Habertürk Müellifi Ahmet Kıvanç, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi ile emekli olacakların maşlarının, kendileriyle tıpkı şartlara sahip olan lakin geçen yıl emeklilik dilekçesi vermiş olanlara nazaran daha düşük olacağını yazdı.
Ahmet Kıvanç’ın yazısının bir kısmı şöyle:
Emekli aylığı, çalışma hayatı boyunca Toplumsal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen prime temel (brüt) yarar fiyatı, aylık bağlama oranı ve prim gün sayısına nazaran belirleniyor. SGK’ya bildirilen brüt çıkarı ve prim gün sayısı yüksek olanlar daha fazla emekli aylığı alıyor.
Ancak, prim günü ve prime temel karı tıpkı olan kişinin emeklilik dilekçesi verdiği tarih de bağlanacak aylığın fiyatı konusunda belirleyici olabiliyor. Enflasyonun ve ulusal gelir artış suratının düşük olduğu yıllarda fark düşük olurken, enflasyonun ve ulusal gelir artış suratının yüksek olduğu yıllarda fark çok açılabiliyor.
Bu farkın neden ortaya çıktığını genel çizgileriyle anlatalım. Emekli aylığı bağlanırken, öncelikle, SGK’ya çalışma hayatı boyunca bildirilmiş olan prime temel çıkarların bugünkü kıymetleri hesaplanıyor. 2000 öncesindeki karlar gösterge sistemiyle (göstergenin memur maaş katsayısı ile çarpımı sonucu); 2000 – 2008 ortasındaki çıkarlar tüketici fiyat endeksi (TÜFE) artışı ve ulusal gelirdeki artışın yüzde 100’ü; 2008 sonrasındaki çıkarlar ise TÜFE artışı ve ulusal gelirdeki artışın yüzde 30’u dikkate alınarak güncelleniyor. Son yılın güncelleme süreci ise dillekçe verilen tarihe nazaran değişiyor.
Örneğin, emeklilik dilekçesini 2022 yılında temmuz – aralık devrinde, yani 31 Aralık tarihinden evvel vermiş olanların aylıkları hesaplanırken Ocak 2022’deki meblağ, geçen yılın ocak ve temmuz aylarında yapılan emekli maaş artırımları oranında artırılacak.
Dilekçeyi 1 Ocak 2023’ten sonra verenlerin emekli aylığı hesabında ise 2022’deki yıllık enflasyonun yüzde 100’ü ile şubat ayında açıklanacak 2022 yılı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) artışının yüzde 30’u dikkate alınacak.
Ocak ayında yapılacak yüzde 30 maaş artırımından her ikisi de yararlanacak.
2022 yılında SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına ocak ayında yüzde 25.47, temmuz ayında ise yüzde 42.55 oranında artırım yapıldı. Toplam artırım yüzde 78.86 oldu. Buna nazaran, dilekçeyi 31 Aralık’tan evvel verenlerin emekli aylığı hesaplanırken yüzde 78.86’lık artış dikkate alınacak.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 yılı TÜFE artışını yüzde 64.27 olarak açıkladı. Orta Vadeli Plan’da ise 2022 yılı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) büyümesi yüzde 5 olarak iddia edildi. 2022 yılı güncelleme katsayısında GSYH’deki yüzde 5’lik büyümenin yüzde 30’unu oluşturan 1.5 puanlık kısım dikkate alınacak. Bu durumda, dilekçeyi 1 Ocak’tan sonra verenlerin güncelleme süreci (1.6673 güncelleme katsayısı uygulanarak) yüzde 66.73 oranında artırılarak gerçekleştirilecek. Tıpkı prim günü ve çıkara sahip iki bireyden dilekçeyi 1 Ocak 2023 tarihinde veren ile 31 Aralık 2022 tarihinde verenin emekli aylığı ortasında yüzde 10’a yakın fark olacak.
2022 OCAK’TA FARK DAHA YÜKSEK OLDU
2021 yılında enflasyon yüzde 10- 15 ortasında seyrederken kasım ayında yüzde 19.82’ye, aralık ayında da yüzde 36.08’e tırmandı. Dilekçeyi 31 Aralık 2021 tarihinden evvel verenlere 2021 yılı ocak ayındaki yüzde 8.37 ve temmuz ayındaki yüzde 8.45 maaş artırımına nazaran yüzde 17.52’lik güncelleme oranı uygulandı.
2021 yılında GSYH yüzde 11.6 oranında arttı. Bunun yüzde 30’u ve yüzde 36.08’lik TÜFE artışı dikkate alınarak 2021 yılı güncelleme katsayısı 1.408’e çıktı. Böylelikle, dilekçeyi 1 Ocak 2022 tarihinde verenlerin çıkarı yüzde 17.52 yerine yüzde 40.8 oranında artırılarak güncellendi. Bu da 2021 yerine 2022 yılında dilekçe verenlerin emekli aylıklarında yüzde 17 dolayında artış sağladı.
YAZININ TAMAMI