Artan maliyetlerinin akabinde beyaz et ve kırmızı et fiyatları yükselmeye devam ediyor. Tüketici almakta; esnaf satmakta zorlanıyor. Yurttaşlar isyan eder durumda. 2 yıldır et yiyemediğini lisana getiren bir vatandaş, “Kemik alıyoruz, kemiği kaynatıp suyunu koyuyoruz. Dolapta bir şey olmayınca isyan ediyoruz. Türkiye’de yaşadığımıza isyan ediyoruz. Yabancılar bizden hoş yaşıyor. (Yetkililer) Onlar kendi meskenlerinde yiyorlarsa, fakat biz yiyemiyorsak, haram…” sözlerini kullandı.
Kamera: Ali Selim YAMANLI
Artan yem fiyatları ve maliyetler kasap tezgahlarına yansıyor. Bilhassa dar gelirli yurttaşlar yalnızca vitrinden fiyatları bakıp alamadan meskene gitmekle yetiniyor… Alabilen de kiloyla değil, gramla alıyor.
İstanbul’un en çok göç alan ilçelerinden Bağcılar’da dahi fiyatlar cep yakıyor. Sucuğun kilosu 140 TL, kuzu sırtın kilosu 140 TL, kuzu butun kilosu 135 TL, dana bifteğin kilosu 180 TL, köftenin kilosu 140 TL, dana kıymanın kilosu 145 TL, dana kuşbaşının kilosu 160 TL’ye satılıyor.
Biz de Bağcılar’da vatandaşa mikrofon uzattık, “Et fiyatlarını nasıl buluyorsunuz? Çocuklarınızın yahut torunlarınızın sağlıklı beslenmesiyle ilgili telaş taşıyor musunuz?” diye sorduk.
Verilen cevaplar şöyle oldu:
“ET YERİNE KEMİK SUYU KULLANIYORUZ”
Gülseren Aslan: “Uçtu gidiyor… Etler altın fiyatı… (Bütçeyi zorluyor mu?) Hem de nasıl. (Ne sıklıkla kırmızı et tüketebiliyorsunuz?) Hiç et tüketmiyoruz vallahi. Kurban Bayramı’ndan Kurban Bayramı’na… (Önceden alabiliyor muydunuz?) Tabi ki alıyorduk. (Ne vakittir alamıyorsunuz?) 2 yıldan beri alamıyoruz. (Yemeklerin içine az da olsa…) Yok vallahi koymuyoruz. Kemik alıyoruz, kemiği kaynatıp suyunu koyuyoruz.
“TÜRKİYE’DE YAŞADIĞIMIZA İSYAN EDİYORUZ”
(Çocuklarınızın yahut torunlarınızın sağlıklı beslenmesiyle ilgili tasa taşıyor musunuz?) Var tabi ki, olmaz mı? Biz yiyemeyince onlar da yiyemiyor. (Bu durum sizi üzüyor mu?) Üzmez mi… Tabi ki üzüyor. Çok da üzülüyoruz vallahi. Sebze-meyve bile meskene girmiyor. (Evde yemek yapmak için mutfağa girip buzdolabını açtığınızda neler düşünüyorsunuz?) Dolapta bir şey olmayınca isyan ediyoruz. Türkiye’de yaşadığımıza isyan ediyoruz. Yabancılar bizden hoş yaşıyor. (Buradan yetkililere bir davetiniz var mı?) Onlar kendi meskenlerinde yiyorlarsa, fakat biz yiyemiyorsak, haram…”
“ET ULAŞILAMAYACAK DÜZEYDE”
Ahmet Aydoğdu: “Et şu anda Türkiye’de ulaşılmaz durumda. Orta halli yahut düşük gelirli bir ailenin şu an ete ulaşması lakin bayramdan bayrama. Yoksa mümkün değil bence. (Genç bir insansınız, fazla proteine gereksiniminiz var, bunu karşılayabiliyor musunuz?) Katiyen karşılayamıyoruz. Ben KYK yurdunda kalıyorum, burada bile ete sıkıntı ulaşılırken aile konutunda yahut dışarıda yemek yerken et mutlaka ulaşılmaz bir seviyede. Çok az yiyebiliyorum.
“2-3 KEZ DÜŞÜNMEDEN DIŞARIDA BİR ŞEY YEMEYE YELTENEMİYORUM”
(Dışarı çıktığınızda rahatça yemek yiyebiliyor musunuz?) Muhakkak hayır. Fiyatına bakmadan, en az 2-3 kez düşünmeden birşey yemeye yeltenmiyorum. (Ne sıklıkla kırmızı et tüketebiliyorunuz?) İşlenmiş olarak köfte stilinde şeyler tüketebiliyoruz. Onlar da zincir marketlerin düşük fiyatlı, içinde ne olduğu bilinmeyen etlerinden…”
“GÜNDE 250 LİRA KAZANIYORUM, 1 KİLO ETİ GÜÇ ALIYORUM”
Hakkı beyefendi: “Fiyatlar aldı başını gidiyor. (Ne sıklıkla et tüketiyorsunuz?) Biz tüketemiyoruz… Bu koşullar altında tüketemiyoruz. Kendi geçimimizi sağlayamıyoruz, çocuklarımızınkini nasıl sağlayacağız? (Yetkililere bir davetiniz var mı?) Var da dinleyen yok ki… (Günde kaç saat mesai yapıyorsunuz?) Sabah 7’den, gece 12’ye kadar çalışıyorum. (Günlük karınız ortalama ne kadar?) 250 lira civarı… (Fiyatı 250 liradan fazla olan et çeşitleri var… Siz günde 12 saatten fazla çalışıyorsunuz, bir kilo eti sıkıntı alabiliyorsunuz) Alamıyoruz, motamot o denli.”
