Tüketici Hakları Derneği Genel Lideri Turhan Çakar, fahiş fiyat konusunda tahlilin, para, mahpus cezası ya da kapatma cezası ile olmayacağını, yasal düzenleme ile olabileceğini söyledi. Çakar, “Yasal düzenleme ile maliyet fiyatı üzerine en fazla yüzde 10 kar sonu getirilmeli” dedi.
Temel besin ve paklık eserlerinde fahiş fiyat uyguladığı ve stokçuluk yaptığı belirlenen zincir marketler ile işletmelere uygulanan para cezaları tahlil getirmeyince, farklı önlemler gündeme gelmeye başladı. Tüketici Hakları Derneği Genel Lideri Çakar, fahiş fiyat artışı yapan market ve işletmelerin ceza olarak kapatılmasının tahlil olmayacağını söyledi.
Çakar, cezaların yetersiz olduğunu vurgulayarak, “Çözüm için bir yasal düzenleme yapılmak zorunda. Bilhassa piyasaya hakim olan birtakım inhisarlar var. Başta zincir marketler olmak üzere, besin ve ziraî eserleri satan firmaların satış fiyatları konusunda bir sınırlama getirilmeli ve buna ait yasal düzenleme yapılmalı. Zincir marketler ve firmalar çiftçiden bu eserleri alıyorlar, üzerine yüzde 300- 400 karlarını koyarak satıyorlar. Ya da birtakım aracılardan, toptancıdan alıp satıyorlar. 3- 4 kat kar etmemesi için bu bahiste bir sınırlama olmalı. Nasıl olmalı; bu eserleri satan firmaların 1 kilo için maliyeti nedir, bunun kendisine maliyetini devlet onlarla görüşerek tahlil edip, yasal düzenlemede maliyet fiyatı üzerine en fazla yüzde 10 kar hududu getirilmeli, kar sınırlamasına uyulup uyulmadığına ait de ağır periyodik kontroller yapılmalı. Aksi takdirde tek başına cezaların ağırlaştırılması, kar oranını sonlandırmaya ait yasal düzenleme olmadan kâfi olmayacak” dedi.
Tekelleşme önlenmeli
Çakar, kalıcı tahlil için ise piyasanın tekelleşmesinin önlenmesi gerektiğini belirterek, “Aracı sistemin ortadan kaldırılması gerekir. Direkt doğruya küçük çiftçilerden aracı olmadan tüketiciye gelebileceği bir tertip kurulmalı. Bunun için de devletin devreye girmesi gerekir. Büyük firmalar var, bunlar piyasayı yönlendiriyor, monopol piyasanın ortadan kaldırılması gerekiyor. Aracı sistemi ortadan kaldıracak, dağıtımı düzenleyecek bir tertip gerekli. Ziraî KİT’lerin tekrar kamusallaştırılması gerekiyor, yeni ziraî, besin KİT’leri kurulması gerekiyor. Bu kitler aracılığı ile bu eserlerin dağıtımını direkt tüketiciye bu kitler yapsın. Evvelce bu yapılıyordu, artık çok daha düzgün yapılabilir. Devlet müdahalesi ile, KİT’lerin kurulması ile dağıtımını şahsen devlet yaparsa; aracı, toptancı, inhisarlar ortadan kalkarsa, besin, zerzevat fiyatları 5’te 1’e iner, 25 liralık eser 5 liraya iner” diye konuştu.
Çakar, fahiş fiyat uygulayan işletmelerin kapatılmasının tahlil olmadığını vurgulayarak, “Ceza tahlil değil, kapatılması tahlil değil. Kamu müdahale etmediği sürece tahlil olmaz. KİT’ler tüketiciye çok ucuz fiyata besin satıyordu, geniş dağıtım ağları vardı. Cezaları ağırlaştırmak tahlil değil, sistemin büsbütün ortadan kaldırılması lazım. Kabine toplantısında bunun konuşulması gerekiyor. KİT’lerin kamusallaştırılması, yeni KİT’lerin kurulması, besin eserlerinin tüketiciye şahsen dağıtılması halinde tahlil teklifleri konuşulmalı. Üretim, tüketim, dağıtım fiyat siyasetlerini devletin belirlemesi lazım” tabirlerini kullandı.