Dünyanın en ünlü şov yerlerinden biri olan Londra’daki Wembley Arena’da herkes, nefesini tutmuş onu bekliyordu.
Bir anda ortalık karardı, sahnede bir ışık parladı ve Alicia Keys’in “Girl on Fire” (Alev Almış Kız) müziği eşliğinde bir bayan göründü. Üzerinde koyu kırmızı, siyah parlak taşlarla süslenmiş bir balo elbisesi vardı.
Şarkıda, “Bir kız üzere görünüyor lakin o bir alev. O kadar parlak ki gözlerini yakabilir, sen düzgünü mi başka tarafa bak…” deniyordu.
O sırada takvimler Haziran 2016’yı gösteriyordu. Kripto para kavramı şimdi yeni yeni tanınıyor, geleceğin burada olduğu söyleniyor, yatırımcılar piyasaya girmek için birbiriyle yarışıyordu.
Sahnedeki bayanın ismi Ruja Ignatova’ydı fakat bölümdeki birçok kişi onu “Kripto Kraliçesi” olarak biliyordu. Ignatova, kurucusu olduğu OneCoin isimli şirketin, Bitcoin’in en güçlü rakiplerinden biri olacağını söylüyordu.
Ignatova’nın “İki yıl sonra kimse Bitcoin’in ismini bile ağzına almayacak” kelamlarının akabinde Wembley, alkışlar ve ıslıklarla yıkılıyordu.
Bu aktiflikten 16 ay sonra Ignatova, Bulgaristan’ın başşehri Sofya’dan kalkan bir uçağa bindi ve ortadan kayboldu. O günden beri Ignatova’yı gören olmadı.
FBI’IN ARANANLAR LİSTESİNDEKİ TEK KADIN
Ignatova, şu an dünyanın en azılı suçlularından biri olarak aranıyor. ABD’li federal savcılar, OneCoin’in bir saadet zinciri olduğunu, Kripto Kraliçesi’nin hem ABD’de hem de dünyanın çeşitli yerlerinde birçok yatırımcıyı 4 milyar dolardan fazla dolandırdığını öne sürüyor.
Savcılar OneCoin’i “bugüne kadar hayata geçirilmiş en büyük memleketler arası dolandırıcılık şebekelerinden biri” olarak nitelendiriyor.
Ignatova, şu an FBI’ın “en çok aranan 10 kaçak” listesinin üyelerinden biri; hatta çoğunluğunu çete başkanları ve katillerin oluşturduğu bu listedeki tek bayan. (Listenin oluşturulduğu 1950’den bu yana gelmiş geçmiş 529 kaçak ortasında da yalnızca 11 bayan var.)
Ignatova birebir vakitte Avrupa’nın da en çok arananları ortasında yer alıyor.
“TEK BİR MAKSATLARI VARDI…”
New York Güney Bölge Savcısı Damian Williams, geçtiğimiz ay yaptığı bir yazılı açıklamada, “Ignatova ve ortakları OneCoin’in ‘Bitcoin katili’ olacağı teziyle hiçbir şeyden şüphelenmeyen kurbanları milyarlarca dolandırdı. Gerçekte OneCoin’ler büsbütün kıymetsizdi. Palavralarını tasarlarken tek bir emelleri vardı: Dünyanın dört bir yanındaki sıradan insanların zorluklarla kazandıkları paralarını ellerinden almak” sözlerini kullandı.
Ignatova, Ekim 2017’de ortadan kaybolduktan sonra fotoğrafları kolluk güçlerinin internet sitelerinden dünya basınının manşetlerine taşındı.
FBI’ın arananlar posterinin en altında şu tabirler yer alıyordu: “Ignatova’nın silahlı muhafızlarla ve/ya yardımcılarla birlikte seyahat ettiğine inanılıyor. Estetik ameliyat geçirmiş ya da buna emsal bir yolla imgesini değiştirmiş olabilir.”
FBI, arananlar listesindeki bireylerin kabahat sicillerinin kabarıklığına ve ne derece tehlikeli olduklarına nazaran seçildiğini belirtiyor. Bir öbür kriter de kaçakların tanınırlık seviyesi.
KENDİ ORTALARINDAKİ YAZIŞMALARDA BİRİNCİ GÜNDEN BELLİYMİŞ
FBI yetkilileri, soruşturmanın devam ettiği gerekçesiyle mahkeme dokümanlarında yer alan bilgiler dışında bir yorum yapmadı. Lakin mahkeme dokümanlarında yer alan ayrıntılar Ignatova ve OneCoin’deki ortağı Karl Sebastian Greenwood’un daha birinci günden bir Ponzi oyununu hayata geçirdiklerini bildiklerine işaret ediyor.