“İPİN UCU KAÇTI”
Cafer Alkan: “Fiyatlar kazık… Emekliyim, 4-5 tane kiracım var lakin tekrar de zorlanıyorum. 2 tane çocuk okuttum, üçüncüyü okutuyorum, bu yılki kadar zorlandığımı hiç hatırlamıyorum. Mahvettiler ülkeyi. (Torunlarınızın ve çocuklarınızın her istediğini rahatlıkla alabiliyor musunuz?) Mümkün değil. Bu krizden nasıl çıkılacak bilmiyorum fakat ipin ucu kaçtı üzere geliyor. Ne iktidar iktidarlığını yapabiliyor, ne muhalefet muhalefetliğini yapabiliyor; sonuçta çeken, ezilen tekrar halk oluyor.”
“BİR KEZ ALSAN İKİNCİYE ALAMIYORSUN”
Muhammet Küçükarslan: “Et fiyatları çok makûs. (Sıklıkla alabiliyor musunuz?) Alamıyoruz, nasıl alacağız. Bir defa alsan ikinci kere alamıyorsun. Ayda en fazla bir, iki sefer alırsın. Sonra? (Eskiden daha sık alabiliyor muydunuz?) Alabiliyordum. 3 kilo alıyordum, 4 kilo alıyordum. Artık 1 kilo kıyma alamıyorum. Bilhassa bu son 2 sene perişanlık… Rızkı veren Allah fakat bu sistemde meşakkat büyük. Devletin buna bir kontrol getirmesi lazım. Ancak devletimiz, ‘halinize şükredin, devam edin’ diyor. Biz Allah’a şükrediyoruz. Biz rabbimize şükrederiz lakin bunlara şükür olmaz… Zira kazıklanıyoruz. Mesela geçen gün Kılıçdaroğlu, ‘ÖTV’yi indireceğim’ dedi, milletvekilleri çabucak ayağa kalktı; ‘olmaz, olmaz’… Niçin? Kuyruğunuza mı bastılar?”
“FİYATLAR LATİFE GİBİ”
Bülent beyefendi: “Fiyatlar latife üzere. Kıymetli. Bütçeyi zorluyor. Ben yiyebiliyorum fakat yiyemeyen arkadaşlarımı görüyorum. Kıymetli..”
“ET YEMEYELİ 1 SENE OLDU”
İsmini vermek istemeyen vatandaş: “Ben et fiyatlarının ne kadar olduğunu bilmiyorum. Konutuma hiç et girmiyor. Ben et yemeyeli tahminen bir sene oldu. Alamıyorum. (Çocuklarınızın yahut torunlarınızın sağlıklı beslenmesiyle ilgili telaş taşıyor musunuz?) Var tabi, olmaz mı… Yalnızca taban fiyatla çalışıyorsun, hangisini alacaksın. Ödeyemediğim 5 kiram var şu an… Kâfi beslenemiyoruz. Bak benim oğluma (elini tuttuğu oğlunu göstererek) ne kadar zayıf görüyor musun? (Et, zerzevat, meyve yedirebiliyor musunuz?) Yediremiyorum. Allah ne verdiyse onu yiyoruz.
“BEN KURU EKMEK YESEM DE OLUR LAKİN ÇOCUĞUMU DOYURAMIYORUM”
(Evde yemek yapmak için mutfağa girip buzdolabını açtığınızda neler düşünüyorsunuz?) Üzülüyorum. Bir makarna yapıyorum, bir çorba yapıyorum, yanına da bir soğan… Çocuğumu da onunla besliyorum. Ne yapabilirim… Oğlum için üzülüyorum. Kendimi bıraktım da onu düşünüyorum. Ben kuru ekmek yesem de karnım doyuyor lakin çocuğumu doyuramıyorum. Hayat kuralları çok güç. Allah hepimizin yardımcısı olsun.”
“MANGAL YAPAMAZ HALE GELDİK”
İsmini vermek istemeyen vatandaş: “Fiyatlar çok çok çok değerli. Bütçeyi çok zorluyor. Evvelce bir ortaya gelirdik, konutta mangal yapardık. Ortalama 15-20 günde bir yapardık evvelce. Artık Kurban Bayramı’ndan ötürü bir mangal yaptık, artık ikinci mangalı yapmak istiyoruz, hesap yapıyoruz… 10-15 kişilik kalabalık bir aileyiz; eti, yeşilliği vesaire 1000 lirayı geçiyor… O yüzden mangalı erteledik. O kadar yani.”