Depremin akabinde bölgedeki ailelerin göç ettiği Mersin, Konya, Ankara ve Diyarbakır üzere vilayetlerde fahiş kira artışları yapılması üzerine harekete geçildi. Cumhuriyet Başsavcılıkları soruşturma başlatırken, Ticaret Vilayet Müdürlükleri ve Vergi Daireleri kontrolleri sıklaştırdı. Ticaret Bakanlığı da ilan siteleri üzerinden emlakçıları uyardı.
Kahramanmaraş’taki zelzelelerin akabinde birçok vilayette kiralık ve satılık konut fiyatları yükseldi. Kiraların yüzde 45’e varan oranlarda artmasına yol açtı. Satılık konutlarda da yükselişler yaşanıyor. Hatta birçok vilayette fırsatçılar müstakil arazi fiyatlarını da yükseltmiş durumda. Diyarbakır’da arazi fiyatları ikiye katlandı. Resmi sayılara nazaran 500 bine yakın kişinin göç ettiği Mersin’de 7 bin liralık daireler 14 bin TL’den kiraya verilmeye başlandı.
Konya’da kimi semtlerde 5 bin TL olan kiralar, 10 bin liraya kadar yükseldi. Ankara’da da daha evvel 6 bin lira olan konutlar artık 11 bin liradan kiralanıyor. Vatandaşların şikayetleri artınca kontroller sıklaştırıldı. Kelam konusu vilayetlerde İl Ticaret Müdürlükleri emlakçılara yönelik kontroller yapıyor. Gruplar, zelzeleden evvel ve sonraki kira fiyatlarını, mukaveleleri ve komite fatura bedellerini inceliyor.
Sabah’ın haberine nazaran; Hazırlanan tutanaklar, Ticaret Bakanlığı Haksız Fiyat Kıymetlendirme Konseyi’ne gönderiliyor. Fahiş fiyat artışı belirlenmesi halinde 33 bin lira ile 331 bin lira ortasında ceza uygulanabiliyor.
Savcılıklar Türk Ceza Kanunu’nun 237’nci hususundaki ‘Fiyatları etkileme hatası’na dayanarak resen soruşturma yürütüyor. TCK’nın ilgili hususunda, “İşçi fiyatlarının yahut besin yahut malların bedellerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir biçimde ve bu gayeyle palavra haber yahut havadis yayan yahut sair hileli yollara başvuran kimseye bir yıldan üç yıla kadar mahpus ve isimli para cezası verilir” deniliyor.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, sarsıntıların akabinde ceza mevzuatı ve cezai yaptırımlar konusunda bir hazırlık içerisinde olduklarını belirtmişti. Bakanlığın sarsıntı ve salgın devirlerinde eser fiyatı ve kirada fahiş artış yapanlara 2 yıldan 5 yıla kadar mahpus cezası öngören yasa üzerinde çalıştığı söylenmişti.
Kira fiyatlarıyla ilgili kontroller birçok ülkede kanunlarla belirlenmiş durumda. Avusturya’da kira denetimi kanunu ile konut kiralarında hudut var. Bu hudut konut sınıfı ve metrekaresine nazaran değişiyor. İngiltere’de 1988’de çıkarılan kanunla hem tahliye sebeplerini, hem de kira artışlarını sınırlamış.
Danimarka’da her belediyede, daire özelliklerine nazaran uygulanacak azami kira bedelini belirlemekle misyonlu bir kira denetimi ofisi var. ABD’de de dahi hala pek çok eyalette kira tavanı uygulanıyor. Türkiye’de de geçen yıl kira artış oranlarına sınırlamaya gidilmişti. 8 Haziran 2022’de yürürlüğe giren düzenlemeyle, 1 Temmuz 2023 tarihine kadar kira artışları yüzde 25 ile sonlandırılmıştı.