*Fehmi Koru
Batmakta olduğu görülen bir gemiden kaçmanın kaç tane yolu vardır?
Aslında aklımdaki soru tam bu değil. Temel sormak istediğim şu soru: Bir hükümette bakan olarak yer alıyorsunuz, lakin durumdan mutlu değilsiniz. Yanlış işler yapılıyor ve siz bakan olarak duruma müdahale edemiyorsunuz. Gidişat yeterli değil. Problemle baş edemeyeceğinizi apaçık görüyorsunuz ve kaçmak istiyorsunuz. Âlâ de bunu nasıl başaracaksınız?
Herhalde aklımı tırmalayan bu soruyu bizim ülkemizle ve hükümetteki bakanlarla ilgili olarak sormadığımı derhal anlamışsınızdır, lakin ben tekrar de açıkça belirteyim: Hayır, bu soru aklıma ülkemiz siyasetine ve bakanlara bakarak gelmedi.
Bizde esasen hiç kimse bakanlık koltuğunu hiçbir sebeple terk etmez.
Dün İngiltere’de değişik bir olay yaşandı. 40 gün evvel Liz Truss başbakanlığında kurulan hükümette içişleri bakanlığına getirilmiş olan Suella Braverman, bir kural ihlali yaptığını duyurarak, bakanlık misyonunu bıraktığını açıkladı.
Dün yapmış bunu.
Sonra da yaptığının yanlış olduğunu hatırlamış. Resmi yazışma resmi kanaldan yapılmalıymış. O da tıpkı gün, kusurunu itiraf ederek, vazifesini bırakmış…
Daha evvelki hükümette de bir diğer bakanlık koltuğunu işgal ediyordu bayan Braverman.
Haberi veren ajanslar, İngiltere siyasi tarihinin ikinci en kısa bakanlığı olduğunu söylüyorlar 41 günlük sürenin… [Daha kısa periyodik bakanlık 1834’te gerçekleşmiş.]
Ben işte bu olaya bakarak “41 kez maşallah” diyorum.
Batmakta olan siyaset gemisinden kaçmanın 100 yolu varsa, Suella Hanım buna 101. taktikle katkıda bulunmuş oldu.
İngiltere, daima biliyoruz, ‘demokrasinin beşiği’ sayılan bir ülke.
Magna Carta isimli bir evrakla krallığın yetkilerini sınırladıkları 1215 yılından bugüne, bütün dünyada anayasa diye bilinen cinsten bir yazılı metin üzerinde mutabakat sağlama yoluna gitmemiş İngilizler; diğer ülkelerin ‘anayasa’ ile sağladıkları ve sözgelimi bizde her an yenileme gereksinimi duyulan mutabakatı, yazılı olmayan genel prensipler ile belirlemişler.
Parlamenter sistem, hukukun üstünlüğü, demokrasi ve memleketler arası hukuk o genel ilkeler…
Ne vakit üzerinde düşünsem değişik bulurum bu durumu: Anayasaları yok lakin yazılı olmayan genel unsurlar ile mutabakat sağlayabiliyorlar.
İlginçlik şurada: Bizde anayasa var lakin her fırsatta değiştiriliyor yahut birtakım hususlarına yok muamelesi yapılabiliyor.
Neyse, ben yeniden son olaya döneyim.
Bakan evvel kural kusuru yapıyor, sonra tıpkı gün yaptığı kural yanılgısını mazeret edip “Hadi bana eyvallah” diyerek hükümetten ayrılıyor.
Suella Hanım’dan evvel de, ülkenin hazine bakanı Kwasi Kwarten, Dünya Bankası ve Memleketler arası Para Fonu (IMF) yıllık toplantıları için ABD’de bulunurken, Liz Truss tarafından vazifeden alınıvermişti.
Onun bakanlıktaki ömrü de yalnızca 38 gün sürdü.
Adamın yüzüne sevinç geldi bakanlıktan alınınca…
Eskiden bizim gazeteleri okumak yahut TV’de yapılan münakaşalı programları izlemek yüzüme sevinç olarak yansır, gün uzunluğu haberlerde, köşe yazılarında yahut TV programlarında rastladığım baş bulabileceğim bir-iki ayrıntıyı dostlarla gülerek paylaşırdım.
