Fehmi Koru*
Londra’ya birinci kere, Avrupa’da ’otostop’ tipi yaparken, 20 yaşımda gittim. O seferden aklımda kalan fazla bir iz yok. Daha sonra bir yılı aşan bir müddet orada yaşadığımda en çok dikkatimi çeken İngilizlerin çabucak her vesileyle kuyruğa girme alışkanlıkları olmuştur.
İngilizler otobüs beklerken, sinemaya bilet alır yahut seansın gelmesi için vakit doldururken derhal kuyruk oluştururlar.
Hiç gereği yokken bile.
Milli spor üzere bir şeydir İngilizler için kuyruğa girmek…
Müzeler önünde her vakit kuyruklar olur.
Lokantalarda bile.
Orada yaşarken oturduğum mesken Arsenal futbol kadrosunun o zamanki alanına çok yakındı; maç cemaati bile sistemli kuyruklar oluşturarak stadyuma girer, çıkışta da disiplini elden bırakmazdı.
Kuyruğa girme takıntısı olan bir millettir İngilizler. ‘Kaynak yapmak’ güzel gözle bakılan bir hareket asla değildir. Ben de, bir iki zıddı denemeden sonra, onların alışkanlığını benimsemek zorunda kalmıştım.
Yabancı lisanla uğraşırken, Macaristan’da doğmuş ve sonradan İngiltere’de yaşamaya başlamış George Mikes isimli muharririn (1912-1982) esprili kitaplarını keşfetmiştim. Aslında İngiliz tipinin özelliklerini dalgacı bir üslupla anlattığı ‘Nasıl Yabancı Olunur?’ (How to be An Alien) kitabında, Mikes, “Bir İngiliz yanında kimse bulunmadığında da çabucak tek kişilik bir kuyruk oluşturur” der ki, yüzde yüz doğrudur.
Bu özelliklerinden haberdar olmayanlar da, on gün evvel vefat eden Kraliçe 2. Elizabeth’in cenaze merasimleri sırasında bu gerçeği fark etmişlerdir.
Gece yarısı cenazenin bulunduğu yere gidip önünden geçeceği ânı beklemek için çok uzun kuyruklar oluşturdu İngilizler. Kraliçe’nin elinden mükafatlar ve unvanlar almış bulunan futbol efsanesi David Beckham, tanınmamak için başına bir kasket geçirerek girdiği kuyrukta, tam 13 saat, cenaze önünde bir dakikalık duruş için, sıranın kendisine gelmesini beklemiş.
Gazeteler, birtakım politikler ile saray erkanının kendilerine verilen özel davetiyelerle sırada beklemeksizin merasimlere iştirak etmelerine ateş püskürüyorlar günlerdir.
Kraliçe iktidar partisinin başına yeni seçilmiş ve bu sebeple başbakanlığı üstlenen Liz Truss’ın, kurduğu hükümetin onayını almak üzere kendisini ziyaret etmesinden yalnızca 24 saat sonra öldü. Yeni başbakanla çektirdiği fotoğrafın gazetelerde yayımlandığı gün.
O yüzden biraz sürpriz üzere geldi mevti insanlara.
Halbuki 96 yaşındaydı Kraliçe ve bir müddettir hastalıklarla boğuştuğu biliniyordu.
Her an öleceği düşünülerek cenaze merasimi saray tarafından hazırlanmış olmalı.
Anglo-Sakson basınının bizde olmayan bir özelliği var: Kamuoyunda isimleri bilinen bireylerden ölenlerle ilgili kapsamlı kıymetlendirme yazılarına sayfalarında yer veriyorlar. ‘Obituary’ deniliyor o çeşit yazılara.
Gazetelerde, vazifesi ileri yaştaki kıymetli şahsiyetlerle ilgili kıymetlendirme yazıları kaleme almak olan müellifler bulunuyor; yazılar evvelden yazılıyor, o kişi vefat ettiğinde gazeteler derhal arşivlerinden evvelden yazılmış yazıyı çıkarıp yayımlıyorlar.
