Türkiye, adım adım 14 Mayıs seçimlerine yaklaşıyor. Seçim atmosferinde bir çok parti ittifaklar kurdu, dört cumhurbaşkanı adayı yarışacak, parlamento seçimlerinde milletvekili adayları seçmeni kendilerine oy vermeye ikna etmeyi deneyecek.
Independent Türkçe, uzun yıllar MHP’de siyaset yapan, 2016’ya kadar küme başkanvekilliği vazifesi yürüten, 2018’den sonra faal siyasetten çekilen Oktay Vural’a seçim yolundaki tartışmalar ve gelişmeleri sordu.
Türkiye siyasetinde bir çölleşme olduğu tespiti yapan tecrübeli siyasetçi; siyasetin “hesabı” hale gelmesi, kendi milliyetçilik algısı, MHP ve YETERLİ Parti’ye bakış açısı, meclisin aktifliği, yapay zekâ-demokrasi münasebeti ve Türkiye’nin gelecek yüzyılı ile ilgili tespitler yaptı.
Vural’a nazaran seçimler muhakkak çantada keklik değil, iktidarın seçim kanunu hesabı aksi tepti ve mevcut sisteminden hareketle “Kötüyü defetmek, iyiyi getirmekten evla”…
“İktidarın seçim kanunu hesabı tutmadı”
“Fiili olarak AKP diktasına götürmek için hazırlanmış tezgâh… Oyları düşen AKP, barajlı sistemle oynayarak daha fazla milletvekili çıkarmak için yeni tezgâh pazarlıyor”. Seçim kanunu değişikliği ile ilgili bu kelamları sarf etmiştiniz. Geçen yıl bu vakitler seçim kanunu değiştirilirken iktidarın gayesi muhalefeti, ittifakları zorlamaktı. Çünkü partiler seçime kendi amblemleriyle ittifak çatısı altında girmeleri halinde çok oy kaybedeceklerdi. Lakin Millet İttifakı ortak listeyi başardı. Cumhur İttifakı’nda ise MHP başka listeyle seçime katılacak… İktidar cephesinde planlar suya mı düştü?
Öyle gözüküyor…
MHP neden farklı liste ile seçime girecek sizce?
Seçim sistemindeki değişiklikler maalesef daha evvelki devirlerde de -bölge barajlarının getirildiği vakitleri hatırlayın- siyasi iktidarı elde tutanlar seçim kanunları üzerinden oy maksimizasyonu çabası içerisinde oldular. Buna “gerrymandering” yani stratejik taksimat deniyor yabancı literatürde. Bu taksimatı sağlayarak oy maksimizasyonu hedefleniyor. Bu ilkesel değil…
Bugün geldiğimiz noktada daha evvel bir ittifak olduğu vakit, ittifakı tercih edenlerin oyları toplam sayılıyordu. Yeni kanunu geçirdiler. “Hayır, ittifaktaki partilerin her birinin oyu farklı sayılacak” dediler. Bu durumda bir ittifak tercihinin ittifak açısından bir yararı yok. Yalnızca baraj altı kalabilecek olan partilerin baraj sorununu ortadan kaldıran bir durum var… Dolayısıyla bu türlü bakıldığında bu kanunu neden geçirdiler sanki? Daha fazla milletvekili çıkartmak için mi yoksa daha fazla bölünme olsun diye mi? Hangi emeller için getirildi, hangi sonuçları doğurdu?
“MHP baraj altı kalmamak için farklı liste kararı vermiş olabilir”
Milliyetçi Hareket Partisi, Bahçeli tercihini neden kurumsal kimlikle girmekten yana kullandı?
