Fehmi Koru*
Her sabah gazete okumalarımda dikkatimi en fazla değişik ağızlardan çıkan fetvalarla ilgili haberler çekiyor bir süredir… Bugün Cumhuriyet’te yeniden o denli bir fetva haberi var.
Muhalif medya bu çeşit haberleri seviyor. Büyük ihtimalle bugün muhalif kanallarda uzun uzadıya tartışma konusu yapılacağı için, muhteremin ne dediğini buraya aktarmayacağım; nasıl olsa öğrenirsiniz.
Şu kadarını söyleyebilirim: Husus bayanlarla ilgili…
Bir cemaat mensubuymuş son fetvayı veren kişi.
Seçimlere kadar bu türlü fetva haberlerini daha çok okuyacağız; muhalif medya, önünü gerisini düşünmeden, onlara sayfalarında ve kanallarında yer verip tartıştırdıkça gerisi gelecek.
O haberden sonra Karar gazetesinde karşıma çıkan ‘Ana meselemiz: Maarif davamız’ başlıklı yazı içime biraz olsun su serpti.
Yazarı, uzunca bir müddet ülkemizin en kalabalık kenti İstanbul’un en üst dini otoritesi sayılması gereken müftülük makamında bulunmuş Prof. Mustafa Çağrıcı. Mustafa Hoca, yazısında, ‘skolastik eğitim’ ile geri kalmışlık ortasındaki alakayı tarihi boyutuyla irdeliyor.
Ne dediğinin özeti şu paragrafta:
“Osmanlı, geçmişinden asîl bir medeniyet devralmış; birçok bakımdan insanlığın hâlâ ulaşamadığı o medeniyeti daha da yükseltmişti. Fakat bu durum, Osmanlı’nın –temelinde medresenin bulunduğu- kusurlarını görmemizi engellememelidir. Yoksa tarih tekerrür eder durur.”
Yazıda özel bir alan olan dini eğitimden kelam edilse de, o alan da dahil eğitimin her alanında ve her seviyesinde tesirini hissettiren yanlışlar bugün de sürüyor.
Zaten bizde tarih, biraz da yazıda teşrih masasına yatırılan yanlış eğitim sistemi yüzünden tekerrür ediyor.
Komşumuz İran şu sıralarda karışık. Büyük kentlerde halk sokaklarda. Protesto şovları giderek yaygınlaşıyor. Güvenlik güçleri protestoculara şiddetle mukabele ettiği için çatışmalarda hayatını kaybedenler de oluyor.
Protestolarda bayanlar ön saflarda.
Sebep, İran’ın batı bölgelerinden başşehir Tahran’a ziyaret için gelmiş olan bir bayanın, kıyafetini dini kurallara tam uygun bulmayan ‘Gaşte İrşad’ (İrşad Gücü) isimli bir örgüt mensupları tarafından darp edilmesi. Mahsa Emini isimli bayan, örgüt militanları tarafından uğratıldığı şiddet sonucu hayatını kaybetti. Gözaltındayken yediği darbeler yüzünden beyin kanamasından komaya girdiği ve akabinde hastanede son nefesini verdiği anlaşılıyor.
Ölümünden sorumlu olanlar 21 yaşındaki genç bayanın kalp krizi geçirdiği savında.
Emini’nin maruz kaldığı şiddetin görüntüsünü gören yahut olayı işiten kitleler, reaksiyonlarını göstermek için sokaklara döküldüler.
‘Gaşte İrşad’ isimli bir cins ‘ahlak polisi’ vazifesini üstlenmiş bir örgütün varlığını bu olay vesilesiyle öğrenmiş oldum.
İran’da 1979’da gerçekleşen ihtilal sonrasında bayanlara başörtüsü mecburiliği getirildiği biliniyor. Şahsî bir tercihin devlet eliyle zorla herkese uygulattırılması daha birinci günden başlayarak dindar bilinen düşünürler tarafından bile eleştiriliyor.
