz lakin bizim kelamımız temel olacak, bizim dediklerimiz yapılacak ve öbür bölgelerden bağımsız olarak değerlendirilecek’ taktikleri bu. Geçen yılki savaştan İsrail de ders çıkarttı ve dedi ki, “Hayır bu savaş yalnızca Cihad’a, Hamas’a ve başka birtakım kümelere karşı ve yalnızca Gazze’yi kapsıyor zira bu kümeler ve şahıslar İsrail için tehlikeli”.
Belki Arap dünyasında ve tüm dünyada -Ukrayna gibi- yaşanan konjonktürü de düşünmek gerekiyor. Cihad’a ve onunla birlikte İran’a bakıyorsunuz, üstelik Cihad’ın İslami karakteri var… Tüm örgütlerle tıpkı anda karşılaşmak istemediler. Bana sorarsanız Cihad’ı yok edemezler, hatta tahminen Cihad kazandı bile. Zira İsrail nükleer silahları olan dünyanın en güçlü -yanılmıyorsam- beşinci ordusu. Ve bu ordu gidip Cihad’a savaş açıyor, üstelik Cihad o denli büyük bir küme da değil. Hamas üzere değil mesela. Lakin natürel askeri olarak düzgün savaşçıları var.
Ama bir açıdan İsrail kazandı zira Hamas’ı çatışma sürecinin dışına itti. Zira Gazze-Batı Şeria ayrımı üzere Hamas-İslami Cihad ayrımı da yapmak istiyorlar. Artık Hamas’ı kullanıyorlar zira Hamas’ta da pek çok değişim kelam konusu. Hamas liderliği Türkiye’de, Hamas liderliği Katar’da… Bu ülkelerin İsrail ile de bağları var. Türkiye’nin de Katar’ın da İsrail ile ortası pek âlâ. Katar ise elçilik aracılığıyla Gazze’deki Hamas yetkililerine para gönderiyor…
Bir halde savaş durdu, fakat bunun gerçek bir duraklama olduğunu düşünmüyorum. Zira İsrail ile rastgele bir mutabakata varmak mümkün değildir. Başkanları mahpusa atar ve ‘Mısır istedi, bizlik bir durum yok’ der. Mesela bugün Nablus’a saldırdılar, bu da onların gerçek stratejilerinin ne olduğunu gösteriyor.
‘ULUSLARARASI KAMUOYU DEDİKLERİ NEDİR?’
Geçtiğimiz aylarda Filistinli bir gazeteci, Sevimli Ebu Akile, İsrail askerlerince epey açık bir halde öldürüldü. Fakat birçok Batı merkezli yayın kuruluşlarında bu haber fazla yer tutmadı. Ukrayna gündeminin -adına memleketler arası kamuoyu dense de- Batı kamuoyundaki yankısını Filistin gündemiyle kıyasladığımızda gözlemlediğimiz bu iki farklı yaklaşım sizin için ne manaya geliyor?
Dünya iki tarafa bölünmüş durumda. ABD ve İsrail, birebir strateji ve siyaset çerçevesinde bir olmuş. ABD tahminen yalnızca kendi Orta Doğu siyasetleri nedeniyle böylesi bir taktik izliyor. Zira biliyorsunuz, ABD’nin mesela Hindistan’la ve hatta Çin’le geçmişine baktığımız vakit bağlantılarında de bazen farklı oynadığını görüyoruz. Hatta Rusya da buna dahil, Putin ile dostlardı… Lakin İsrail ile olan bağlantıları stratejik iştirake dayanıyor.
Ben de ‘uluslararası kamuoyu’ dendiği vakit bunun ne manaya geldiğini hakikaten anlamıyorum. Nedir hakikaten bu ‘uluslararası kamuoyu’ dedikleri şey? Fakat bizimle birlikte anti emperyalist bir çizgide yürüyen yok, Filistin uğraşını destekleyip adalet ve insanlık talep edenler var. Filistin’in dostu bu insanlardır. Büyük derneklerle, yargıyla, maddelerle, Birleşmiş Milletler’le… Bunlar aracılığı ile bir şey yapamazsınız. Asıl güç ABD’dir. Evet tahminen tek büyük güç değil ancak en büyüğü. İsrail’i de birebir formda görüyoruz. Bugün onları kullanmayı amaçlayan kim? Emperyalist ülkeler… Arap dünyasını İsrail’i kullanarak yıkmak ve işgal etmek istiyorlar. Natürel bu tankların kullanıldığı bir işgal süreci değil, ekonomiyi kullanıyorlar.