Evet, süreç içerisinde bakıldığında tercihini bu tarafta kullandı. Aslında açıklamada da Yine Refah Partisi ve Büyük Birlik Partisi’nin kendi amblemleriyle gireceği de düşünülerek MHP’nin de kurumsal kimliğine bağlılığı ön plana geçiren bir stratejiyi benimsedi. Muhtemelen burada rastgele bir öteki türlü ittifak halinde ya da muhakkak vilayetlerde ittifak olma durumunda oyların baraj altı kalma üzere bir ruhsal hududa ulaşmaması için bu kararı vermiş olabilirler. Sonuçta ittifak içerisindeki partiler bir bakıma oy geçirgenliği bakımından sıfır toplamlı bir oyun içerisinde. Yani bir başkasından oy alma arayışı yok. Tek arayışları var, belirli blokların bölünmesi arayışı…
Böyle bakıldığında ittifak içerisindeki siyasi partiler sıfır toplamlı olduğuna nazaran, ittifak içindeki partilerin ittifak içerisinde oy geçirgenliği olabileceğini dikkate almış olsalar gerek… Bir de kurumsal kimliği ön plana getirerek, hafızalarda yaşayan o kurumsal kimliğin hafızasına güvenerek, bir bakıma üç hilalin hafızasına güvenerek seçmenlerin bu türlü bir tercih yapacağını düşünmüş olabilir. Lakin bu mevzuda bir ortak liste ya da bir müzakere alanı oluşmuş üzere geliyor. Sonuçta bu türlü bir tercihe gidilmiş. Tercihin bu bakımdan, kendi açılarından (MHP) rasyonel bir tarafı var. Bu türlü olunca doğal ittifakın en büyük partisinin bu türlü bir ittifaktan sağlayacağı yarar konusunda ittifak kurduğu başka partilerin oylarını kendilerine geçirecekken ittifak içerisindeki öbür partilerin artık oylarının kendisine sayılmaması üzere bir sonuçla da karşı karşıya gelecek. Hasebiyle Nisan 2022’de geçirdikleri kanun bir bakıma, bu tarafıyla bakıldığında ittifakları güçlenmesini değil bir bakıma ittifak kurulmasını daha azaltan bir olgu olarak görüyor. Buna karşı başkaları de tersine bir yol izliyor. Onlar da partileri belirli yerlerde bir ortaya getirerek, oy maksimizasyonu sağlayıp daha fazla milletvekili çıkartmaya çalışıyor.
“SİYASETTE BAZEN İKİ İKİ DÖRT ETMEZ”
İktidarın bu bağlamda hesabı tutmadı mı?
İki artı iki dört eder mi, üç mü eder? Bunlar bazen olmaz! Yani sayı olarak bakıldığında, “A da yaparsın, B de yaparsın fakat A’la B’yle yaptığın vakit sanki C ne der?” gibi bir birçok olgu var.Dolayısıyla siyasetin hesabı olması var ya, işte bu hesabılık yani matematik… Matematik her vakit siyasette matematik olmayabiliyor. Çok enteresan bir seçime hakikat gittiğimizi düşünüyorum.
Vural’dan ortak liste yorumu: “Def-i mefasid celb-i menafiden evladır”
Millet İttifakı’ndan bahsettik, mutabakat sağlandığından… Şöyle bir durum var. CHP tabanında Cemal Enginyurt, Sadullah Ergin, Mustafa Yeneroğlu, İdris Naim Şahin üzere isimlerin CHP listelerinden milletvekili adayı olmasına yönelik bir reaksiyon kelam konusu… Bu ortak liste sıkıntısını bu bağlamda nasıl değerlendirirsiniz?
Bu sayısal bir çoğunluğa erişme, sayı sorunu. Bu türlü bakıldığında aslında farklı siyasi partilerden insanların çeşitli partilerde yer aldığı çok açık. Yani Adalet ve Kalkınma Partisi’nde de farklı siyasi partilerden olan beşerler CHP’den ve MHP geçmişi olanlar da yer almıştı geçmişte…
Ertuğrul Günay’ın AK Parti’de ya da Abdüllatif Şener’in daha sonra CHP’de siyaset yapması üzere… Lakin bu durum biraz daha farklı değil mi?
Bu kadar kutuplaşmış bir siyaset içerisinde iktidar ve muhalefet ekseni içerisinde sanki bu tercihler nasıl şekillenecek? O bir muamma. Bu süreç içerisinde bu türlü bir durumu kaçınılmaz bir sonuç olarak da gördüğümü söz etmek zorundayım. Zira yüzde 50+1’e ulaşmak için artı 1 değerli. Bütün bunlar nasıl bir tesir sağlayacak? Yani bu süreç içerisinde bakıldığında seçmen davranışları sanki bu sayısallığa nazaran mi şekillenecek? Bir taraftan Cumhur İttifakı’nda HÜDA PAR var.
HÜDA PAR üzere bir partinin kodlanmış olarak Adalet ve Kalkınma Partisi içerisinde yer alan bir siyasal İslam boyutu prestijiyle bir mana tabir edebilir lakin onun periferisine takılmış, merkezde olan beşerler için sanki ne tesiri olabilir? Bunlar düşünülmez mi? Yani bunların düşünülmesi gerekir. Böyle bir anlayışı, milletin bayrağından rahatsız olduğunu söyleyen, şu ya da bu biçimde toplumsal pahalarla kabul edilmiş ulusal pahalarla sorunlu olanları bir ittifakın içerisine alıp o kitlenin bu hususta duyarsız olması yani taslak insan haline dönüştürüyor bu sistemi anlatabildim mi?
