Fehmi Koru*
Bazılarımızın yarın açıklanacak enflasyon oranını heyecanla beklediklerini biliyorum.
Hacı yolu bekler üzere bekleniyor.
TÜİK’in açıklayacağı oran hükümetin maaş ve fiyatlara yansıtacağı artırım oranını etkileyecek; çalışan kesim, memurlar ve emekliler bu yüzden heyecanlı.
Bayrama gidilen günlerde işleri doğal olarak artan esnaf ve ticaret erbabı bu bayram öncesi beklediğini bulamamış görünüyor; artırım haberinin alış-verişe olumlu bir tesiri olacağı umudu sebebiyle onların kulakları da yeni oranda.
Geçmiş bir yılın enflasyonu geçen ay yüzde 73.5 olarak açıklanmıştı; haziran ayında fiyatlar biraz daha arttığına nazaran yarın ilan edilecek oranın bunun üstünde çıkması gerekir diye düşünülüyor.
Yüzde 80? 85?
Durdurulamaz imajına büründüğü için, bahsin sahibi devlet kurumu olan TÜİK’in bu sefer oranı bütün gerçekliğiyle açıklayabileceği beklentisinde olanlar da var.
Kim bilir, tahminen birinci kere %100 üzerinde bir oranla bile karşılaşabiliriz niyeti beğenilen, lakin beyhude…
TÜİK, geçen ay, enflasyonu oluşturan hususların fiyatlarını farklı ayrı belirtme geleneğini terk etmişti; bunu yapan kurumun tam teşhiri göze alabilmesi herhalde imkan dışıdır.
Hiç değilse ben imkan dışı olduğunu düşünüyorum.
İlan edilecek sonuç beni de şahsen yakından ilgilendirdiği halde, oranın yüksek çıkmasına üzüleceğim.
Geçen ayın enflasyon oranına da üzülmüştüm.
Ülkem ve ülkem insanı bu durumu hak etmiyor zira.
Türk iktisadının şimdikine emsal inişler yaşadığı periyotlardan kimilerini pek düzgün hatırlayacak yaştayım.
Demokrat Parti (DP), iktidarının son yıllarında alınan 4 Ağustos 1958 tarihli ekonomik kararlar ile, dolar karşısında 2.80 olan TL’nin kıymeti, bir gecede 9 TL’ye çıkıvermişti. DP, CHP tarafından çıkartılmış ‘milli müdafaa kanunu’ uygulamalarına karşı çıkan 4 CHP milletvekili tarafından kurulmuştu. O milletvekillerinden birinin cumhurbaşkanı –Celal Bayar-, oburunun başbakan –Adnan Menderes– olduğu DP iktidarı, 4 Ağustos 1958 kararlarından sonra, o kanunu tozlu raflardan indirip uygulamaya koydu.
Sonrasını siyasi tarih kitaplarından ve devirle ilgili anı kitaplarından okuyabilirsiniz.
Yeniden ekonomik dar boğazlara girilen, 70 sente muhtaç hale gelinen, en temel muhtaçlık hususlarının bulunamadığı, ithal edilemediği için ağız tadıyla kahve içilemediği, yağ, gaz ve akaryakıt kuyruklarında saatlerin harcandığı devirler de yaşandı.
Kayıp yıllar sayılan dönemler…
Turgut Özal’ın ismiyle anılan, Süleyman Demirel’in başbakan olduğu periyotta alınan 24 Ocak (1980) kararlarını hatırlamak, tarihi günümüze yakın olduğu için, daha kolay. O gün açıklanan ‘istikrar programı’ ile TL yabancı paralar karşısında %32.7 oranında paha kaybetmişti. Tansu Çiller’in başbakanlığı periyodunda -5 Nisan 1994 tarihinde- ilan edilen ‘istikrar programı’ da, TL’ye iki gün içerisinde %73 -evet tam %73- paha kaybettirmişti.
Ülkemiz ekonomik problemleri TL’nin pahasının azalmasıyla dışa vuruyor.
Şimdilerde de olduğu gibi…
Yerli paranın yabancı paralar karşısında yüklü ölçüde kıymet kaybetmesine, iktisat kitapları, ‘devalüasyon’ ismini veriyor.
‘Devalüasyon’ sözcüğü işitenlerin aklına makûs senaryolar getirip moralleri bozduğu için, ekonomiyi fiilen sarsan çeşitten sarsıntıların ‘devalüasyon’ olarak yaşandığı periyotlarda bile, o sözcüğün kullanılmasından kaçınılıyor.
En çok kullanılan tabir ‘istikrar programı’ oluyor.
İstikrarın ekonomik külfetler yüzünden kaybolmaya yüz tuttuğu ve bunun paramızın bedeline olumsuz biçimde yansıdığı devirlerde, bu durumdan çıkma gayeli önlemlere bizde nedense ‘istikrar programı’ ismi veriliyor.
Günümüzde o isim da kullanılmıyor artık.
Hazine ve maliye bakanı Nureddin Nebati içinden geçtiğimiz periyotta kendisinin izlediği yola ‘heterodoks politikalar’ ismini taktı.
Eskinin ‘istikrar programı’nın yerini günümüzde ‘heterodoks politikalar’ aldı.
O periyotların ‘istikrar politikası’ uygulamaları ile dişler sıkılmak zorunda kalınsa bile tünelin sonundaki ışık görülebiliyordu; artık ‘heterodoks politikalar’ uygulanıyor ve maalesef şimdi ışık görülemiyor.
Zaten her ayın birinci günlerinde TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranı biraz da bu yüzden heyecanla bekleniyor.
Karar alma mevkiinde bulunan siyasetçiler tünelin ucunda var olduğu düşünülen ışık için her ay değişen tarihler veriyorlar.
Sonuncusu gelecek yılın mart ayı o tarihlerin…
Geçmiş periyotlarda yaşanan ekonomik badireler hükümetleri zora sokmuştu; bu devrin politik takımları ise kendilerinden emin görünüyorlar.
Önceki gün, bir AK Parti büyüğü, genel lider yardımcısı Mehmet Özhaseki, halkın nabzını tuttuklarını belirttikten sonra ‘‘Bir öbür partiyi tercih edip de ‘Ben artık AK Parti’den vazgeçtim’ diyen yok’’ demişti. Dün de partinin ‘2 numarası’ durumundaki Numan Kurtulmuş, ‘‘AK Parti bütün kamuoyu yoklamalarında birinci partidir’’ katılığında görüş açıkladı. Z nesli AK Parti’ye oy verecekmiş…
Siyasetin içinde yer alanlar siyasi tarihimizin sayfalarına göz atacak fırsat bulamıyorlar demek ki…
Fırsat bulsalar ve göz atabilselerdi, geçmişte iktisadın siyaseti nasıl belirlediğini bilirlerdi.
Öğrenmeleri için galiba seçim gerekiyor.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.