Dünya çapında bakacak olursak, tahminen ‘küçük İsrail’ler yaratma’ üzere bir hedeflerinin olduğunu düşünebiliriz. Ukrayna’nın ya da Tayvan’ın bu türlü örnekler olduğunu düşünüyorum. Zira Rusya, İran ve Çin üzere ülkelerin bulunduğu ‘Doğu’dan korkuyorlar. Ne de olsa tek dünya sisteminin kendilerine ilişkin olmasını istiyorlar. Sonuç olarak Şirin’e gelecek olursak, emperyalist güçler her zamanki üzere insan hayatını ya da insan haklarını umursamıyor. Tek umursadıkları şey ne olursa olsun İsrail’i korumak ve teminat altına almak.
‘FİLİSTİNLİLERİN KENDİNİ MÜDAFAA HAKKI YOK MU?’
Peki bu durum Filistin halkında ne üzere hisler uyandırıyor? İkili standart insanların niyet yapısını nasıl etkiliyor?
Dediğimiz üzere bahis Filistinliler oldu mu insan haklarını görmezden geliyorlar. Filistinlilerin hakları kimin umurunda! Gazze’ye atılan ve çocukları öldüren bombaları destekliyorlar ve daima bir ağızdan diyorlar ki, “Evet, İsrail’in kendini muhafazaya hakkı var”. Pekala Filistinlilerin kendini savunmaya hakkı yok mu?
Filistinliler bu tabloya baktığında ABD’yi birinci düşman olarak görüyor. Zira İsrail’in Orta Doğu’daki doğal gaza, petrole sahip çıkan bir yer olması isteniyor. Tıpkı şey İngiltere sömürgesi vaktinde yaşandı. İngilizler kiminle ittifak yaptı? Kimi Musevilerle ve Siyonist hareketle. Alışılmış birtakım Araplar da Siyonistlerle iş birliğine gitti. Artık de birebir şey kelam konusu.
Savaşıyoruz zira İsrail ülkemizi yok etmek için geldi, biz de onu savunuyoruz. Ve asıl düşmanın ABD olduğunu biliyoruz. ABD bugüne kadar Filistinli yetkililere, Ebu Mazen’e (El Fetih başkanı Mahmud Abbas) ne vermiş? Hiçbir şey! Ebu Mazen, “İki devlet yapmak istiyoruz, yerleşimleri durduracağız, Kudüs artık İsrail’in başşehri olmayacak” dediğinde Biden ne dedi? “Evet bunlar sizin haklarınız fakat bu talepleri lakin Hz. İsa yerine getirebilir. Ben yapamam.”
Cemal Abdülnasır, 1956’daki savaşta İsrail’e telefon açıp, “Gazze’den, Sina’dan çıkın” dediğinde çıkmışlardı. Neden? Zira Sovyetler Birliği vardı. Fakat bugün bu türlü bir telefon açıp İsrail’e ‘yerleşimleri durdurun’ diyecek kimse yok.
O halde Sovyetler Birliği’nin yıkılması Filistin probleminde da büyük bir yıkım yarattı?
Evet muhakkak, dünyada istikrar yok.
‘DİRENİŞİMİZİ KENDİMİZ İNŞA EDEBİLİRİZ’
Peki Filistin bu çöküşten nasıl etkilendi? Şayet dünyanın istikrarı bozulduysa, bugün sizin de bahsettiğiniz ülkeler, yani Rusya, İran ve Çin üzere farklı güçler Filistin için bir istikrar yaratabilir mi?
Bildiğiniz üzere biz her vakit yüzümüzü Sovyetler Birliği’ne, Küba’ya, Çin’e yanlışsız dönerek ittifakımızı kurduk. Daha sonra ABD’nin bu istikrarda farklı bir yer aldığını gördük ve bizim için epeyce tehlikeli bir durum oldu. Bu müddet boyunca ABD tek başına değildi, lakin son yıllarda yalnız kaldı. Tüm Orta Doğu kan kaybediyor. Rusya artık Sovyetler Birliği değil doğal. Fakat Rusya, ABD’nin önünü kesebilir, münasebetiyle buna muhtaçlığımız olduğunu düşünüyorum. Şayet ABD alandaki tek oyuncu olmazsa, bu durumu kendi lehimize kullanabiliriz.
Yani ülkü değil lakin pragmatik bir bakıştan kelam ediyorsunuz?