Bazen ‘obituary’ sayfasında yer alan vefat yazısını kaleme alan kişinin kendisi, yazısı yayımlandığında, ölmüş olabiliyor.
“Ölünün gerisinden konuşulmaz” kalıp anlayışının hakim görüş olduğu bir toplumuz, fakat nedense bizim insanlarımız ölen birinin hayırla yad edilmesini kabulde zorlanıyorlar.
Saray Kraliçe’nin vefatını monarşinin geleceğini kuvvetlendirmek için bayağı kullandı.
Törenleri abarttılar da abarttılar.
Birleşik Krallık ve Britanya diye anılan ülkeye biz İngiltere diyoruz. Bir ada İngiltere ve ‘Birleşik Krallık’ içerisinde bağımsız parlamentosu olan bölgeler var. Ayrıyeten 14 farklı ülke de İngiltere’nin başındaki kral yahut kraliçeyi kendi hükümdarı olarak kabul ediyor.
Ancak ülkede ve İngiliz Milletler Topluluğu içerisinde yer alan ülkelerde farklı görüşler de var.
Bizim Galler dediğimiz bölgeden bir sinema sanatkarı, Michael Sheen, yeni kral 3. Charles’ın, tahta geçtikten çabucak sonra çıktığı seyahatleri sırasında kendi bölgelerine gelmesine reaksiyon verdi. Kral’ın geldiği gün, her yıl Galler’de ‘Owain Glyndwr günü’ olarak kutlanırmış. [Charles orada konuşmasının bir kısmını Galce yaptı.]
Owain Glyndr 1400’lü yıllarda Kral 4. Henry’e karşı 15 yıl boyunca bağımsızlık gayreti vermiş -isyan etmiş- biri.
“Monarşi periyodu geçti, cumhuriyet ilan edilsin” görüşünü yüksek sesle tabir eden İngilizler toplumun yarısını teşkil ediyor İngiltere’de. Avustralya ve Kanada’da, birtakım Afrika ülkelerinde, “Kraliçe nasıl olur da bizim de hükümdarımız olur, İngiliz Milletler Topluluğu’ndan ayrılalım” akımı giderek güçleniyor.
Törenler yapılırken sesleri fazla çıkmadı, lakin medyada ve bilhassa toplumsal medyada Kraliçe’yi eleştiren, yeni hükümdarı küçümseyen, monarşiye son verilmesini talep eden çıkışlara da şahit olundu.
Saray biraz da bu çeşit çıkışları etkisiz kılmak için Kraliçe’yi ve vefatı akabinde düzenlenen merasimleri kullandı.
Futbol maçları bir hafta ertelendi. Geçen hafta sonu yine başlayan ligde, her maça Kraliçe için yapılan merasimle çıkıldı, karşılaşmaların 70. dakikasında borular çalındı, seyirciler Kraliçe’yi alkışlamak üzere ayağa kalktı, alkışlara kimi maçlarda oyuncular da katıldı.
Kraliçe 2. Elizabeth’in saltanatı 70 yıl sürdüğü için 70. dakikada yapıldı törenler…
İngilizler olayı abartınca dünya başkanları de anma merasiminde bulunma kuyruğuna girdiler. Saray onları da hizaya sokmaya çalıştı. Özel uçakların Londra’daki merkezi havalimanına –Heathrow’a- inmesine müsaade verilmediği üzere, hükümdarlar, cumhurbaşkanları ve başbakanlar makam araçları yerine otobüslere doldurularak merasim yerine götürüldüler.
Bu kuralları kabul etmeyenlere “Gelmeyebilirsiniz” denildi.
Çoğu devlet adamı New York’taki BM toplantısını değil, Londra’daki merasimlerde görünmeyi yeğledi.
İngilizler onları da kuyruğa sokmayı başardı.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.