ALEYNA AYAN
Geçtiğimiz Haziran ayında raflardaki yerini alan Seyahate Övgü, yürümek ve seyahat etmek üzerine yazılmış kitap demeti içerisinde okuyuculara yeni bir bakış açısı sunuyor. Kitabın muharriri Fransız filozof Michel Onfray, seyahatin ve gezgin olmanın manasını çoban ve çiftçi- Habil ile Kabil kıssasından başlatıyor. Fakat Onfray, salt gitmekten ibaret olan rotasız bir başıboşluğu değil; seçilip varılan ve geri dönülen lakin tıpkı vakitte da sürdürülen bir seyahatin incelemesini yapıyor. Ona nazaran başıboşluk değil, manalı seyahatler, nereye varacağı muhakkak rotalar yolu manalı kılıyor. Bu yapıtta de yolun kendi içindeki manalarına, derinlikli lakin bir taraf dahilinde bakışlar sunuyor. Yani hem kalemi hem de anlatımı planlı bir yolda ilerliyor. Kitabın okurunu da yolun farklı noktalarına, sonlu fakat sınırsız manalara götürüyor.
ÇOBAN-ÇİFTÇİ ZITLIĞINDA HABİL İLE KABİL
Dünyayı köşe bucak gezmek, tanımak konusunda bazılarımızın kanı kaynarken bazılarımız semt değiştirmeyi müstakil hayatlarının ihtilali olarak algılar. Sürüsünü otlatmak için gün uzunluğu seyahat halinde olan çoban ile tarlasının başında duran ve yerleşik bir mevkiye sahip olan çiftçi tiplemesi, bu iki dünyanın zıtlığını tasvir eder. Pek çoğumuzun bildiği çoban Habil ile çiftçi Kabil kıssasında de gibisi bir hikaye vardır: İlah, Kabil’in kendisine sunduğu toprak mahsulü ile Habil’in kurban ettiği sürünün yeni doğanları ortasından sırf Habil’in ikramını kabul eder. Kıskançlık sebebiyle kardeşini öldüren Kabil ise İlah tarafından başıboş dolaşmakla cezalandırılır. “O vakitten beri, dönüşü olmayan seyahat Tanrı’nın cezalandırma iradesiyle bağdaştırılır. Meskenin, ikametgâhın, toprağın bulunmayışı, kökeninde Tanrı’nın gücüne giden uygunsuz bir davranışı varsayar. Bu şema yüzyıllardan beri insanların ruhuna işlemiştir. Museviler, Çingeneler, Romenler, Jitanlar, Bohemyalılar, Kıptîler ve gezen tüm beşerler şunu bilir ki hepsi er ya da geç yerleşikliğe zorlanmıştır, natürel o da kendilerine var olma hakkı tanınmışsa.”
GÖÇEBELİĞE MANASINI KONUTA DÖNMEK VERİR
Ketebe Yayınları’nın “Pasaj” serisinden çıkan bu kitapta Michel Onfray, salt seyahatin kendisine dair yazmıyor; seyahate çıkılmadan evvel varılacak yerin seçilmesinden seyahat anına, oradan da geri dönüş yolu ve hatırlara aktarılarak ilerliyor. Kitabı okurken muharririn -kitabın isminden da kaynaklı olarak- daimî seyahati övdüğü düşünülebilir lakin Onfray, çiftçi-çoban ayrımında değindiği yerleşiklik ve göçebelik zıtlığında göçebeliğe daha yakın olsa da meskene dönüşün seyahati manalı kıldığını belirtiyor.
Yazının sonunu bu kitaptan bir alıntıyla getirelim: “Ne böceksi bir vecd içinde iğneyle kasılıp kalmış bir kelebek üzere iğneyle tutturulmuş bir hayat ne de varışı olmayan gündeliklerin kararsız ve sallantılı hayatı uyar bana; ben seyahati, salt hareketin kendisi diye değil de daha geniş bir hareket içerisinde bir uğrak, bir an olarak anlıyorum.”