Yaklaşık 5 milyon kişiyi ilgilendiren Emeklilikte Yaşa Takılanlar ( Eyt ) düzenlemesinde artık son düzlüğe girildi. Düzenlemeyle ilgili kanun teklifi, Plan ve Bütçe Komitesi’nde kabul edildi. Teklif gelecek hafta TBMM Genel Heyeti’nde görüşülecek. Genel Heyeti’ndeki oylamada kabul edildikten sonra, Resmi Gazete’de yayımlanıp yasalaşacak. Kanun teklifinin yasalaşmasıyla birlikte birinci etapta yaklaşık 2 milyon 250 bin kişi emeklilik hakkı elde edecek. Eyt‘de yaş hududu aranmayacak.
İşte AK Parti ve MHP’nin ortak imza ile Meclis’e sunduğu EYT yasa teklifinin tam metni:
Genel Gerekçe
Ülkemizde toplumsal güvenlik hakkı, Anayasamızın 60 ıncı hususundaki “Herkes toplumsal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet bu güvenliği sağlayacak gerekli önlemleri alır ve teşkilatı kurar.” kararı ile teminat altına alınmıştır.
Sosyal güvenliğin genel yapısı toplumsal devlet anlayışıyla birlikte sigortacılık asıllarına da dayanmaktadır. Bu bağlamda yaşlılık sigortası ile makul bir yaşa ulaşan ve yaşın ilerlemesi ile çalışma gücü azalan sigortalıya iş hayatından çekilerek çalışmadan hayatını sürdürme ve dinlenme imkanı sağlamak gayesiyle emekli aylığı bağlanmaktadır.
Sosyal güvenlik sistemlerinde emekli olabilmek için yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık mühleti olmak üzere 3 temel koşul aranmaktadır. Ülkemizde geçmişten bugüne kadar olan süreçte bu kurallarda çeşitli değişiklikler yapılmıştır.
20/2/1992 tarihli ve 3774 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle yaş kaidesi kaldırılarak, sigortalıların yalnızca muhakkak bir prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık mühleti kaidesi ile emekli olmalarına imkân sağlanmıştır.
25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun ile de emekliliğe hak kazanmak için yaş kuralı yine getirilmiştir. Lakin 8/9/1999 (dahil) öncesi birinci kez sigortalı sayılanlardan halihazırda çalışanların yapılan değişiklikten çabucak etkilenmemesi gayesiyle yaş ve/veya prim ödeme gün sayısı şartları işe başlangıç tarihlerine nazaran kademelendirilmiştir.
Günümüzde gelinen süreçte 8/9/1999 (dahil) öncesi birinci kez sigortalı sayılanların emekliliğe hak kazanma şartlarında bir düzenleme yapılması amaçlanmıştır.
Yapılan düzenleme ile;
– 8/9/1999 (dahil) tarihinden evvel malullük, yaşlılık ve vefat sigortası kapsamında çalışmaya başlayanların ve,
– 9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra malullük, yaşlılık ve mevt sigortası kapsamında çalışmaya başlamalarına karşın sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeye imkân tanıyan ilgili mevzuat kararlarına nazaran yapmış oldukları borçlanmalar ile sigortalılık başlangıç tarihi 8/9/1999 (dahil) öncesi olacak halde geriye götürülenlerin, mevcut mevzuattaki emekliliğe hak kazanma şartlarından yaş kuralının kaldırılması amaçlanmıştır.
Ayrıca,
– Çalışma hayatının desteklenmesi için yaşlılık yahut emekli aylığı alan bireylerin çalışma hayatına devam etmek istemeleri durumunda bu şahısların kayıtlı istihdamlarının teşvik edilmesinin sağlanması emeliyle sigorta prim teşviki verilmesi,
– 1/2/2018 tarihli ve 7079 sayılı Kanunla motamot kabul edilen 696 sayılı Kanun Kararında Kararname ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnameye eklenen süreksiz 23 ve süreksiz 24 üncü unsuru kapsamındaki çalışanların emeklilik, yaşlılık yahut malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde iş mukavelelerinin zarurî olarak feshini gerektiren kararların yürürlükten kaldırılması, iş kontratının sürdürülmesi ya da sona erdirilmesi kararının mukavelenin taraflarına bırakılması, amaçlanmıştır.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Konunu ile 375 Sayılı Kanun Kararında Kararnamede değişiklik yapılmasına dair kanun teklifi
MADDE 1 – 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanununa aşağıdaki süreksiz husus eklenmiştir.
“GEÇİCİ HUSUS 95 – Bu hususun yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması için talepte bulunanlardan 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun süreksiz 81 inci hususunun birinci fıkrasının (B) bendi, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Kanunun süreksiz 10 uncu unsurunun ikinci fıkrası, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı Kanunun süreksiz 2 nci unsurunun (B) bendi ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Kanunun süreksiz 205 inci hususu kararlarına nazaran yaşlılık yahut emekli aylığı bağlanacak olanlar, kelam konusu kararlarda yaş dışındaki öteki kuralları taşımaları halinde yaşlılık yahut emekli aylığından yararlanırlar. Bu fıkra temel alınarak geriye dönük rastgele bir ödeme yapılmaz ve geriye dönük hak talep edilemez.
Birinci fıkra kapsamında yaşlılık yahut emekli aylığı talebinde bulunarak birinci kere yaşlılık yahut emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık yahut emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 10 gün içerisinde en son çalışılan özel dal işyerinde toplumsal güvenlik dayanak primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, toplumsal güvenlik dayanak primine tabi çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren bu Kanunun süreksiz 14 üncü hususunun birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen toplumsal güvenlik dayanak primi patron payının beş puanlık kısmına isabet eden fiyat Hazinece karşılanır. Toplumsal güvenlik dayanak primi patron payı indiriminden yararlanılan sigortalının işten ayrılması halinde, kelam konusu sigortalıdan ötürü bu indirimden tekrar yararlanılamaz. Bu fıkrada yer alan indirimden, bu Kanunun 81 inci hususunun birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan başka kurallar sağlanmak kaydıyla yararlanılır. Bu fıkranın uygulanmasına ait tarz ve asıllar Bakanlık ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ortaklaşa belirlenir.”
