Dünyada önde gelen merkez bankalarının enflasyonla uğraşında seçtiği faiz artışı formülüne, BM, IMF, Dünya Bankası üzere otoritelerden ihtar yağmasını Heterodoks akımın temsilcilerinden Bakan Nebati de destekledi.
Bakan’ın son konuşmalarından birinde olay olan ‘epistemolojik kopuşu’ hatırlatırcasına yükselen enflasyonda da uzmanlar baz tesirinin hakikat olduğunu ve eninde sonunda düşüşün olacağını lakin gerçek olmadığını vurguluyor.
Hazine ve Maliye Bakanın Nureddin Nebati, geçen günlerde yaptığı derin teorik açıklaması sonrası, bugün de katıldığı bir açılışta açıklamalarda bulundu.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, ‘Benimsediğimiz selektif kredi siyasetiyle, kredilerin üretken alanlarda değerlendirilmesini teşvik ediyoruz’ derken, ‘Enflasyonla çaba etmek için birçok ülke Merkez Bankası, finansal sıkılaşmaya gitmiş, bu durum da iktisatların resesyon risklerinin giderek artmasına sebep olmuştur. Örneğin, Amerika bugün teknik olarak resesyondadır. Gelişmiş batı ülkelerindeki faiz artırımları yalnızca kendilerinin resesyon risklerini artırmıyor; birebir vakitte, Birleşmiş Milletlerin de dün belirttiği üzere, global iktisadın resesyona ve akabinde uzun müddetli sakinliğe girme riskini de artırıyor’ açıklamasını yaptı.
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı UNCTAD’ın açıkladığı 2022 Ticaret ve Kalkınma Raporu’na nazaran yıl sonuna hakikat global büyüme yüzde 2,5 olarak öngörülürken, 2023’te yüzde 2,2’ye gerilemesi bekleniyor.
Gelişmiş ülkelerdeki ani faiz artırımlarının salgın ve savaş tesiriyle global iktisatta yavaşlamaya dönüştüğü bunun da düşük ve orta gelirli ülkeler için tehlike arz ettiği belirtildi.
ABD’de bu yıl yapılan faiz artırımlarının, gelişmekte olan ülkelerde toplam 360 milyar ABD doları gelir kaybına yol açacağı örnek verilirken, 90 ülkenin ulusal parasının bu yıl dolar karşısında yüzde 10’dan fazla kıymet kaybettiği de vurgulandı.
Dünya Bankası da geçen ay yaptığı açıklamada, eş vakitli faiz artırımlarının 2023’te global bir sakinlik ve ve gelişmekte olan ekonomilerde kalıcı ziyan yol açacak bir dizi finansal krize yanlışsız ilerlediğinin altını çizmişti.
IMF Lideri Kristalina Georgieva, Suudi Arabistan ziyareti sırasında verdiği röportajda, hakikat maliye siyasetlerinin global sakinliği önleyebileceğini belirtti.
IMF Lideri, maliye siyasetlerinin, para siyasetindeki sıkılaşmayla istikrarlı ve uyumlu olması halinde global resesyonun önlenebileceğine dikkati çekerken, gelecek yıl tekrar de resesyondan kaçamayacak ülkeler de olabileceğini belirtti.
Fed’in sorumluluğunun “çok yüksek” olduğunu söz eden IMF Lideri’nin çağrısının UNCTAD açıklaması sonrası gelmesi dikkat çekti.
“ABD ve AB’nin ekonomik açıdan çok güç günler geçiriyor.”
Türkiye Gazetesi’nde köşe yazılarıyla dikkat çeken lakin Merkez Bankası dolar satışı fikir babası olarak ünlenen yazar Necmettin Batırel, Türkiye’de artan enflasyonun nedenin dış kaynaklı olduğunu, aslen ekonomik göstergelerin düzgün gittiğini belirtirken, ABD ve AB’nin ekonomik açıdan çok güç günler geçirdiğini belirtti. Durumu şöyle özetledi:
Avrupa’nın gücü kesildi, fabrikaları teker teker kapanıyor, üretim durdu. Enflasyon çift haneye çıktı. Halk perişan.
Deutsche Bank ile Credit Suisse’in payları 2008 ekonomik krizi düzeylerinin altında düştü. İki dev banka 15 sene evvel 623 milyar dolar borçla batan ABD’nin en büyük yatırım bankası Lehman Brothers’ın akıbetini yaşayacak.
“ABD’de de durum farklı değil. Dünyanın en büyük iktisadı resesyonda üst üste iki çeyrektir daralıyor.”