Evet, o denli. Mesela Çin, başkaları bir biçimde Filistin sıkıntısını destekliyor lakin İsrail ile bilhassa de ekonomik alakalarını koruyor. Hayfa Limanı’nın işletmesini neden aldılar? Zira Çin’e uzanan ticari yolun kapsamında görüyorlar. Fakat ABD’ye karşı pozisyon alması bizim için olumlu bir gelişme. Hem Araplar, hem Orta Doğu’daki hareketler, hem de tüm anti emperyalist hareketler için. Bölgede olumlu adımlar atılıyor, bizim de bunu kullanmamız gerekiyor.
Öte yandan biz yalnızca dünyada yaşananları izlemiyoruz. Ya da yalnızca buna nazaran hal almak zorunda da değiliz. Biz kendi direnişimizi inşa edebiliriz. Zira dünyadaki bütün anti emperyalist uğraşlardan bilindiği üzere zafer size bahşedilmez, uğraş ederek kazanılır.
‘İSRAİL İLE TAHLİLDEN EVVEL HAKKIMIZ OLANIN NE OLDUĞUNU KONUŞMAMIZ GEREKİYOR’
Bu uğraşınızın evrelerini siz FHKC olarak nasıl görüyorsunuz? Uzun müddettir Filistin probleminde tartışılan ve herkesin aşina olduğu birtakım tahlil teklifleri var: İki devlet modeli, tek Filistin devleti… Bu teklifleri nasıl yorumluyorsunuz ve kendi teklifinize ulaşmanız için çizdiğiniz yok haritası nasıl ilerliyor?
FHKC’nin son konferansında bu mevzuyu değerlendirdik. Bu maksada dair bir tanımlama yapıyoruz. Biliyorsunuz FHKC, Filistin’i ‘Deniz’den Nehre’ kadar görüyor. Tarihî Filistin sonları içerisinde herkes için demokratik bir devlet… FHKC budur.
Ama Sovyetler Birliği ve başkaları, “Evet tahminen adım adım tahlil bulunmalı” diyordu. Biz ise bunun berbat bir yol olduğunu söylüyorduk. Adım adım ilerleyen yolun tahlile değil, kurtuluşa ulaşması gerekir. Biz İsrail ile bir tahlil aramak ya da bize tahlilin verilmesini istemiyoruz. Hakkımız olanı istiyoruz. İsrail ile tahlilin ne olacağından evvel hakkımızın ne olduğunu konuşmamız gerekiyor. Bizim fikrimizde temel olan budur.
(FHKC Kurucusu) George Habaş’ın söylediği de buydu: Tüm stratejiyi biliyor olabiliriz lakin bir taktik yaparken onu yalıtıp yaklaşamayız. Hangi taktik olursa olsun bizim bir gayemiz var. Bu gayeye ulaşmada hangi taktiklere başvurmamız gerektiğini tartışmalıyız, taktikle gayesi birbirinden ayırmadan.
Bu nedenle biz iki devletli tahlil teklifinin bir palavra olduğunu düşünüyoruz. Filistin devletinin nerede olacağını da içeren bu öneriyi kim getirdi? ABD elbette… “Tek bir devlet olacak lakin Filistin’in de küçük hakları olacak.” Hayır bu devlet esasen tek bir devlet, o da Siyonist bir devlet. Hayır, biz Siyonizm’i muhakkak ortadan kaldırmak istiyoruz. Zira Siyonist fikir ile asla bir yere varılamaz. Biz tüm Filistinlilerin, anti Siyonist bir Filistin’de yaşamasını istiyoruz. Ilan Pappe’nin (İsrailli sosyalist tarihçi) dediği üzere, Siyonizm İsrail’in kanunlarındadır. İsrail’in derisinin altındaki bu Siyonizm’in değiştirilmesi gerekiyor. Fakat nasıl? Sistemi yok etmeden bir barışa varamazsınız. Bu yüzden demokratik bir Filistin ülkesi istiyoruz.
Sistemin nasıl yok edileceğini düşünüyorsunuz?
Bu devrimci bir süreçtir. Tarihî bir çatışmadan bahsediyoruz. O denli olunca bu manada bir reçete yazmak da mümkün değil. Münasebetiyle bu sorunun cevabı bende de yok.