“MHP, HÜDA PAR İLE İLGİLİ OLUMSUZ BİR BEYANDA BULUNMADI
MHP başkanı Bahçeli’nin farklı bir listede olmak istemesinin nedeni HÜDA PAR rahatsızlığı olabilir mi?
Bu bahiste HÜDA PAR’la ilgili olumsuz bir beyanda bulunmadılar. Münasebetiyle HÜDA PAR konusunda bunun çok natürel olduğu söylendi, terörle ilgili olmadığı da tabir edildi. Beni ilgilendiren onların politik görüşleri… Politik görüşlerinin milliyetçilikle hiçbir alakası olmadığı, milliyetçi kanıya tam muhalif bir fikir olduğu açık. Artık münasebetiyle o marjinalitenin merkezi tabir edebilen bir parti içerisinde neşet etmesi bir bakıma insanları birer taslak haline dönüştürmesi tıpkı vakitte kıymetleri de yozlaşmaya gerçek götürüyor.
Aynı biçimde öbürleri için de kelam konusu. Bu bakımdan hızlı bir biçimde bu sistemi sağlıklı bir siyasal bir politik meşruiyeti olan bir yapıya kavuşturmamız gerekiyor. Bu bizi başkalaştırıyor. Toplumları, insanları taslak haline dönüştürüyor. “Onun gitmemesi lazım o yüzden buna oy vereceğim” ya da “Bunun kesin gitmesi lazım, o vakit buna oy vereceğim” deniliyor. Tüm yaşananlar insanları taslak kişi haline dönüştüren bu sistemin bir sonucudur. Onun için şöyle düşünüyorum; bir mecelle kuralıdır: “Def-i mefasid celb-i menafiden evladır.” Yani berbatlığı, ziyanlı şeyleri defetmek, yararlı şeyleri getirmekten güzeldir manasında bir mecelle kararı.Bu toplumsal yapının, siyaset dünyasının bu çölleşmesini ortadan kaldırmak için bir yenilenmeye muhtaçlığımız var.
“Seçim de vatandaş da çantada keklik değil”
Ortada yıpranmış bir iktidar olduğu istikametinde baskın bir algı var… 21 yıldan beri bu ülkeyi yönetiyor Recep Tayyip Erdoğan. Muhalefet bu yıpranmışlığı baz alıp “Artık biz kazanabiliriz, iktidar artık değişecek” diyor. “En büyük banknot 200 TL ile yalnızca yirmi 27 soğan alınabilen bir ülkede herhalde artık iktidar değişecektir” diye bakılıyor. Lakin birtakım kamuoyu araştırmaları işin o kadar da çantada keklik olmadığını gösteriyor. 15 Mayıs’ta Türkiye yeni bir iktidara mı uyanacak yoksa mevcut iktidar ile devam edecek?
Karışık bir seçime gidiyoruz, o denli gözüküyor. Hani sonuçlar ne olur, nasıl olur bilmiyorum… Merhum Süleyman Demirel’in bir kelamı vardır: “Sandığa kim girerse o çıkar”. Tam olarak bu türlü demişti. Hasebiyle sandığa kimin gireceği önemli! Sonuç prestijiyle ittifaklar ortasında farklı değerlendirmeler var, doğrusu bu hususta çeşitli anketler var. Biz de anketlerden bakıyoruz.
Vatandaşı çantada keklik üzere görme anlayışını yanlışsız bulmuyorum. Farklı anket sonuçları var lakin sonuçta seçim çantada keklik değil… Ne vatandaş çantada keklik ne de sonuç çantada keklik… Doğal bir de ankete yayılmamış eğilimler de olabilir açıkçası.
Kararsızlar var…
Yani kararsız olmadan da fikrini beyan etmeyen lakin sandıkta kararını verecek olanlar çok… Güya bu türlü bir süreçteyiz… Sonuç prestijiyle herkesin bir mahallesi, bu mahalle içerisinde yaşadığı bir ortam var. Lakin kendi fikri kendine, onu sandıkta gösterecek olanlar da olabilir. Bu türlü bir iklim olduğunu düşünüyorum. Bu anketlerin dışında bir sonuç da kelam konusu olabilir.