Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Etraf Mühendisleri Odası (ÇMO) İstanbul Şubesi, Maraş merkezli, sarsıntıya ait hazırladıkları raporu kamuoyu ile paylaştı.
Afete dair hazırlık yapılmadığı ve kriz idaresinde de pek çok açığın ortaya çıktığının tabir edildiği raporda, sarsıntının yarattığı enkazın, bölge halkına ve ekosisteme ziyan vereceği ve derhal hayata geçirilmesi gereken acil vazifelerin olduğu kaydedildi.
ATIKLAR TEHLİKE SAÇIYOR
Deprem sonrası yıkılan binaların oluşturduğu inşaat ve yıkıntı atıklarına dikkat çekilen raporda, “Doğru atık idaresinin birinci adımı, atıkların kaynağında farklı toplanmasıdır. Başka toplanan atık çeşitleri özelliklerine nazaran geri kazanım yahut bertaraf proseslerine dâhil edilmelidir.” denildi.
Atık bileşenlerinin sadece molozlar olmadığı bunun içinde mobilyalar, elektronik atıklar, tıbbı atıklar, ilaç atıkları, evsel atıklar, tesisatta bulunan atık sular üzere pek çok attığın olduğuna vurgu yapılan raporda, “İçinde bulunulan şartlarda atıkların bölgede ayrıştırılması kelam konusu olamayacağı için yangın, hastalık, zehirli atıkların toprağa ve havaya karışması üzere problemlere karşı İYA’nın kaldırılması sırasında kimi taban önlemlere kıymet verilmelidir. Öncelikli yapılması gereken bu atıklar için tarım yerleri ve su havzalarının dışında yer alan süreksiz depolama alanlarının belirlenmesi, ayrıştırmanın bu süreksiz depolama alanlarında yapılması ve her şeyden evvel mümkün olan en sağlıklı şartlarda taşınmasının gerçekleştirilmesidir” diye belirtildi.
ASBEST TEHLİKESİ
Bina imalinde kullanılan materyallerin içerisinde liflerinin havaya karışarak canlılar üzerinde 1’inci derece kanserojen tesir gösterme potansiyelinin olduğuna değinilen raporda, “Asbest liflerinin havayla birlikte solunmasını engellemek için ivedilikle arama-kurtarma faaliyetlerinin sonlandırıldığı enkazda sulama yapılmalı, rüzgârla birlikte liflerin taşınması ve solunması engellenmelidir. İYA’nın kamyonlarla taşınması sırasında kamyon kasaları branda vb. materyal ile kapatılmalı, araç güzergâhında tozumaya neden olacak tüm yollar sulanmalıdır. Enkaz kaldırma çalışmalarında vazifeli işçi, asbestten ve öbür kanserojen tozlardan korunmak için FFP3 toz maskesi kullanmalıdır. Bu çalışmalar esnasında halk alandan uzaklaştırılmalı, şayet enkaz çadır-konteyner yerleşim alanına yakınsa burada bulunan herkese enkaz çalışması sonlanana kadar FFP3 tipi toz maskesi temin edilmeli ve kullanımı sağlanmalıdır” diye kaydedildi.
ATIKLAR EKOSİSTEMİ YOK EDEBİLİR
Bölgede oluşan İYA’nın depolanması, tabiat ve canlı sıhhati açısından epey büyük ehemmiyet arz ettiği, depolama alanının tarım ve orman alanlarına yakın noktalarda seçilmesi durumunda atığın taşınması ve dökülmesi sırasında ortaya çıkacak toz emisyonuyla depolanması sırasında ise toprağın yapısında bozulma medyana getireceğine yer verilen raporun devamında şu ikazlarda bulunuldu: “İYA’nın tatlı ve tuzlu su kaynaklarına direkt verilmesi yahut bu su kaynaklarını etkileyecek aralıkta depolanması bölgenin sucul ekosistemini yok edecektir. Depolama alanı seçilirken tarım ve orman alanları, sulak alan hassasiyeti dışında hâkim rüzgarların istikameti, çığ ve taşkın riskleri, yağış durumu vb. meteorolojik etmenler dikkate alınmalıdır. Aksi halde depolanan atıkların tabiat olayları ile birlikte canlı hayatı için yaratacağı problemler kaçınılmaz olacaktır.”
YERALTI SULARI RİSK ALTINDA
“Tüm atık denetimi yönetmelikler dikkate alınarak yapılmalı. Aksi takdirde yağmur sularıyla birlikte İYA içerisindeki kirletici yük, toprağı ve yeraltı sularını kirleterek kullanılmaz hale getirecektir. Bundan ötürü bahse bahis atıkların standartlara uygun lokasyonlarda ve sızdırmaz tabanlara kavuşturulmuş depolama alanlarında depolanması gerekmektedir. Bölgedeki kriz merkezlerince belirlenen depolama alanlarının pozisyonları ve özellikleri hemen kamuoyuyla paylaşılmalı, bu alanlar dışında hiçbir yere atık dökülmesine müsaade verilmemelidir.”
EVSEL ATIKLAR SALGINA YOL AÇIYOR
“Evsel atıklar salgın hastalıkların oluşmasına neden oluyor. İnsan sıhhatini tehdit eder boyuta ulaşan bu meseleye karşı hemen bilhassa insan yoğunluğunun bulunduğu alanlara ve kent merkezlerindeki çadır/konteyner kentlere kapaklı çöp konteynerleri temin edilmelidir.
Yaşadığımız tüm yıkımların gerçek sorumlusu halkın sağlıklı ve güçlü barınma hakkını gözetmek yerine rant için her türlü kuralsızlığı tanıyan ve uygulayanlardır. Acısını hala içimizde hissettiğimiz bu yıkımın tekrar ranta çevrilmesi tehlikesine karşı da ikazlarımızı sürdürmeye devam edeceğiz. Enkazın idaresi ve bölgenin tekrar inşasının yıkıma sebep olan özel kesim tarafından değil, meslektaşlarımızın ve başka ilgili tüm meslek örgütlerinin seferber edileceği kamucu yaklaşımlarla sürdürülmesini kıymetle vurgulamayı sürdürüyoruz. Aksi takdirde yıkımın boyutlarının katlanarak artacağı ve inançsız bir geleceğe ilerleyeceğimiz aşikârdır.”