Hatta mollalar da yanlışlıkları eleştiriyor.
Nitekim, kendilerini ‘ahlak polisi’ olarak tanımlayıp başını beğenmedikleri biçimde örten yahut hiç örtmeyen bayanların peşine düşen örgütün sonu mevtle biten bu olayı, ülkenin öndegelen din alimleri tarafından da kınandı.
Ayetullah Bayat Zancani, “Bu ahlaksızca bir davranıştır” dediği olayı gerçekleştiren örgüte, “Ülke yasalarında bu çeşit bir örgütün yeri yoktur, olamaz da” diyerek karşı çıkmakta.
Bir öbür Ayetullah, Kesinlikle Damad da, “İyiliği yaymak, berbatlıktan uzaklaştırmak emeli taşıyan bir kümenin, temel yapması gereken, vatandaşların özgürlüklerini ortadan kaldırmak değil, yöneticilerin davranışlarını gözlemleyip onların yanlışlıklarına karşı çıkmak olmalıdır” açıklamasını yapmış…
Kadının da erkekle birebir haklara sahip birer birey olduğu pek çok toplumda hala genel kabul görmüyor. İran’da karşımıza çıkan tablo bunun bir örneği. Zorlamalarla bayanlar üzerinde baskı bazen bu olayda olduğu üzere bayanlar eliyle de hayata geçirilmek istenebiliyor.
Üzerine gidilen bayanın vefatına yol açan bir baskıya bile dönüşebiliyor uygulamalar.
Yapılan, din ismine dine vurulan bir darbe birçok sefer.
Sokaklara dökülen beşerler neyi protesto ediyorlar dersiniz?
O protestolar din ismi kullanılarak yürütülen uygulamalara olsa da, yanlış uygulamalar yüzünden din de yaralanmış olmuyor mu?
İran’da bu türlü de diğer ülkelerde durum farklı mı güya?
Son vakitlerde dünyaya kendisini eskisinden farklı -daha liberal- bir ülke olarak tanıtma uğraşında olan Suudi Arabistan’da da tekrar ‘kadın’ sorunu var.
Artık araç kullanabiliyor bayanlar, toplum içerisinde daha fazla görünür oldular, daha geniş alanlarda misyon üstlenebiliyorlar, fakat sıra görüşlerini paylaşmaya gelince devlet peşlerini bırakmıyor.
Birden fazla örneği var.
Nourah bint Saeed al-Qahtani bu ay başında yargılandığı mahkeme tarafından tam 45 yıl mahpus cezasına çarptırıldı.
Salma Al-Shehab da 34 yıl mahpus yatacak.
Zülfüyare dokunmuşlar…
İran’da bayan, Suudi Arabistan’da tekrar kadın…
Türkiye bu bahiste ne durumda?
En son örnek, bir müzikçi bayanın kendi orkestrasından biriyle şakalaşmasının dört ay sonra karşısına dava olarak çıkartılması; müzikçi hakkında evvel tutuklama kararı verildi, sonra mesken hapsine gönderildi, artık dışarı çıkabiliyor fakat yurtdışına gitmesi yasak…
Vaktiyle bir partinin eş-başkanlığını yapmış siyasetçi bir bayan da, ileri yaşı sebebiyle yaşadığı problemler yüzünden, cezaevinden çıkartılmayı beklemeye devam ediyor.
Bir partinin vilayet lideri olan diğer bir bayan da, Twitter hesabından attığı iletiler yüzünden yargılandı ve siyasi yasaklı hale geldi.
İran’da ve Suudi Arabistan’da meydana gelen yanlışlıkları eleştireceğim, lakin “Ya oralardan birileri ‘Kardeşim, sen evvel kendi ülkendeki duruma bak’ derler ise ne yaparım” diye düşünmekten kendimi alamıyorum.
Hepimiz kendimize gelmeliyiz.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.