Otomobil piyasasında bölümsüz, evraksız, yasa dışı sistemlerle araç satışları gerçekleşiyor. Olağan koşullarda araba alım-satım süreçlerinde şartlarda anlaşıldıktan sonra notere gidilip ve dönem süreçleri gerçekleştiriliyor.
Ancak toplumsal medya üzerinden yasa dışı olarak pazarlanan ve hurda pahasına satılan arabalar yasa dışılığa yol açıyor.
HACİZLİ, REHİNLİ VE SATIŞSIZ OTOMOBİLLER
Sahibinin borcundan ötürü haciz konan arabalar, bankadan kredi çekilip alınan lakin borcu ödenmeyeceği için rehinli bulunan ve satışı yapılamayan arabalar yasa dışı süreçlere mevzu oluyor.
Borç ödeme yükümlülüğünü yerine getirmeyen bireyler nedeniyle haczedilen arabalar yakalama kararı olmadan hacze bahis edilemiyor. Yakalama kararı olması halinde polis uygulama noktalarında araç bağlanarak otoparka çekiliyor.
Ancak yakalama olmayan yalnızca hacizli ve rehinli araçlar trafikte dolaşabiliyor. Hacizli araçların satışı yapılabiliyor lakin kimse hacizli araç almak istemiyor. Bunun nedeni de karşı tarafın borcunu ödememesi halinde arabanın alacaklı olan kişi tarafından satışa kelam konusu edilmesinden geliyor.
BU ARAÇLARA NE OLUYOR?
Kötü niyetli olan şahıslar hacizli araçları çok ucuza satıyor. Yasal satış siteleri üzerinde de kimi makus niyetli şahıslar hacizli araçları alabileceklerini belirten ilanlar yayımlıyor.
Hacizli araçlar genelde toplumsal medya sitelerindeki satış kanalları aracılığıyla yeni sahiplerini buluyor.
Hacizli ve borcu ödenmeyecek kadar büyük olan arabalar bedellerinin 10’da 1’i fiyatına satılıyor. 200 bin liralık araçlar 50-60 bin liraya satılabiliyor.
CHANGE ARACA DÖNÜŞÜYOR YA DA PARÇALANIYORLAR
Yasal olmayan biçimde el değiştiren arabalar makûs niyetli bireyler tarafından trafiğe yasalmış üzere sürülüyor. Çok büyük kaza atlatan ve tamiri mümkün olmayan lakin hasar kaydı da işlenmemiş araçların şase numaraları, hacizli olan arabaya monte ediliyor. Böylelikle büyük kazası olan Araba hurdaya çıkarken, hacizli lakin sorunu olmayan araba yasalmış üzere trafiğe çıkıyor. Bu yapılan sürece halk ortasında “change” ya da “çenç” deniyor. Bu arabaların change olup olmadığını anlamak içinse uzmanlık gerekiyor. Yeni teknolojiler sayesinde sanayi ortamında kusursuzluğa yakın süreçler gerçekleştirildiği için change araçları anlamak da zorlaşıyor.
Başka bir sistem olarak da arabalar parçalanarak ekonomik pahaya kavuşturuluyor. Motor, yürüyen aksam, koltuk, cam, torpido, kaporta aksamları üzere tüm modülleri satışa çıkıyor. Araç muayene istasyonlarında motor numarasının okunmaması hafif kusurdan sayılıyor ve böylelikle faturasız motorlar öbür araçlara takılabiliyor.
HEM YASA DIŞI HEM DE MAĞDURİYET YARATIYOR
Borcunu ödemediği için aracına haciz konulan kişi makûs niyetli davranarak aracı yok kıymetine elinden çıkarıyor ve haciz uygulayan karşı taraf da alacağını hiçbir halde tahsil edemiyor. Böylelikle haksız bir servet kaybı ortaya çıkıyor.
Hacizli, satışı mümkün olmayan aracın da şase numarası değiştirildikten sonra yasalmış üzere trafiğe çıkıyor. Burada aracı satın alan bireyler ilerleyen yıllarda aracın change olduğunun anlaşılmasıyla büyük mağduriyetler ve davalarla karşı karşıya kalabiliyor.
BİRBİRLERİNİ DE DOLANDIRIYORLAR
Sosyal medya sitesinden ilan veren bireyler, kendilerini arayanlardan kaparo talep ediyor ve kaparo gönderildikten sonra bu şahıslara bir daha ulaşılamıyor. Böylelikle yasal olmayan araçları satın almak isteyenler dolandırıcıların ağına düşmüş oluyor. Yasa dışı süreç yaptıkları için de emniyet güçlerine ihbarda bulunmayan şahıslar nedeniyle dolandırıcılıklar artarak devam ediyor.
ÖNLENMESİ ÇOK ZOR
Bu arabaların satışının önlenmesi güç. Sanayi ortamında keserek ya da yeni jenerasyon aygıtlarla şase numarası araca yazılabiliyor. Toplumsal medya üzerinden kümeler aracılığıyla satılan arabaları tespit etmek de bu noktada zorlaşıyor. Satışa husus edilen araçların plakaları çekilmeden fotoğrafları paylaşılıyor lakin satış yapan şahıslar telefon numaralarını paylaşmaktan çekinmiyor.
TARIM ARAÇLARI DA SATILIYOR
Köylerde ve tarım alanlarında kullanılan traktörler de yasa dışı satışlara husus oluyor. Köy yerlerinde trafik kontrolün az olmasından ötürü traktörlerde şase numarası değişikliğine de gidilmeden kullanılabiliyor.
“CİDDİ MAĞDURİYETLER YAŞANMAKTA”
İstanbul Motorlu Araç Satıcıları Derneği Lideri Hayrettin Ertemel “Satan da alan da bilerek alıyor. Bu alınan araçların birçok çalıntı araçlar karşılığında change yapılmakta ya da parçalanmakta. Tespit edildiğinde çok önemli cezalara karşılaşılır. Bu araçların muhakkak alınmamasını tavsiye ediyoruz. Tüketicilerin araç bakarken düşük fiyatlı araçların her vakit kusurlu olduğunu bilerek yeterlice araştırarak almalarını tavsiye ediyoruz. Önemli mağduriyetler yaşanmakta. Ekspertize gösterilmeli, tramerine bakılmalı, sigortadan geçmişi irdelenmeli” değerlendirmesinde bulundu.
“PERT ARAÇLARA DİKKAT”
Pert araç konusunda da açıklamada bulunan Ertemel “Türkiye’de yılda 40 bin araç pert kayıtlı formda sigortalardan çıkıyor. Bunlar sigortalar tarafından satılıyor. Satılan araçların yalnızca 1500-2000 tanesi nitekim perte ayrılıyor. Başka yaklaşık 38-39 bin araç çeşitli yerlerde, merdivenaltı tamirhanelerde onarılarak piyasaya sürülmekte. Bu bahiste da önemli mağduriyetler yaşanmakta. Tüketicilerin araç alırken pert kaytlı olup olmadığına dikkat etmesini tavsiye ediyoruz” dedi.
“KİMSE BU ARAÇLARI ALMASIN”
Galerici Mustafa Akan “Eskiden de yapmaya çalışıyorlardı. Demek ki artık bu iş toplumsal medyaya düşmüş. Aciz bir durum. Evvelden borcu yoktur yazısı alınırdı, araç o denli satılırdı. Bu arabaları alanlarda da arka niyet ararım. Kimse bu araçları almasın” dedi.