Belgelere nazaran, Greenwood ve Ignatova, OneCoin konsepti üzerinde çalıştıkları devirlerde birbirlerine gönderdikleri e-postalarda “çöp para” tabirlerini kullanıyordu. Greenwood, Ignatova’nın erkek kardeşi Konstantin Ignatov’a gönderdiği bir e-postada yatırımcılardan “aptallar” ve “deli” diye bahsediyordu. (Savcılık Ignatov’un da dolandırıcılığın bir kesimi olduğunu ve kardeşinin ortadan kaybolmasının akabinde OneCoin’in liderliğini üstlendiğini belirtiyor.)
Ignatova, Greenwood’a 2014’te gönderdiği bir e-postada, “Bu çok pak, olağanda üzerinde çalıştığım, (ya da seninle yalnızken para kazandığımız anlar dışında) gurur duyduğum bir şey olmayabilir” diyor, şirketin başarısız olması durumunda da “paraları alır kaçarız, cürmü da oburunun üstüne atarız” sözlerini kullanıyordu.
30 YAŞINA GELMEDEN MİLYONER OLMAK İSTİYORMUŞ
Mühendis bir baba ile öğretmen bir annenin kızı olarak Bulgaristan’da dünyaya gelen 42 yaşındaki Ignatova, Almanya vatandaşı.
“The Missing Crypto Queen” (Kayıp Kripto Kraliçesi) isimli kitabında Jamie Bartlett, Ignatova’nın mütevazı bir göçmen çocuğu olarak başlayıp kaçaklığa uzanan hayat öyküsünü anlatıyor.
Bartlett’ın kitabına nazaran, küçük bir kızken ailesiyle birlikte Almanya’ya göçen Ignatova, derslerinde çok başarılıydı. Vaktini ders çalışarak ve satranç oynayarak geçiren küçük Ruja’yı sınıf arkadaşları zeki, hırslı ve aralıklı biri olarak tanımlıyordu.
Ignatova, aldığı bursla Konstanz’da bir üniversitede eğitimine devam ederken kendisi üzere bir hukuk öğrencisiyle tanıştı ve evlendi. Çocuk istemediğini her fırsatta lisana getiriyor, “Çocuklar varlıklı olmaya mani olur” diyordu.
Sık sık söylediği bir öteki şey de 30 yaşına gelmeden milyoner olmak istediğiydi. Bartlett, “Zengin olmayı umarsızca istiyordu. Sabahlara kadar oturup güçlü olmanın yollarıyla ilgili kitaplar okuyordu” tabirlerini kullanıyor kitabında…
Karl Sebastian Greenwood
GİYİM KUŞAMINA ÇOK EHEMMİYET VERİYORDU
Oxford Üniversitesi’nde Avrupa hukuku eğitimi aldıktan sonra, milletlerarası idare danışmanlığı şirketi McKinsey & Company’nin Sofya ofisinde çalışmaya başladı Ignatova. Müşteriler kendisine güveniyor; Rusça, Almanca, İngilizce ve Bulgarcayı çok güzel konuşması da işine yarıyordu.
Ignatova görünüşüne çok kıymet veriyor, toplantılara gece elbiseleriyle, elmas küpelerle katılıyordu. Bartlett’ın deyişiyle, “Her halinden muvaffakiyet ve cazibe akıyordu. Biçimine ve imajına takıntılıydı”.
ONECOIN’İ 2014’TE KURDULAR
Ignatova ve Greenwood, 2014 yılında OneCoin’i Avrupa ve New York başta olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki yatırımcılara sunmaya başladı. Çevrimiçi seminerler ve konferanslar düzenliyor, yatırımcıları paralarını belirli hesaplara yatırıp OneCoin paketleri almaya yönlendiriyorlardı.
OneCoin, çok kademeli pazarlama ağı üzere çalışıyordu. Kendisi paket aldıktan sonra oburlarının da paket almasına aracı olanlar bu satışlardan kurul elde ediyordu. Paketler “başlangıç” seviyesinden “kodaman tüccar”a kadar gidiyordu.
Ignatova ve ortakları yatırım yapanlara paralarını 5 ila 10 kat artırma kelamı veriyordu.
Bu vaatler sonucunda OneCoin’e ilgi bir anda uçtu. 2014’ün dördüncü çeyreği ile 2016’nın dördüncü çeyreği ortasında OneCoin’e 4 milyar dolardan fazla yatırım yapıldı. Mahkeme dokümanlarına nazaran, bunun 50 milyon dolar kadarı ABD’li yatırımcılardan geldi.
Avrupa’da da durum çok farklı değildi. Birkaç yıl evvel BBC’ye sızdırılan evraklara nazaran OneCoin 2016’nın birinci yarısında İngiltere’de 30 milyon euro yatırım çekti. Bunun 2 milyon euro’su tek bir haftada gerçekleşti. Wembley Arena’daki aktiflik ilgiyi daha da artırdı. Ağustos 2014 ve Mart 2017 periyodunda Çin’de Almanya’ya, Pakistan’dan Brezilya’ya, Hong Kong’dan Norveç’e, Kanada’dan Yemen’e dünyanın her yerinden OneCoin’e para aktı.
