Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar yazılı açıklamasında, fındık piyasasına yönelik son gelişmeleri kıymetlendirdi.
Türkiye’nin, dünya fındık üretiminin yüzde 62’sini ve ihracatının yüzde 61’ini gerçekleştiren önder ülke pozisyonunda olduğunu işaret eden Bayraktar, 2021’de ülkenin fındık rekoltesinin 684 bin ton olarak gerçekleştiğini anımsattı.
İLGİLİ HABERLER: Nutella, Erdoğan’ı dinlemedi
REKOLTEDE YÜZDE 12 ARTIŞ
Bayraktar, Tarım ve Orman Bakanlığının ülkenin 2022 yılı fındık rekoltesinin yüzde 12 artış ile 765 bin 287 ton olarak gerçekleşeceğinin varsayım edildiğini açıkladığını anımsatarak, “Toprak Mahsulleri Ofisi 2022/2023 dönemi kabuklu fındık alım fiyatlarını yüzde 50 sağlam iç fındık temeline nazaran, Giresun kalite için kilogramı 53 lira, Levant kalite için kilogramı 52 lira, Sivri kalite için ise kilogramı 51 lira olarak açıkladı.” sözünü kullandı.
FİYATI FERRERO BELİRLİYOR
Fındık fiyatını özgür piyasada “tekelci firma ve ona bağlı alıcıların” belirlediğini savunan Bayraktar şunları kaydetti:
“Bu nedenle ülkemizin ihracat geliri artmıyor, bilakis azalıyor. 2021 yılında 344 bin ton fındık ihraç edildi ve 2 milyar 260 milyon dolarlık bir kıymet yaratıldı. Fındığın tonu 6 bin 569 dolardan ihraç edildi. 2020 yılına baktığımızda, 281 bin ton fındık ihracı karşılığında 1 milyar 945 milyon dolar döviz geliri elde edilirken fındığın tonu 6 bin 921 dolara ihraç edildi. 2015 yılında ise 240 bin ton fındık ihracatı yapıldığında 2 milyar 887 milyon dolarlık bir gelir sağlandı ve fındığın tonu 12 bin 29 dolara ihraç edildi. Görüldüğü üzere her ne kadar ölçü artsa da gelir düşüyor. Dünya fındık ihracatının yüzde 61’ini ülkemiz gerçekleştiriyor. Hasebiyle Türkiye piyasalarında oluşan fındık fiyatı, dünya piyasalarını da şekillendiriyor. Fındığın gerçek fiyatı yurt dışı menşeli firmalar tarafından değil anavatanı olan Türkiye’de tespit edilmelidir.”
KORUMAK ULUSAL GÖREVDİR
Yıllardır söyledikleri fakat bir türlü kırılamayan piyasa oluşumu tekelleşmenin, bu yıl da kendini piyasa fiyatları üzerinde gösterdiğini ileri süren Bayraktar, özetle şunları kaydetti:
“Ferrero fındık alım fiyatını TMO’nun açıklamış olduğu fiyatın gerisinde kilogramı 48 ve 49 lira olarak açıkladı. Yabancı bir firma yatırım yapma mazeretiyle ülkemize geliyor ve fabrika kurup, üretim yapıyor. Bu yatırımcı, misyonu olmaksızın piyasaya müdahale etme gereği de duyuyor. Kendine kartel yapı oluşturuyor, kendisi ile iş birliği yapan tüccardan fındık alıyor, iş birliği yapmayanı kendince cezalandırarak piyasadan çekilmelerini sağlıyor. Fındığın bedelini korumak ulusal bir misyondur. Ferrero firmasının piyasaya yaptığı baskılara ‘dur’ denmesi gerekiyor. “
REKABET KURUMUNA ÇAĞRI
Devletin Fiskobirlik’le iş birliği içerisinde eserin tamamını alacağını söz ederek güçlü bir biçimde piyasaya girmesi gerektiğinin altını çizen Bayraktar, “Buradan Rekabet Kurumuna sesleniyorum ve kendilerini misyona davet ediyorum. Piyasayı üreticilerimizin aleyhine, büsbütün kendi istekleri istikametinde şekillendirmeye çalışanlar hakkında gereği yapılmalıdır.” sözlerini kullandı.
TMO’nun daha süratli ve fazla alım yapması gerektiğine dikkati çeken Bayraktar, alım merkezi sayısının artırılmasını ve ödemelerin peşin yapılmaya çaba gösterilmesini istedi.
“SAKLI SEÇİLMİŞLER” UYARMIŞTI
Gazeteci müellif Soner Yalçın’ın kaleme aldığı Kırmızı Kedi Yayınevinden çıkan “Saklı Seçilmişler” isimli kitabında global besin monopollerini ve insan sıhhati üzerindeki tehlikelere karşı uyarmıştı.
Kitapta ikazda bulunan şirketler ortasında Ferrero’nun da ismi geçiyordu. Türkiye’de fındık üretimi ve fiyat belirlemesi üzerinde büyük bir tesiri olan İtalyan firmasıyla ilgili Soner Yalçın şu sözleri kaleme almıştı:
“Dünyada fındığın yüzde 85’ini Türkiye üretiyor.
Dünya çikolata devleri fındığı bizden alıyor.
Bu sebeple 2015 yılında fındıkta ihracat rekoru kırdık:
2 milyar 827 milyon dolarlık satışla fındıkta bugüne kadar en büyük döviz geliri yaptık.
İyi de…
Bizden fındığı alıp markalaştıran Michele Ferrero’nun yıllık cirosu, 11 milyar dolar!
Parayı karşılaştırdığınızda ihracat rekoru kırdığımız sayı komik duruyor.
İtalya ile çabucak hemen birebir yıllarda başladığımız yarışta neden bu derece geri kaldık?
Fındık; işlenip çikolata, şekerleme ve besin eserlerine dönüştüğünde dünyada onlarca milyar dolarlık bir iktisat yaratıyor. Lakin Türkiye bu iktisattan yalnızca yaklaşık 3 milyar dolarlık bir hisse alıyor.
Evet. Fındığın katma kıymetini Türkiye kazanamıyor; Ferrerolar kazanıyor.
İşte bu nedenle Türkiye’den şirket alıyorlar. Fiskobirlik üzere tarım satış kooperatifleri yok edilince, İtalyan devi Ferrero firması, Türkiye’deki fındığı ortacılar vasıtasıyla topluyor. Yani, ortacılar çiftçinin sırtından para kazanıyor; Ferrero para kazanıyor; Türk çiftçisi mağdur ediliyor.
Yoksa Ferrero niçin Türk şirketi satın alsın?
Bunları konuşmuyoruz…
Bunları yazmıyoruz…
Bunları tartışmıyoruz…
Gereksiz polemik mevzuları etrafında birbirimizle didişip duruyoruz.
Oysa. Fındık üretimini nasıl artıracağız; üretici gelirini nasıl yükselteceğiz; ve dünya devi markalar nasıl yaratacağız, bunlar konusunda çalışmalar yapmamız gerekmiyor mu?
Atatürk’e lisan uzatılacağına onun 1935 yılında topladığı Birinci Ulusal Fındık Kongresi ya da 1938’de kurduğu Fiskobirlik’ten ders çıkarmak gerekmiyor mu?
Açılan yolda devam edilse idi; Michele Ferrero yerine dünya fındık devi bir Türk markası olmaz mıydı?”