Eski Dışişleri Müsteşarı Özden Sanberk, hayatını kaybeden Türkiye’nin diploması tarihine geçen büyükelçilerden İlter Türkmen‘in genç meslektaşları için çok kıymetli bir hoca ve kıymetli bir devlet adamı olduğunu belirterek, “Bu vesileyle gençlik yıllarımda yanlarında vazife yaptığım Adnan Kural, Kamuran Gürün, Mustafa Akşin, Necdet Tezel ve Vahit Halefoğlu üzere büyük ustaları rahmet ve minnetle, üretken hayatını daha uzun yıllar sürdürmesini dilediğim Şükrü Elekdağ’ı da şükranla andığımı belirtmek isterim.
İlter Beyin dış siyasetini izleyen ve hareketlerine ve kanılarına benim üzere şahit olan meslektaşları, onun diplomatik hareket üslubuna birtakım prensip ve davranışların hâkim olduğunu fark eder.
Bu unsurların başında vizyon gelir. İlter Bey’e nazaran diplomasinin temeli vizyondur. Bu vizyon, erişilebilir bir ufku işaret eder. İniş çıkışlara tabi olmayan ve ebediyen barışın aydınlattığı geniş ufuktur. İlter Beyin vizyonu yaratıcıdır; tıpkı vakitte barışçı ve optimisttir. Kararlılığı ve hasebiyle istikrarı, olumluluğu, yapıcılığı, hülasa devlet adamlığını ima eder. Atatürk’ün “Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” kelamlarıyla ölümsüzleştirdiği vizyon İlter Türkmen’in ve selefleri olan çabucak tüm cumhuriyet devlet adamlarının adımlarını, kurallar temelinde idareleri benimsemeye çalışan Batı dünyasına yönlendirdi. XX. yüzyılın çabucak tamamında etrafımızı çevreleyen bölgelere hâkim olan iç ve dış istikrarsızlık ve güvensizliklerin temelinde bugün hala süregelen yoksulluk, siyasi ve toplumsal eşitsizliklerin yanı sıra dini ve mezhepsel ayırımcılık, ırkçı ve etnik milliyetçilik ve dini ve mezhepsel hengameler ve kanlı çatışmalar Türk devlet adamlarının bu tercihinin isabetini kanıtlıyor.” diye yazdı.
İlter Türkmen’e nazaran, dış siyaset kararlarının oluşturulması ve uygulanmasını devletler ortası güç istikrarlarının tayin ettiğine işaret eden Sanberk, “Bu istikrar gözetilmeden atılacak diplomatik adımlar başarısızlığa mahkumdur. Bir dış siyaset hareketinin başarılı olabilmesi, o hareketi gerçekleştiren devletin emellerinin kendi kapasitesiyle ile orantılı olmasıyla kabildir. Bir diplomatın bu oranı yakalayabilmesiyse, lakin memleketler arası güç istikrarlarını derinliğini kavrayabilmesi ve bu istikrarları vaktinde ve sağlıklı bir formda tartmasıyla mümkün olur. Ancak güç istikrarlarını yalnızca anlamak ve tartmak kâfi değildir. Problem bu istikrarları basiret ve ferasetle bir dış siyaset atılımına tahvil edebilmektir.
İlter Türkmen bu hassas değerlendirmeyi isabetle yapabilen ve bunu bir aksiyona, cüretle tahvil eden ender devlet adamlarımızdan biridir. Örneğin, 1981’de KKTC’nin bağımsızlığının ilanı, dünyada ne kadar tartışmalı olursa olsun, bu isabetli ve yavuz diplomasi ataklarından biridir. Bu çapta devasa bir diplomatik atağın gerçekleştirilebilmesi lakin sağ duyuya dayalı bir yürekle mümkündür. KKTC’nin ilanından sonra Türk tarafına büyük bir siyasi avantaj sağlayan bu kıymetli stratejik atağın, Türk diplomasisin daha sonraki karar alıcıları tarafından, Kıbrıs sıkıntısının sonuncu tahliline ve Doğu Akdeniz’de esaslı ve daimi bir barışa, vaktinde, yani demir tavında dövülür unsuruna uygun formda bir sonuca dönüştürülmemesinin nedenleri, hiç elbet, bu yazımızın hudutlarının dışında kalır.” sözlerini kullandı.
Bu yazı yetkinreport.com sitesinde yayınlanmıştır…