MADDE 2 – 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin süreksiz 23 üncü unsurunun beşinci fıkrasının ikinci cümlesi ile süreksiz 24 üncü unsurunun birinci fıkrasının dördüncü cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 3 – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4- Bu Kanun kararlarını Cumhurbaşkanı yürütür.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1- 20/2/1992 tarihli ve 3774 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle yaşlılık yahut emekli aylığına hak kazanmada yaş kaidesi kaldırılarak, sigortalıların yalnızca belli bir prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık müddeti koşulu ile emekli olmalarına imkân sağlanmıştır.
Diğer taraftan, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemede emekliliğe hak kazanmak için yaş koşulu getirilerek sigortalıların emeklilik şartları tekrar düzenlenmiştir.
Buna nazaran, birinci kez 9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra sigortalı sayılanların emeklilik yaşına tabi olmaları istikametindeki değişikliğin yanı sıra, tabi oldukları sigortalılık mühleti, prim ödeme gün sayısı yahut hizmet müddeti bakımından da yaşlılık yahut emekli aylığına hak kazanma şartları belirlenmiştir.
Ayrıca, ihdas edilen süreksiz unsur kararları ile (506 sayılı Kanunun süreksiz 81 inci unsuru, 1479 sayılı Kanunun süreksiz 10 uncu unsuru, 2925 sayılı Kanunun süreksiz 2 nci hususu ve 5434 sayılı Kanunun süreksiz 205 ve 206 ncı maddeleri), birinci kez 8/9/1999 (dahil) tarihinden evvel sigortalı sayılanların da, Kanunun yürürlük tarihindeki durumlarına nazaran yaşlılık yahut emekli aylığına hak kazanma şartları emeklilik yaşı ve/veya prim ödeme gün sayısı tarafından kademelendirilerek yine tespit edilmiştir.
Yapılan düzenlemede ise;
– 8/9/1999 (dahil) tarihinden evvel malullük, yaşlılık ve vefat sigortası kapsamında çalışmaya başlayanların ve,
– 9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra malullük, yaşlılık ve vefat sigortası kapsamında çalışmaya başlamalarına karşın sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeye imkân tanıyan ilgili mevzuat kararlarına nazaran yapmış oldukları borçlanmalar ile sigortalılık başlangıç tarihi 8/9/1999 (dahil) öncesi olacak halde geriye götürülenlerin,
506 sayılı Kanunun süreksiz 81 inci unsurunun birinci fıkrasının (B) bendi, 1479 sayılı Kanunun süreksiz 10 uncu hususunun ikinci fıkrası, 2925 sayılı Kanunun süreksiz 2 nci unsurunun (B) bendi ve 5434 sayılı Kanunun süreksiz 205 inci unsuru kararlarına nazaran yaşlılık yahut emekli aylığı hak kazanma şartlarından prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık mühleti koşulları değiştirilmeksizin, yalnızca yaş sınırlamasının kaldırılması, bu husus temel alınarak geriye dönük rastgele bir ödeme yapılmaması ve hak talep edilmemesi amaçlanmaktadır.
Ayrıca bilindiği üzere, uzun vadeli sigorta kolları kapsamına giren sigortalıları istihdam eden özel bölüm patronlarına 1/10/2008 tarihinden itibaren malullük, yaşlılık ve vefat sigortası patron payından beş puanlık indirim uygulanmaktadır. Patronlar, mevcut uygulamada toplumsal güvenlik dayanak primine tabi çalışanları için bu indirimden yararlanamamaktadır.
Düzenleme ile 8/9/1999 (dahil) öncesinde sigortalı sayılanlardan bu hususun yürürlük tarihinden sonra birinci sefer yaşlılık yahut emekli aylığı bağlanması için talepte bulunarak aylık bağlananların tıpkı işyerinde toplumsal güvenlik takviye primine tabi çalışmaya devam etmeleri halinde, istihdam piyasasında dalgalanma oluşturmaması ve toplumsal güvenlik dayanak primine tabi kayıtlı çalışmanın desteklenerek bu sigortalıları çalıştıran özel kesim patronlarının toplumsal güvenlik takviye primi maliyetinin azaltılması için Hazineden karşılanacak dayanakla bu patronlara beş puanlık prim indirimi sağlanması amaçlanmaktadır.
MADDE 2- 1/2/2018 tarihli ve 7079 sayılı Kanunla motamot kabul edilen 696 sayılı Kanun Kararında Kararname ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnameye eklenen süreksiz 23 üncü unsur kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarında takıma alınan çalışanlar ile tıpkı Kanun Kararında Kararnamenin süreksiz 24 üncü hususu kapsamında vilayet özel yönetimleri ve belediyeler ile bağlı kuruluşlarında ve bunların üyesi olduğu mahalli yönetim birliklerinde, birlikte yahut farklı başka sermayesinin yarısından fazlası vilayet özel yönetimleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ilişkin şirketlerde emekçi statüsüne geçirilenlerin; emeklilik, yaşlılık yahut malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde, çalıştırıldıkları kamu kurum ve kuruluşları yahut şirketlerce iş mukavelelerinin feshedilmesini mecburî tutan düzenlemelerin yürürlükten kaldırılması amaçlanmaktadır.
MADDE 3- Yürürlük unsurudur.
MADDE 4- Yürütme hususudur.