Çoktandır bizim gazeteler ile haber kanalları bana yalnızca hüzün veriyorlar ve bu yüzden de göz attığım gazete sayısını bayağı azalttım; TV’deki tartışma programlarını da izlemeyi bir müddettir bıraktım.
İngiliz medyası benim yeni cümbüş kaynağım.
Oradan her gün göz attığım gazete sayısını artırdım, BBC 1 ve ITV 1 kanallarının haber saatlerini gözlüyorum; hatta bizdeki FOX TV’nin sahibi Rupert Murdoch‘un yeni oyuncağı Talk TV’yi de orta sıra izlediğim oluyor.
Ne palavra söyleyeyim, insanın kendisinin yaşamadığı, vatandaşı olmadığı bir ülkenin siyasi hayatını izlemek, hele o ülke İngiltere üzere siyaset esnafının burnundan kıl aldırmadığı bir yer ise, hakikaten keyifli oluyor.
Boris Johnson da sevinç veriyordu vermesine lakin Liz Truss’ın başbakanlığı ondan devralmasıyla birlikte aldığım keyif daha da arttı.
Her gün göz attığım üç İngiliz gazetesinden biri –Guardian– ‘sol’ bilinir ve Muhafazakar Parti’ye karşı olanları müellif olarak bünyesinde barındırır. Öbür ikisi –Daily Mail ile Daily Telegraph– makul muhafazakarların okuduğu gazetelerdir.
Makul olmayan muhafazakarlar Daily Mirror okurlar, ben ona bakma muhtaçlığı duymuyorum.
Son vakitlerde üç gazete ortasındaki fark ortadan kalkıverdi. Mail yahut Telegraph’a göz gezdirirken güya Guardian okuyormuşum hissine kapılıyorum.
Üç gazetede de Liz Truss artık gitsin havası hakim.
Guardian’ın muhafazakar başbakanı beğenmemesi doğal da, başkalarına ne oluyor?
Danışmanları ortasında Türkiye siyasi hayatını yakından izleyen varsa, Truss’a, bizdeki durumu hatırlatıp o iki gazetenin müellifleri için “Nankörler” sıfatını kullanmasını sağlayabilirler.
Bu vazife İngiliz dış istihbarat örgütünün başındaki Richard Moore’a düşecek galiba.
Genç bir diplomatken bulunduğu Türkiye’ye sonradan büyükelçi olarak gelmişti Moore; Beşiktaş sevdası bile vardı.
Moore her sabah başbakana istihbarat brifingi veriyor; bizim medyayla kendilerinin medyası ortasındaki sadakat farkını aktarabilir gibime geliyor.
Hani, ‘sansür yasası’ çıkartılırken “Bu yasanın benzerleri öbür ülkelerde de var” savını seslendirenler çıkmıştı ya, İngiltere’de gerçekleri siyasalların keyfine nazaran eğip büken bir devlet aygıtı var mıdır merakına düştüm.
Yokmuş.
Sorduğum biri, George Orwell’in ‘1984’ romanını hatırlattı ve “Orwell’i hatırlayıp utanırlar” dedi.
Evet, onların bu türlü bir problemleri var. Savaş hazırlığı yapılan bakanlığın isminin ‘barış bakanlığı’, kıtlık periyodu olduğu için ekmeğin karneye bağlandığı süreci yöneten bakanlığın isminin ‘bolluk bakanlığı’, propaganda ve ülke tarihini ideolojiye nazaran yine yazmakla uğraşan bakanlığın isminin ‘gerçek bakanlığı’ olarak geçtiği o romanı yazan Orwell ne de olsa İngiliz.
Hazine bakanı istifaya zorlandı, hiç üzülmeden ayrıldı. İçişleri bakanı “Kural yanlışı yaptım” deyip koltuğunu bıraktı. Medyalarının geneline bakılırsa temel başbakan yolcu.
Titanik gemisinin akıbetini bilirsiniz. 2400 yolcusundan en az 1500’nün kazada hayatını kaybettiği Titanik gemisi batarken, orkestrasının son ana kadar çalmaya devam ettiği söylenir.
Nedense gidişi yakınlaşmış hükümeti izlerken bana o bilgi doğruymuş üzere geliyor.
İngiltere’deki hükümeti kast ediyorum.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.