Fehmi Koru*
Sabah BBC 1’in erken programını izlerken gördüm. Biri erkek başkası bayan iki sunucu, karşılarına bir uzmanı almış, sorularıyla ona beni hayretlere düşüren bir mevzuyu anlattırıyorlar…
Aslında hayretlere düşmemem gerekirdi.
İngiltere’de başbakan vazifesinden istifa etti, parlamentoda en fazla sandalyeye sahip Muhafazakar Parti kendisine lider seçmek için bir süreç başlattı, on adaydan sekizi elendi ve sona kalan iki aday ülkeyi en âlâ kendilerinin yöneteceğini ispat için şu günlerde efor gösteriyor; lakin halkın yeni başbakanın kim olacağıyla fazla ilgilendiği yok.
İngiliz halkı en çok artan hayat pahalılığıyla ilgili.
Enflasyon %10’u yakalamak üzere orada ve alınan kapsamlı önlemlere karşın indirileceğe de benzemiyor.
Bir milletlerarası bankanın araştırma kısmı, gelecek yıl -2023’te- ülkede enflasyonun %22’yi bulabileceğini duyurdu.
Hayat pahalılığı en yakıcı tesirini mutfakta hissettiriyor.
BBC’nin bir muhabiri, izlemeye başladığım sohbetten çabucak evvel verilen haberinde, bir markette doldurduğu poşetteki birkaç temel gereksinim hususu için bir yıl evvel 7 Sterlin ödemişken, o gün birebir malları 12 Sterline alabildiğini duyurmuştu.
Neredeyse bir misli artan mutfak masrafı…
Stüdyodaki konuğa, bu türlü bir ekonomik ortamda, ailelerin bütçelerini en güzel değerlendirebilecekleri bir hayat yaşayabilmek için, mutfakta neler yapabilecekleri anlattırıldı.
Yemek pişirirken ocak mı, fırın mı, mikro dalga mı, yoksa hava fritözü mü (airfryer) kullanılmalı?
Ocakta pişirilen yemek mi daha değerliye mal oluyor, yoksa fırında pişirilen mi?
Hayretten açılmış gözlerle tavsiyeleri dinledim.
Konuk, fırını öğütledi ve kendi konutundan çekilmiş imgelerle, fırında sadece tek bir yemek değil, birden fazla değişik yemeği eş vakitli pişirdiğini anlattı. ‘‘Böylesi daha ucuza mal oluyor’’ aklını vererek…
İngilizlerin ‘‘Ucuz mal alacak kadar güçlü değilim’’ ideolojisi bilinir. 10 kuruşun hesabı yapılan sohbeti BBC’de izlerken, onun yerini, ‘‘Enflasyonist ortamda hayatı ucuzlatmanın yolu mutfakta alınan önlemlerden geçer’’ kelamının almış olabileceğini düşündüm.
Doğrusu benim de müşahedem farklı değil.
Pahalı mallara ilgi fazla. Parası olan bir kesim var ve o kısımdan beşerler bir daha bulamayacaklarmış üzere mallara hamle ediyorlar. Konut fiyatları ondan yükseliyor, araba firmaları müşterilere araç yetiştiremiyorlar.
Enflasyonun şimdi %10’a varmadığı İngiltere’de, TV kanalları, mutfakta yemek yaparken hangi yolun onu daha ucuza mal etmeyi sağlayacağını duyurup insanlara 10 kuruşun hesabını yapma gereğini hatırlatırken, resmi enflasyonun %80’e dayandığı ülkemizde en değerli mağazalar dolup taşıyor ve fiyatı el yakan mallar kelepir muamelesi görüyor.
Bu işte bir yanlışlık var da, kimde?
Dün, sonbahara ‘merhaba’ dediğimiz birinci gün, elektrik ve doğalgaz fiyatlarına kallavi yeni artırımlar geldi.
‘‘Oh, oh, ne güzel’’ dememiz bekleniyor…
Halbuki, güç sarfiyatını her yerde azaltacak önlemleri bizler de düşünmeliyiz.
Almanlar düşünmüş ve devlet dairelerinde güç kullanımını yarı yarıya azaltacak önlemleri şimdiden hayata geçirmişler. Meskenlerinde havuz bulunanlar da onu ısıtamayacaklar. Yasak. Hangi binada ısının ne derece tutulacağı kuralını da ilan etmiş Alman hükümeti.
Bizde kimi aileler kışı donmadan geçirmeyi başaramayabilir.
Siz ister sebebi korona salgınında arayın, ister hükümetin uyguladığı iktisat siyasetinin yanlışlığında; bir gerçek değişmiyor: İki yıl öncesinden daha makus durumda ülkemiz.
Yeni açıklanan bilgiler bu gerçeği haykırıyor: Toplumun en az gelirli kesitinin ulusal gelirden aldığı hisse 2020 yılında %31 imiş; varlıklı sayılabilecek kısmın hissesi ise %49… Bugün -yani 2022 yılında- durum dar gelirli kesim için maalesef hiç parlak değil; ulusal gelirden onlar %21 hisse alırken, zenginlerin hissesi %54…
Zenginler daha varlıklı olmuş, yoksulların fukaralığı ise daha koyulaşmış…
Marketlere uğradığımda, semt pazarına gittiğimde, bu ayrışmanın sonucunu canlı canlı görebiliyorum. Alabilenler ile alamayanlar çok bariz hale geldi o cins ortamlarda.
Anadolu Ajansı, muhabirinin görüntüye çektiği parasız yemek sunan aşevleri önünde biriken insan kalabalığını, ‘‘İtalya’da beşerler fiyatsız yemek kuyruğunda’’ başlığıyla haberleştirmiş.
İngiltere’den ve ABD’den de o denli imgeler bulunabilir. Bu iki ülkede de ‘food banks’ ismi verilen aşevlerinin ve oralarda istekli hizmet veren hamiyetli insanların sayısı her gün artıyor.
Bizde de emsal teşebbüslere muhtaçlık duyulan günlerdeyiz.
Tersine, lakin tuzu kuruların istek edebildikleri değerli mağazalardaki kalabalıklara bakıp ‘‘Bizde sorun yok, İtalya’da, Fransa’da, İngiltere’de, Amerika’da beşerler karınlarını doyurabilmek için saatlerini kuyruklarda geçiriyorlar’’ diye övünülebiliyor.
Ne kadar yanlış.
Geçen ayın ve son bir yılın enflasyon oranının bugün açıklanması bekleniyor. Resmi olanı ve resmi olmayanı bakalım ne kadar?
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.