New York Savcısı Williams, CNN’e yaptığı açıklamada, “Zamanlamayı çok yeterli ayarlamıştı. Kripto paraların birinci günlerindeki spekülasyon çılgınlığını paraya çevirdi” dedi.
Bilinen öbür kripto paraların bilakis OneCoin’ler madencilik yoluyla elde edilmiyor, bir yazılım tarafından üretiliyordu. Greenwood, Ağustos 2014’te Ignatova’ya gönderdiği bir e-postada insanlara bu hususta palavra söylediklerini söz ediyordu.
OneCoin’in kıymeti başka kripto paralar üzere arz ve talebe bağlı değildi, yöneticilerin manipülasyonlarıyla belirleniyordu.
İKİ YILIN SONUNDA FOYALARI MEYDANA ÇIKMAYA BAŞLADI
Bu ışıltılı tablo 2016’da çatırdamaya başladı. Yatırımcılar ellerindeki OneCoin’leri satıp sisteme yatırdıkları ana paraları geri alamıyordu.
Bu durum internette OneCoin’in bir dolandırıcılık olduğu tartışmalarını başlattı. Basında “Ne oluyor orada?” minvalinde haberler çıktı. Çeşitli ülkelerde savcılıklar tarafından soruşturmalar başlatıldı.
Bu süreçte Ignatova’nın evliliğine ne olduğu net değil. Ancak FBI’ın verdiği bilgiye nazaran, Ignatova Amerikalı erkek arkadaşının konutuna yerleştirdiği bir dinleme aygıtı sayesinde, OneCoin hakkında bir soruşturma yürütüldüğünü ve sevgilisinin FBI’la iş birliği yaptığını öğrendi.
Ekim 2017’de ABD Adalet Bakanlığı Ignatova hakkında beş farklı dolandırıcılık suçlamasıyla iddianame hazırladı. (Söz konusu suçlamalar toplamda 85 yıla kadar mahpusla cezalandırılabiliyor.) New York mahkemesi de Ignatova için bir yakalama buyruğu çıkardı.
Bu gelişmelerin üzerinden iki hafta bile geçmeden 25 Ekim 2017 günü Ignatova’dan Sofya’dan kalkan Atina uçağına bindi ve ortadan kayboldu. OneCoin’den geriye kalan enkazı kaldırmak da Ignatova’nın ortaklarına düştü.
YERİNİ BİLENE 100.000 DOLAR ÖDÜL VADEDİLİYOR
FBI, Almanya pasaportunu kullanan Ignatova’nın Atina’dan sonra Birleşik Arap Emirlikleri, Almanya, Rusya, Doğu Avrupa hatta Bulgaristan’a gitmiş olabileceğine inanıyor. Ignatova’nın yerinin bulunmasını sağlayacak bireylere 100.000 dolar ödül vadediliyor.
FBI’ın New York ofisinden sorumlu yönetici yardımcısı Michael Driscoll, gazetecilere yaptığı açıklamada, “Çok büyük ölçüde parayla kaçtı. Para beşere çok sayıda dost satın alabilir. Bunun nimetlerinden faydalandığını düşünüyorum” dedi.
Ignatova’nın ortakları kendisi kadar şanslı değildi. Greenwood, Temmuz 2018’de Tayland’ın Koh Samui adasında bulunan konutunda gözaltına alındı ve yargılanmak üzere ABD’ye iade edildi. Aralık ayına hakkındaki suçlamaları kabul eden Greenwood şu an cezaevinde. Dava Nisan’da sonuçlanacak lakin Greenwood, 60 yıla kadar mahpus cezasıyla karşı karşıya.
Konstantin Ignatov
Ignatova’nın erkek kardeşi Konstantin Ignatov, Mart 2019’da Los Angeles Memleketler arası Havalimanı’nda gözaltına alındı. Bir iş için ABD’ye giden Ignatov, Bulgaristan’a dönmek üzereyken yakalandı, kelepçelendi ve havalimanında sorguya çekildi.
Ignatov da hakkındaki suçlamaları kabul etti. Onun cezası da Şubat ayında yapılacak duruşmada belirli olacak.
OneCoin çoktan kapandı, internet sitesi bile artık faal değil.
Kurucusu Ignatova’dan ise hala iz yok. Kripto Kraliçesi bindiği uçaktan ineli 5 yıldan fazla vakit geçti ancak nerede olduğu ve ne yaptığı hala gizemini koruyor.
CNN International’ın “This ‘Cryptoqueen’ scammed investors out of $4 billion, the FBI says. Then she boarded a plane and disappeared” başlıklı haberinden derlemiştir.