Barış Saydam, Bircan Usallı Silan, Burçak Cihan, Cengiz Özkarabekir, Doğuşcan Göker, Haydar Ali Albayrak ve Şükran Kuyucak Esen tarafından hazırlanan “Fatma Girik” kitabı, İBB Yayınları tarafından okura sunuldu.
Hürriyet’ten Sayım Çınar’ın haberine nazaran, raflardaki yerini alan “Fatma Girik” kitabından öne çıkan kısımlar…
Fatma Girik, aslen Kafkasyalı bir baba ile Batum’dan göç eden Beyaz Rus köklere dayanan bir annenin çocuğu olarak 1943’te dünyaya geldi. Ailesi ile birlikte Sultanahmet semtinde ikamet etti.
Sultanahmet, Osmanlı’nın en mutena semtlerinden biridir. Hanların, konakların, cumbalı ahşap konutların eksik olmadığı bölge, Cumhuriyet’le birlikte bir sessizliğe bürünür.
Eski başşehir İstanbul’un değerli devlet binaları Eminönü, Sirkeci, Gülhane, Sultanahmet, Şehzadebaşı çizgisinden Fatih’e kadarki yerleşim yerlerinde bulunurken, başşehrin Ankara’ya taşınmasıyla birlikte binalar da boşalmaya, binaların etrafında kümelenen kıymetli insanlardan oluşan yerleşim yerleri de değişmeye başlar.
Dönemin değerli bürokratlarının, Babıali eşrafının ve entelektüellerin uğrak yeri olan Şehzadebaşı’nın sessizliğe bürünmesi bölgenin de başına geleceklerin bir habercisidir. Sessizlik evresinden sonra Osmanlı’nın son görkemli yerleşim yerleri yeni konuklarına mesken sahipliği yapmaya başlayacaktır.
Anadolu’dan İstanbul’a göç eden, çocuklu geniş ailelerin birinci yerleştirileceği yerler birçok vakit birden fazla aileye konut sahipliği yapacak olan bu bölgedeki eski konutlar olur.
İstanbul, yeni bir hayata başlayacak beşerler için bir çıkış noktasıdır. Sultanahmet’in mesken sahipliği yaptığı ailelerden biri de Girik Ailesi’dir.
Aile, iki katlı eski ve köhnemiş bir konutta tek göz odada yaşar. Konutun her odasında başka bir aile bulunur; toplamda dört odada dört farklı hayat vardır. Fatma Girik o devri tüm yoksunluklarına karşın “mutlu bir çocukluk” periyodu olarak anlatır.
O periyotta Girik derslerinden kalan vakitlerini küçük kardeşinin bakımı, Yemek yapma üzere rutinlerle geçirir. Boş vakitlerinde annesiyle sinemaya masraf.
“ERKEK FATO”LUKTAN “KADIN FATMA”LIĞA
“Ben Bir Sokak Kadınıyım” sineması, Fatma Girik’in 1966 yılında çektiği en tartışmalı sinemalardan olur. Sinemanın tartışmaların odağı olması, Fatma Girik’in o periyodun şartlarını zorlayarak alışılmış olanın dışına çıkıp starlar içinde farkını ortaya koyuşu, cinselliğini yürekle sergileyişinden kaynaklanır. Girik’in bu çıkışı “Erkek Fato” imajından kopup “Kadın Fatma”lığa yönelmesi olarak kıymetlendirilir.
Ünlü sanatçı bu kadarla kalmaz, tıpkı günlerde periyodun en tanınan sinema/Magazin mecmualarına verdiği “yarı çıplak” ya da periyot başlıklarına yansıyan “sere serpe” pozlarıyla “Kadın Fatma”lığını “Ben açılıp saçılsam da seyircim beni kabulleniyor” diyerek ilan eder.
Fatma Girik’in sinemada hem nitelik hem nicelik olarak altın periyodu 60’lı yıllar olur. Girik’in hiç kimsenin yadsıyamayacağı aurası, güldürüden drama her cins anlatıya denk düşen yeteneği, oynadığı Sinema sayısından da gözlenen verimliliği ve tüm bunlara ek olarak yapımcı-yönetmen Memduh Ün’le iş ve ömür paydaşlığı onun sinemada izlediği siyasetin başarılı olmasında rol oynar.
Sinema, 60’lı yıllarda olduğu üzere 70’lerin birinci yarısında da halkın en ucuz cümbüş araçlarından biri olma özelliğini korur.
Bu periyot kapalı (kışlık) ve açık (yazlık) sinemaların giderek artması, sinema dalındaki sinema verimliliğinin artmasını da sağlar. İster yazlık/bahçe, ister kapalı/kışlık olsun sinemalar, sadece sinema izlenen yerler değil, tıpkı vakitte bireylerin kamusal alandaki toplumsal ömürlerinin da vazgeçilmezi haline gelip en çok keyif aldıkları yerler olurlar.
“AYNI KULVARDAYDIK LAKİN FARKLILIKLARIMIZ VARDI”
Kitapta, Fatma Girik’in Burçak Evren’e verdiği röportajdan şu kesite de yer verildi:
“Türkan Şoray düzgün oyuncu. Gizemli bayanı oynuyor ve ortalarda pek gözükmüyor. Hülya Koçyiğit, Kerime Az romanlarının, amcasının, dayısının oğluna ‘Of… Of…’ yaparak veremliyi oynayan bir bayan. Ona yakışıyor. Filiz Akın, Aliki Vuyuklaki üzere cici kızı oynadı. Ben ise başı ezilmeyen bayanı. Hepimiz tıpkı kulvarda koşuyorduk fakat bu çeşit farklılıklarımız da vardı.”
SİNEMA İŞÇİLERİYLE YAN YANA YÜRÜYÜŞÜN HİKAYESİ
1977’de politik ve ilerici eğilim taşıyan sinemalara baskı uygulanmaya başlanır. Bu baskı sonucunda 1977-1978 sinema döneminde birçok sinema vizyon imkanı bulamadığı için eski sinemalar piyasaya sürülür.
Bu baskının giderek sinemadaki üretimi önemli ölçüde tehdit etmesi sonucunda sinema işçileri durumu protesto etmek, birebir vakitte siyasal iktidarın dikkatini çekmek için İstanbul’dan Ankara’ya yürüyüş düzenler.
Fatma Girik de 5 Aralık 1977’de Yeni Sansür Tüzüğü’nü protesto etmek ve toplumsal haklara kavuşmak gayesiyle İstanbul’dan Ankara’ya yürüyen Türkiye Sinema İşçileri Yürüyüşü’ne katılmakla yetinmez, yürüyüşün düzenleyicilerinden olur.