Boza, kış soğuklarında içimizi ısıtmakla birlikte birçok yarar sağlayan, klasikleşmiş bir içecektir. Soğuk kış gecelerinde sıcacık konutumuzda otururken dışarıdan yankılanan boza sesleri hepimizi geçmişe götürür. Boza neden gece satılır, neden salep satılmaz, çay satılmaz, hiç aklınıza geldi mi? Eski yıllarda bilhassa kışa denk gelen Ramazan aylarında boza akşamdan hazırlanır ve sokak satıcıları tarafından satılırmış. Sıcak olması ve tok tutucu özelliği ile sahurların vazgeçilmezi olan boza vakit içinde yalnızca ramazanda değil her gece satılmaya başlanmış.
Geçmişi çok eskilere dayanan klasik fermente tahıl eserlerinden biri olan boza; Türk Standartları Enstitüsü’nce “Yabancı hususlardan temizlenmiş darı, pirinç, buğday, mısır vb. hububatın kırma yahut unlarından biri yahut birkaçına içme suyu katılarak, pişirilmesi ve beyaz şeker ilave edilerek, tekniğine uygun, alkol ve laktik asit fermantasyonlarına tabi tutulması ile hazırlanan bir mamul” olarak tanımlanmıştır.
Donuk sarı renkte, kıvamlı bir sıvı olup karakteristik asidik ve alkolümsü aroması ile bilhassa soğuk kış akşamlarının aranan içeceğidir. İçerdiği laktik asitin serinletici tesiri nedeniyle bozayı yazın da tüketmek mümkündür. Lakin yaz aylarındaki yüksek sıcaklık, maya ve laktik asit bakterilerinin süratle çoğalarak bozanın kısa müddette ekşimesine bozulmasına yol açmaktadır.
Bozanın sıhhate faydaları
Sağlık üzerine tesirlerine dair yapılan araştırmalar, bozanın fenolik bileşenler ve antioksidan aktivite açısından kıymetli bir kaynak olduğunu ortaya koymaktadır. Bozanın hammaddesi olan tam taneli tahıllar, fenolik unsurlar açısından epeyce zengindir. Fenolik asitler ve flavonoidler üzere birden fazla fenolik bileşiğin tahıllarda bulunduğunu gösteren çok sayıda çalışma mevcuttur. Fenolik bileşiklerin, tahılların antioksidatif potansiyeline, öbür bir deyişle sıhhat üzerine olumlu tesirlerine katkısı olduğu bilinmektedir.
Bozanın sıhhat üzerine tesirlerinin araştırıldığı öteki bir çalışmada; dejeneratif hastalıklar ortasında epeyce ehemmiyeti olan hipertansiyon ile boza alakası incelenmiştir. Yapılan çalışmada, bozanın kan basıncını düzenleyici tesire sahip peptitler açısından düzgün bir kaynak olduğu ve bu nedenle gazlı içecekler yerine tüketicilere bozanın önerilmesi gerektiği bildirilmiştir
Sonuç olarak boza; geçmişimizde kıymetli bir yeri olan, klasik bir içeceğimizdir. Sıhhat açısından değerlendirildiğinde; fenolik bileşiklerce varlıklı, antioksidan içeriği yüksek olan boza, bilhassa soğuk kış günlerinde tercih edilmektedir. Bozanın fermente besin olması bedene birçok tarafıyla yarar sağlamaktadır. Lakin üretim etaplarında da belirtildiği üzere içeriğinde şeker barındırdığı için, bilhassa şekere bağlı hastalıkları vb. rahatsızlıkları olan tüketicilerin dikkat etmesi gerekmektedir. Boza çoklukla, yanında bir ölçü leblebi ve tarçın ikramıyla kimi vakit içilerek tüketilen, kimi vakit kaşıkla yenebilen bir lezzettir. Şayet hala denemeyen kaldıysa bu yazımızın önerisi olarak denemeniz tavsiye edilmektir.
Evde boza nasıl yapılır?
Malzemeler
⦁ 3 su bardağı bulgur
⦁ 2.5 su bardağı şeker
⦁ 1 paket vanilya
⦁ 2 tatlı kaşığı toz maya
⦁ 4-5 litre su
Yapılışı
⦁ Bulguru büyük uzunluk tencereye alın. Üzerine 2 litre (10 su bardağı) sıcak suyla bir gece evvelden bekletin.
⦁ Sonraki güne suyunu çeken bulgurları üzerini geçene kadar sıcak su ekleyip ocağa alın. Ezilecek kıvama gelene kadar haşlayın.
⦁ Sonra blender ile ezin. Orta ara sıcak su ek edip kıvam verin.
⦁ Soğuyunca mayayı ılık su ve 5 çorba kasığı toz şekerle mayalandırıp ekleyin. Orta ara karıştırarak mayalandırın.
⦁ Bozamızın hazır olduğu üzerinin köpük köpük olmasından belirli oluyor.
⦁ Bozanın sık sık karıştırılması çok değerli yoksa acı olur. En son şeker ve vanilyayı ek edip karıştırın.
⦁ Buzdolabında koruma edip iki gün içinde tüketin. Servis ederken tarçın ve fındığı yada leblebiyi unutmayın.