Her ülkede olaylar eskisinden daha süratli gelişiyor. Dünyanın çarkı günümüzde akıl almaz bir süratle dönüyor. Evvelce yıllara yayılan gelişmeler şimdilerde birbiri gerisine varlıklarını hissettiriyor. Düşünülemeyenler oluyor, olması beklenenler bir türlü gerçekleşmiyor.
Yukarıdaki paragrafta yer alan her cümle için aklımda birden fazla örnek var, fakat onları ele almanın bizlere bir faydası olmayacak.
Olmayacak, zira biz yeniden, her vakit olduğu üzere, dünya gündemiyle aksi düşen bir manzaraya sahibiz.
Daha da berbatı, bu halimizi doğal, hatta büyük muvaffakiyet sayıyor, o denli kıymetlendiriyoruz.
Bugünler hakkında okuduklarımdan hareketle düşünürken, tarihimizin dönüm noktalarında kaçan fırsatlar ve onlar üzerinde görüş açıklayan kalem erbabının çektikleri zahmetleri daha uygun anlıyorum.
Batı sanayi ihtilaliyle farklı bir yapıya sahip olur ve o yeni yapıyla uyumlu siyasi dönüşümleri gerçekleştirirken, neredeyse iki yüzyıla yayılan o süreçte, biz, orada yaşananların önümüze çıkaracağı faturaları hesap etmekten bile uzaktık.
Hukuk devleti, hak ve özgürlükler üzere kavramlar oburlarının özellikleri haline dönüşürken, biz o cins kavramlarla ortamıza daima ara koyduk ve bunu beceri saydık.
Sonuçta bir imparatorluk bu aymazlıklar yüzünden kaybedildi.
Gelecek yıl cumhuriyetin 100. yılı kutlanacak, üstte yazdıklarım aklınızda olarak halimize bir bakın.
Dünya nereye gidiyor, biz ne durumdayız?
Her ülkenin sıkıntıları var, lakin her ülke önüne ‘sorun’ olarak çıkan mevzuları temel kıymetlerini elden bırakmadan çözmenin yolunu buluyor. Akıl tutulması tipi şaşkınlıklar oralarda da yaşanıyor olsa da, vakit içerisinde onların üstesinden gelecek önlemleri almayı da biliyorlar.
Şaşkınlıklarından kendilerine dersler çıkaran dünya ve daima şaşkınlık yaşayan öbür bir dünya…
Örnek olay, hak ve özgürlükler alanından…
Teknolojik atılımlar en fazla hak ve özgürlükler alanını tehdit eden yenilikler doğurdu. Gerçek ile palavra neredeyse at başı bir birliktelik yaşıyor günümüzde. Klasik bağlantı kendisine özel prensipleri ve teknikleri bulunan gazetecilik mesleğini çıkarmıştı; toplumsal medya ile o sistemi aşındıran yeni bir durum ortaya çıktı. Kuralsız bir bağlantı ortamı var bugün ve bunun getirdiği problemlerle baş etmek için hak ve özgürlükler alanının daraltılması yoluna gidilmesini isteyenler çıkıyor.
Bizler ve onlar ayrımı kendisini bu gelişmede de muhakkak ediyor.
Devletler ile yeni irtibat araçları olan Twitter, Facebook ve gibisi toplumsal medya platformları, bazen birbirleriyle de paslaşarak, özgürlük alanını daraltma teşebbüsünde bulunuyor.
Bazen Facebook ve Twitter kendiliğinden o denli bir teşebbüsünde bulunuyor, bazen de devletlerden gelen taleplere karşılık olarak kullanıcıların özgürlük alanını daraltan yahut bütünüyle ortadan kaldıran kararlar alınabiliyor.
Ancak yargı her iki yola da müsaade vermiyor.
Onlarda vermiyor, bizde ise yargı da çoklukla çeşitli münasebetlerle -özellikle de ‘ulusal çıkar’ veya ‘güvenlik’ gerekçeleriyle- hak ve özgürlük kısıtlamalarına göz yumuyor.
Hak ve özgürlükler temel prensipler ve onların yanlış yerde kullanılması durumunda bile sistem çiğnenmelerine müsaade etmemek zorunda.
Covid-19 salgınında birtakım tipler zihinleri bulandırarak insanları aşıdan uzak tutmayla sonuçlanacak akıl dışı tezleri devreye sokabildiler.
Sosyal medyayı, Twitter ve Facebook gibi irtibat araçlarını kullanarak tezlerini yaygınlaştırdılar da.
O yolu seçenlerden biri, Alex Brenson, ABD’de fazla öne çıktı.
New York Times gibi önemli bir gazetede muhabir olarak çalıştığı için Brenson’un aşı aksisi bildirilerine kulak verenler çoktu.
Joe Biden’in geçen yılın ortalarında -16 Temmuz 2021 tarihinde- düzenlediği basın toplantısında kendisine sorulan “Covid konusunda Facebook üzere platformlara bir bildiriniz olacak mı?” sorusuna, “İnsanların vefatına yol açıyorlar” cevabını verdiği gün Twitter Brenson’un hesabına erişimi kısıtladı, bir mühlet sonra da -28 Ağustos 2021’de- hesabını kapatma kararı aldı.
“Helal olsun” mu demeliyiz?
Brenson’un görüşlerini şiddetle eleştiren, onu ‘komplocu’ olmakla suçlayan medyadan isimler bile, Twitter’in Beyaz Saray’dan geldiği apaçık muhakkak telkinleri dinleyerek aldığı bu karara tıpkı şiddetle karşı çıktılar.
Konu ülke gündemine, hak ve özgürlükler alanının siyaset-teknoloji şirketleri işbirliğiyle sonlandırılmaya kalkışılması ve bunun Amerikan anayasasına tersliği açısından taşındı.
Yargı sonunda devreye girdi.
Twitter, özgürlükçü havanın kamuoyunu kendi aleyhlerine harekete geçirmesinin yargı kararını etkileyeceğini fark ederek, bizatihi bir kararla Brenson’a uyguladığı kısıtlamayı geçen hafta kaldırdı.
Bizde bu cins hususlarda nasıl bir yol tutulduğuna da bakalım mı?
RTÜK kararlarına, yargı kullanılarak gazete ve televizyonlarda çıkan haberlerin perdelenmesine, kimi devlet kurumlarının reklam cezaları uygulamasına, şahsen medya mensuplarının kendilerinden farklı düşünen meslektaşlarını mahpusla korkutmalarına…
İmparatorluğu kaybetmemizle sonuçlanan periyotta de buna misal olaylar o günün kurallarında yaşanıyordu.
Maalesef bugün de günümüz kurallarında benzeri olaylarla karşılaşılıyor.
Onlar ve bizler farkı hiç değişmeden sürüp gidiyor.
Aramızda bizleri fakirler ligine iten neredeyse on misli -belki daha da fazla- enflasyon farkı bulunmasının sebebini bu üzere mevzularda aramaya ne dersiniz?