Ama tahminen ABD’ye bakabiliriz. ABD bugün geçmişe nazaran zayıf bir pozisyonda. Bu birebir vakitte İsrail’in de geçmişe nazaran daha zayıf olduğunu gösteriyor. Değişimden bahsediyorken dünyanın geri kalanında nelerin yaşandığına da odaklanabiliriz. Son savaşı, Kudüs Kılıcı’nı ele alalım örneğin, ABD’de o sırada ne olmuştu? Yüzbinlerce kişinin katıldığı sokak şovları vardı, hepsi de ABD’liydi ve İsrail’e karşıydı. İsrail’i boykot eden Filistin İçin İsrail’e Boykot Teşebbüsü (BDS), ABD’deki bir sürü üniversitede örgütlü, neden? Zira değiştirmek istiyorlar ve yalnızca ABD’nin ağzından çıkacak olan kelama bakmıyorlar. Bu bence farklı bir direniş, silahlı olmayan bir direniş. Zira direniş birebir vakitte gerçeklerin kelama dökülmesiyle yapılır.
Aslında değişim uzun bir vakit aralığında daha yeterli görülebilir. Evvelce İsrail’e bir kurban gözüyle bakılıyordu. Hitler’in kurbanlarıydılar, artık ise biz birebir formda, öteki bir Hitler’in kurbanı olduk. Bunu değiştirmek gerekiyor fakat doğrusunu söylemek gerekirse bu karmaşık bir çatışma ve çözmesi kolay değil. Stratejik olarak şiddetli bir satranç tahtasında oturuyoruz.
‘İŞGALCİYE MUHALİF OLMALIYIZ, KENDİMİZE DEĞİL’
Bahsettiğiniz bu gayeye odaklanmak gerekirse şayet, ülkü olan Filistin’i nasıl gördüğünüz ve ona nasıl ulaşmak gerektiğini konuştuk. Filistinli direniş örgütlerine bakacak olursak, kimileri sizinle aşağı üst emsal düşünüyor. Lakin başka birtakım örgütler -örneğin Hamas- değişik bir Filistin tahayyülü kuruyorlar. Devrimci sürecinizin sonunda yine bir Filistin inşasına kalkıştığınıza, bu görüş ayrılıklarının sorun olacağını düşünüyor musunuz? Ya da bu mefkureye dair bir mutabakatınız var mı?
Biz direnişteki başka pek çok Filistinli örgütle müzakere yürütüyoruz. FHKC olarak FKÖ’deyiz (Filistin Kurtuluş Örgütü) lakin FKÖ’ye katılmıyoruz. Zira FKÖ aslında bir ülke üzere fakat somut olmayan bir ülke üzere. Münasebetiyle bizim de siyasi gördüğümüz bir yer, diğer bir şey değil. Alışılmış kimi partilerle farklı düzeylerde konuşuyoruz, Filistin direniş cephesinden bahsediyoruz ve bu cephede İslamcılığa dair tek bir söz geçmiyor, rastgele bir tarifte bulunulmuyor. Bu İsrail aksisi bir cephe sonuçta.
Ancak Hamas, mesela geçtiğimiz savaşta olduğu üzere, ‘İslamcı bir siyasi cephe’den bahsediyorlar. Bu ne manaya geliyor? Tahminen de Ebu Mazen’e karşı bir istikrar oluşturmak için bunu kullanıyor olabilirler. Bu da değimiz üzere İsrail’in Gazze’yi geri kalan bölgelerden ayırma hedefine fayda. Böylesi bir usule muhtaçlığımız yok, tek gereken bir direniş cephesi. Tıpkı burada Lübnanlıların İsrail işgali sırasında yaptığı üzere. Biz o vakit da Lübnan’daki cephede ve Lübnan Komünist Partisi ile birlikte yer aldık. Filistin’de de birebirini yapabiliriz. Propaganda yapmak için değil, savaşmak için. Bir sistem yaratmak için değil, Cenin’de, Gazze’de, her yerde bir olup İsrail ile savaşabilecek ortak çizgisi kurmak için. Birbirimizle savaşmak için değil. Ve bizim El Fetih’e de gereksinimimiz var. El Fetih’in hepsi yetkililerden oluşmuyor. Röportajın başında söylediğimiz üzere, Nablus’ta üç şehit verdiler. O savaşçılar El Fetih’tendi.