‘Finansal sistem çöküşe sürükleniyor.’ diyen Batırel, çok yakın vakitte global sermayenin Türkiye’ye akacağını argüman etti.
‘Ne kur baskısı kalacak, ne de enflasyon’ diye devam ederken, S&P’nin not indiriminin gerisinde da global sermayenin Türkiye’ye akışını önlemek olduğunu belirtirken, tüm gayretlerin beyhude olduğunu söyledi ve şöyle devam etti:
Ama beyhude. Bugün dünyada en sağlam, en sağlam, en yüksek yarar sağlayan bizden öbür bir ülke yok.
“Ekonomide buzul çağı”
Dünya’da Onur Oğuz ise Türkiye iktisadında kısa ve uzun vadede büyük riskler olduğunu belirtti. 2023 genel seçimleri sonrası idareye kim gelirse gelsin, devasa enflasyon, yüksek cari açık ve rekor bütçe açığı ile karşılaşacağını belirtti. 2023’ün sonuna dek öngörülerini kısa ve orta vadede makus lakin uzun vadede harika olarak nitelerken, uzun vadeyi göremeyenler olacağını da ekledi.
Yarının daha da zor olacağına dair de Oğuz, CDS’lere, dış borçlanmaya, kredi notuna ve dövizde nakit akışına değindi ve şunları yazdı:
Seçime dek bu minvalde gideceğimiz (ama varabilecek miyiz bilemiyorum) belirli de seçim sonrası bizi memnun son beklemeyecek. Seçim iktisadı için saçtığımız kaynaklar; enflasyonda global rekorlar kırmaya devam edecek ve gelecek olan hükümet, kaşıkla verilenleri, kepçeyle geri alacak.
“KKM, devre kesici olarak devreye alındı.”
Eski TCMB Lider Yardımcısı, Ekonomist Fatih Özatay, ‘Ne oldu da enflasyon bir yılda tam 63,7 puan sıçradı?’ diye sordu ve döviz kurundaki gelişmelere de değinerek ‘KKM, devre kesici olarak devreye alındı. Yetmedi. İlerleyen haftalarda döviz talebini keskin biçimde azaltmaya çalışan ek tedbirler peşi sıra uygulamaya sokuldu. Bu tedbirler giderek bankaların hangi alanlara ve en fazla hangi faizden kredi açabileceklerine dönüştü’ dedi.
Bu yapılanların da Hazine’ye yük ve şirketlerin işletme sermayesi muhtaçlığının sıçraması olarak sıralarken, kredi arayışlarının arttığına değindi. Fakat krediye erişimde problemlerin patlak verdiğini böylece tedbirlerin kredi açılabilecek kesimleri kısıtladığını risk nedeniyle de bankaların kredi kısmaya gittiğini açıkladı.
“Ne oldu da enflasyon bir yılda tam 63,7 puan sıçradı?”
Özatay, enflasyonun bundan sonraki seyrine dair ‘baz etkisi’ni şöyle anlattı:
Baz tesiri özetle şu: Yazının başında değindiğim iki çok yüksek enflasyonlu ay (Aralık 2021 ve Ocak 2022), yıllık enflasyon hesaplamasından çıktıklarında, enflasyonda tabiatıyla (teknik) bir düşüş gerçekleşecek.
Enflasyondaki ikinci öge olarak da döviz kurları için, dış borçlardaki maliyet artışı kaynaklı yurtiçi piyasalarda ek döviz talebinin artmasıyla ‘döviz kurundan enflasyona pek bir yardım beklememek gerekiyor’ dedi.
“Baz tesirli düşüş rastgele bir kararın ya da tedbirin, yani bir maharetin sonucu olmayacak, bizatihi olacak.”
Dünya’da da enflasyondaki düşüş için Alaattin Aktaş, doruğun şimdi görülmediğini söylerken, tepe için ‘muhtemelen ekim sonu’ dedi.
2021 hariç ekim aylarının yıllık enflasyonda en yüksek artışın görüldüğü ay olduğunu belirtirken, sonrasında baz tesirinin devreye gireceğini ve düşüşün başlayacağını söyledi.
Baz etkisindeyse TÜİK ya da İTO hiç fark etmeden tüm hesaplama usulleriyle düşeceğini söyledi ve şu kısmı vurguladı:
Baz tesirli düşüş rastgele bir kararın ya da tedbirin, yani bir maharetin sonucu olmayacak, tabiatıyla olacak. Bundan hisse çıkarmaya çalışanlara karşı daha bilgili olunmasını sağlamaya çalışıyorum.