Emre Eser
Konut piyasasındaki kriz hem yeni mesken almayı hem de kiralık konut bulmayı zorlaştırınca vatandaşlar paylaşımlı konut seçeneklerine yönelmeye başladı. İlan sitelerinde verilen ilanların büyük kısmı “ev arkadaşı” ya da “kiralık oda” başlığı taşıyor.
DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Coldwell Banker Türkiye Lideri Gökhan Taş son aylarda yaşanan emlak krizi sonrasında çok sayıda kişinin aile konutuna dönmeyi tercih ettiğini, tek yaşayan lakin aile konutuna dönme imkânı bulunmayan ya da bunu tercih etmeyen şahısların ise paylaşımlı konut modelini tercih etmeye başladığını söylüyor.
“Barınma sorunu”
Verilen ilanlar ortasında mesken arkadaşı arayanların değerli bir yük kazanmaya başladığını hatırlatan Taş, “Toplumun birçok kesitinde bu tercihi görmeye başlamıştık. Lakin önümüzdeki devirde okulların açılması ile bir arada yeni üniversiteli öğrenciler, yurtlarından ayrılıp konuta çıkmak isteyen orta sınıftaki öğrenciler ve öteki bölümler tarafından güçlü bir talep daha oluşacak. İşte o vakit daha büyük sorunların yaşandığını göreceğiz. Önemli bir barınma problemine hakikat gidiyoruz” diyor.
“Uzun periyodik kiralamalara da yansıdı”
Gayrimenkul Hukuku Derneği Lideri Ali Güvenç Kiraz ise DW Türkçe’ye yaptığı yorumda daha evvel kısa periyodik kiralamalarda yaygın olarak görülen oda kiralama ya da mesken arkadaşlığı uygulamalarının artık uzun periyotlu kiralamalara da sirayet ettiğini belirtiyor. Her sorunun kendi tahlilini ürettiğini anlatan Kiraz, vatandaşların bu sorunu aşmak için paylaşımlı mesken modellerine yöneldiğini ve bunun emlak piyasasında yeni trend haline geldiğini söz ediyor.
Uzmanlar gitgide kıymetli boyuta ulaşan emlak krizi ile ilgili kısa müddette tahlile ulaşmanın mümkün olmadığını yıllar içerisinde gerçekleştirilecek seri konut üretimleri ile tahlilin vakte yayılabileceğini söylüyor. Bu noktada Türkiye’nin yılda 700 bin ila 900 bin ortasında sıfır konut üretimine muhtaçlığı olduğu ve hem satılık mesken piyasasında hem de kiralık konut piyasasında ateşin söndürülmesi için bu üretim ölçüsünün en az 5 yıl sürdürülebilmesi gerektiği belirtiliyor. Buna nazaran öğrencilerin dışında evliliklerin, boşanmaların, Türkiye’den konut alarak vatandaşlık elde eden yabancıların ve yurt dışında yaşayıp Türkiye’de yatırım emeliyle konut satın alan Türk vatandaşların konut piyasası üzerinde önemli bir talep baskısı yarattığı biliniyor.
“Öğrenci meskenleri daha kalabalık olacak”
Ancak Coldwell Banker Türkiye Lideri Gökhan Taş, mesken arkadaşlığının artık eskisi üzere olmayacağını söylüyor. Taş’a nazaran daha evvel 3+1 meskene çıkan 3-4 öğrenci artık birebir meskeni 7-8 şahısla paylaşmak zorunda kalacak. Taş, “Şimdiye kadar öğrenciler yaz devirlerinde konutlara boşuna kira ödememek için mayıs sonunda meskenden çıkardı. Bu yaygın bir davranıştı ve yeni eğitim yılı ile birlikte tekrar yeni planlar başlardı. Lakin artık bir daha mesken bulamam korkusu ile meskenler yaz aylarında da boş kalmadı” diyor.
Taş, artık öğrencilerin daha evvel olmadığı kadar kalabalık meskenlerde kalmak zorunda olacağını söz ediyor. Taş’a nazaran bu durum vakitle beyaz yakalılar üzere toplumun öteki bölümlerinde de çok güçlü biçimde hissedilecek.
Ev sahibi hesapları bozabilirGayrimenkul Hukuku Derneği Lideri Ali Güvenç Kiraz da bu noktada çok değerli bir ayrıntının altını çiziyor. Çünkü Ali Güvenç Kiraz’a nazaran mesken arkadaşı ararken kendi kiraladığınız konuttan de olabilirsiniz. Kiraz’ın bu bahisteki uyarısı şöyle:
“Bir vatandaş mesken sahibi ile kiralık konut mukavelesi yaptığında o konutta yalnızca kendisi ve ailesi kalabilir. Şayet bu vatandaş bir konut arkadaşı ile kalacaksa kontratta iki kişinin de taraf olması gerekiyor. Yani siz iki kişi kontrat imzalayıp daha sonra meskene üçüncü bir kişi alamazsınız. Bu yalnızca mesken sahibinin müsaadesi ile olur ve mukavelede bu müsaadenin belirtilmesi gerekir. Aksi halde siz konut sahibi alt kiralamaya ya da konut paylaşımına müsaade vermediği için haksız duruma düşmüş olursunuz. Bu durumda konut sahibi size haklı olarak tahliye davası açar ve konutu tahliye edebilir. Yani siz konut sahibinden habersiz ve müsaadesiz sonradan konut arkadaşı alırsanız, odanızı kiralarsanız konut sahibinin mukaveleyi bitirme etme hakkı var.”
Kiraz’ın bu bahiste dikkati çektiği öteki bir nokta ise oda kiralama üzere modellerin çok artmasına karşın kiracıların birçoklarının bu yasal zorunluluktan haberinin olmaması. Kiracıların yüzde 80’inin bu durumu bilmeden meskeninin odasını diğerine kiraladığını anlatan Kiraz, “Ev sahibi durumu tespit ettiğinde size ihtar çeker ve 30 gün içinde durumun düzeltilmesini ister. 30 gün sonra siz hala mukaveleye uymayıp mesken arkadaşı ile yola devam ediyorsanız ya da odanızı kiraladıysanız konutu tahliye ettirebilir” diyor.
Yani bu durumda kiracılar maddi zorluklardan kaçmak için mesken arkadaşı ararken kendi konutundan çıkarılabilir ve eskisinden daha kıymetli kira kontratlarına imza atmak zorunda kalabilir.
Ayrıca emlak piyasası uzmanlarına nazaran mesken arkadaşlığının yanında yeni devirde evvelce yaygın olan bekar odası uygulamalarının çağdaş versiyonlarını da görebiliriz. Coldwell Banker Türkiye Lideri Gökhan Taş, “Ciddi bir barınma krizine karşı bu türlü uygulamaları görebiliriz. Yetişkinler için yalnızca odaların olduğu modeller çoğalabilir. Evvelden bekar odaları vardı. Artık de onların daha çağdaş hali olan yetişkin yurtları kurulabilir. Hatta mevcut yurtlarda da artık odalarda daha fazla kişi kalmaya başlayacak üzere duruyor. Yani öğrenciler hem konutlarda hem de yurtlarda daha kalabalık odalarda kalabilir” değerlendirmesinde bulunuyor.
Emlak piyasası uzmanları yakın vakte kadar artan mevcut kira uyuşmazlıklarına önümüzdeki devirde konut arkadaşı, oda arkadaşı ve alt kiralama üzere başlıkların da ekleneceğini söylüyor.