İşgalciye muhalif olmalıyız, kendi kendimize değil. Biz FHKC olarak yetki makam falan istemiyoruz. Seçime gitmek, Ebu Mazen ile ittifak yapmak, hükümette yer almak istemiyoruz… Neden? Zira bu sürecin babası Oslo’dur ve biz Oslo görüşmelerine karşıyız. Biz FKÖ’ye gidebiliriz, evet orada buluşabiliriz. Zira biz Filistin’i özgürleştirmek istiyoruz. Baktığımız vakit Batı Şeria’da tüm ekonomiyi İsrail yakalıyor ve denetim ediyor. Ya da Gazze’ye bakın…
LÜBNAN’DAKİ ‘SAVAŞ’
Son sorumuz Lübnan’a dair. Ülke son yıllarda önemli bir ekonomik krizin içerisinden geçiyor. Lübnan’daki Filistinliler bu süreçten nasıl etkilendi? Ömür şartlarında ne üzere değişiklikler oldu?
Lübnan’da ateşli silahların olmadığı bir savaş var. Ateşli silahlardan daha şiddetli bir silah kullanılıyor: İktisat. Zira Lübnan’ı çatışmanın dışarısına itmek istiyorlar, ne de olsa Lübnan’da direniş çok güçlü. Direniş, ABD ve İsrail tersi olduğu için Lübnan’ı bu ittifakın dışarısına itmeye çalışıyorlar. Her şeyi yapıyorlar. Gaz ve Beyrut limanı gündeminde sorun çıkartıyorlar. ABD istemediği için her şirketin çalışmasına müsaade edilmiyor. Akaryakıtın ve gazın gelişi konusunda sorun çıkartıyorlar. Tahılda da misal bir durum var, artık Trablusşam’a bir gemi yanaşıyor biliyorsunuz, durdurdular zira Ukrayna’dan, Rusya’dan geliyor diye… İsrail ile münasebet kurmazsan senin karşına bu türlü sıkıntıları getiriyorlar.
Filistinliler de rastgele bir Lübnanlı üzere bu toprakta bulunuyor ve şiddetli bir hayat yaşıyor. Bazen STK yardımları, bazen yurtdışındaki akrabaların gönderdiği dolarlar… Bazen de FKÖ, zira birtakım hastaneler için sigorta sağlanıyor. Bu süreci de İsrail’e karşı bir çaba olarak görüyoruz. Aslında birinci kere Lübnanlıların ve bizim şartlarımız tıpkı görünüyor.
Ya ABD ve İsrail bahsettiğiniz bu savaşı kazanırsa ve Lübnan’daki direnişi bastırırsa? Siz bu durumdan nasıl etkilenirsiniz?
Çok tehlikeli bir durum. Neden karşı çıkıyoruz? Zira istedikleri, Lübnan hükümetinin bize vatandaşlık vermesi ve Filistin’e geri dönüşü, hasebiyle da Filistin’i unutmamız. Karşılığında da Lübnan’a para vermek. Bu da bizim ülkemizi satmamız manasına geliyor. Fakat hem biz, hem Lübnan buna karşı çıkıyor. Bu yüzden İsrail farklı biçimlerde direnişi kırmak istiyor. Bilhassa de Hizbullah’ın direnişini. Bugün Lübnan’da Hizbullah’ın silahlarından bahsediliyor. ABD Lübnan’da durmaksızın, “Hizbullah İran’dan silah alıyor, ordusu var…” diye yakınıyor. Üstelik Lübnan’da federal bir idare üslubu epeyce tehlikeli olacaktır, ki ABD bunu da destekliyor.
Ayrıca tüm Lübnan’ın Hizbullah’a gereksinimi yok, kimi Lübnanlıların İsrail’e muhtaçlığı var. Patrik, İsrail’e gittiğinde ona para verdiler ve “Biz İsrail ile savaşamayız” dendi. Neden? “Çünkü bizim dinimiz farklı, biz Hıristiyanız, etrafımızdaki çatışmaların dışarısındayız.” Lübnan maddelerine nazaran İsrail ile rastgele bir bağlantı kurulması yasaktır. Lakin o, “Bizim Vatikan pasaportumuz var o yüzden gidebiliriz” diyor. İsrail’in gelip direnişi kırması için açık kapı bırakmak istiyorlar, bu oyunu oynuyorlar. Tıpkı İç Savaş’ta olduğu üzere. Bildiğiniz üzere iç savaşı hem Filistin hem de Lübnan Ulusal Hareketi aykırısı bir savaşa çevirmişlerdi. Fakat artık Hizbullah daha farklı. Hizbullah Filistinli falan değil, Lübnanlı ve en büyük askeri güç. Bu da Hizbullah’a karşı rastgele bir savaş açamayacaklarını gösteriyor.