Yaşa takılanlara emeklilik yolunu açacak çalışma sürüyor. EYT’liler için oluşturulan çalışma kümesi pek çok formül üzerinde dururken, milyonlar da heyecan içinde sonucu bekliyor. Çalışma Bakanlığı bünyesindeki çalışmalarda birinci kademede alternatifli formüller hazırlanacak, akabinde Hazine ve Maliye Bakanlığı farklı ayrı maliyet hesabı yapacak. Düzenlemenin en geç Ocak’ta Meclis’e sunulması planlanırken, kamuoyunda pek çok formül gündeme geliyor. Bunlar ortasında maaş, prim ve yaş formülleri öne çıkıyor….
KADEMELİ EMEKLİLİK İMKANI
Formüllerden biri, yaş koşulunun büsbütün kaldırılması ya da kademeli olarak düşürülmesini içeriyor. 9 Eylül 1999’dan evvel sigortalı olanlarda yaş şartının kademeli olarak aşağı çekilebileceği belirtiliyor. 9 Eylül 1999’dan evvel sigortalı olup emeklilik için yıl ve prim kuralını tamamlayanlar bu formülle şimdikinden daha erken yaşta emekli olabilecek. Kimi EYT’liler yasa çıkar çıkmaz emekli aylığına hak kazanabilecek. Ayrıyeten bir taban yaş sonu konulabileceği de konuşuluyor. Burada daha evvel 50 yaş hududu gündeme gelmişti. Bu formüle nazaran EYT’lilerin emekli olması için 50 yaşını da tamamlaması gerekiyor.
ÇOK PRİME AVANTAJ
Bir öteki formül ise prim formülü. Burada da birkaç farklı alternatif dikkat çekiyor. 9 Eylül 1999’dan evvel sigortalı olanların emeklilik için yaş kuralı dışında bayan ise 20, erkek ise 25 yılı, işe giriş tarihine nazaran de 5000 ile 5975 gün primi tamamlaması gerekiyor. EYT düzenlemesi ile prim ve yıl koşullarını tamamlayan şahıslara emeklilik yolunun açılması beklentisi bulunuyor. Ayrıyeten bayanların 20 yıllık (7200 gün), erkeklerin 25 yıllık (9000 gün) primi tamamlamaları halinde emekli edilmeleri de kelam konusu olabilecek. EYT’liler bu formül ile yaşa bakılmadan emekli olabilecek. Bu ortada primde de kademeli bir formül olabileceği üzerinde duruluyor. Burada prim ve yıl koşuluna bakılıp yaş kaidesi düşünülmediğinde fazla primi olanların avantajlı olması kelam konusu olabilecek. Örneğin; 5000 günü olan ve yaşı 46 olan kişi ile 9 bin günü olan ve yaşı 51 olan kişi tıpkı anda emekli edilmeyebilecek. Ayrıyeten prim günü yetmeyenler için de konuşulan formüller var. Bunlardan biri de 3600 gün ile emeklilik için. Bu kapsamda, 3600 prim günü olup yaşı bekleyenlerden bayan ise 50, erkek ise 55 yaşını tamamlayanların emekli edilmeleri bir formül olarak duruyor. Ayrıyeten primi az olanlar için borçlanma formülleri de konuşuluyor.
AVRUPA MODELİ
EYT’liler için maaş formülü de kelam konusu olabilecek. Burada kimi Avrupa ülkelerinde uygulanan kesintili emeklilik modeli tartışılan seçenekler ortasında. Bu formülde, emeklilik için kaç yıl kaldıysa her yıl için muhakkak oranda aylıktan kesinti yapılıyor. Daha az maaşla daha erken emeklilik ortaya çıkıyor. Tekrar Avrupa’da uygulanan bir formül de süreksiz kesintili emeklilik. Buna nazaran, sigortalı muhakkak bir kesintiyle erken emekli oluyor. Lakin yasanın söylediği yaşa gelip emeklilik kuralları oluşunca kesinti ortadan kalkıyor. Bizde de Avrupa modelinde olduğu üzere muhakkak oranda kesinti ile kalan yılların tamamlanması alternatifler ortasında. Bu modellerin ülkemizde uygulanıp uygulanmayacağı çalışmalar sonucunda belirli olacak.