Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler (BM) 77. Genel Şurası için bulunduğu ABD’de geçtiğimiz günlerde bir televizyon kanalının yayınına konuk olmuş ve değerli açıklamalarda bulunmuştu. O yayında dünyanın birinci defa öğrendiği sorunlardan biri de Ukrayna ile Rusya’nın 200 esirin takası noktasında mutabakata vardığı bilgisiydi.
Türkiye’nin teşebbüsleriyle inşa edilen süreç dün gece itibariyle yeni bir boyut kazandı. Milletlerarası haber ajansları, Ankara’nın arabuluculuğunda gerçekleşen esir mübadelesinin tamamlandığını duyurdu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da birebir saatlerde bir açıklama yaptı ve bu adımın savaşın sonlandırılması yolunda çok pahalı olduğunu söyledi. Kamuoyuna yansıyan birinci bilgilere nazaran, takas edilen 215 Ukraynalı askerden 108’i Azov Taburu’ndaydı. Hatta Tabur Kumandanı ve yardımcısı da takas edilenler ortasındaydı. Hatırlanacağı üzere daha evvel bu isimlerin idam edileceği kamuoyuna yansımış ve Rusya süreçte geri adım atmayacağını çok kere lisana getirmişti.
Rusya tarafı ise Ukrayna Parlamentosunda Rusya yanlısı olarak bilinen Hayat İçin Muhalefet Partisi’nin Lideri Viktor Medvedçuk dahil olmak üzere 50’den fazla Rus askerini teslim aldı. Medvedçuk yalnızca saha için kıymetli olan bir isim değil. Tıpkı vakitte Rusya Önderi Putin’in ‘dostlarından’ biri.
Takas edilen isimlerin bu derece kritik olması haliyle sürecin nasıl ilerlediği ve ülkelerin buna nasıl ikna olduğu sorusunu da beraberinde getirdi. Bursa Teknik Üniversitesi Milletlerarası İlgiler Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Burak Darıcılı ile hem bu soruların karşılığını hem de sürecin öbür ayrıntılarını konuştuk…
Esir takası Türkiye’nin dünyaya mesajı
Doç. Dr. Darıcılı, esir takasının Türkiye’den dünyaya bir ileti olduğunu vurguluyor… Ankara’nın gerek Antalya ve İstanbul’da düzenlenen doruklarla gerek tahıl mutabakatıyla gerek son esir takasıyla çok kıymetli işlere imza attığının altını çizen Darıcılı, faal tarafsızlık siyasetinin ehemmiyetine işaret ediyor.
Burada kıymetli bir parantez açıyor Darıcılı ve “Ülkeler problemlere direkt müdahil olarak mı yoksa faal tarafsızlıkla mı daha tesirli olur?” sorusunu yöneltiyor. Yanıtı da kendisi veriyor:
“Her husus kendi içinde değerlendirmekle bir arada etkin tarafsızlıkla da sıkıntılara müdahil olmadan çok tesirli bir aktör olunabileceğini Türkiye dünyaya gösterdi. Bu başka ülkeler için de değerli bir ayrıntı. Esir takası savaşlar sırasında sıkça olan bir durum. En hararetli anlarda bile kısmi ateşkeslerin sağlanması, takasın yapılması mümkün oluyor. Türkiye’nin arabulucu olmasıyla gerçekleşen takas da buna bir örnek. Lakin süreçle ilgili âlâ takip etmemiz gereken birtakım noktalar var… Örneğin, Azov Taburu kumandanlarının savaş bitene kadar Ukrayna’ya giremeyecek olması… Bu isimler Ankara’da kalacak. Bu neden kıymetli? Rusya Önderi Putin’in de Ukrayna Lideri Zelenskiy’in de Cumhurbaşkanı Erdoğan’a itimatlarının tam olduğunu gösteriyor. Hem Ukrayna hem de Rusya Türkiye’nin kelamını tutacağına şartsız inanıyor. Aksi halde bu türlü bir durum gelişmezdi.”
MİT son yıllarda bu alanlarda çok aktif
Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un “Hem Rusya hem de Ukrayna ile direkt ve üst seviye irtibat kuran tek ülkenin Türkiye olması kabul edilemez.” demecini hatırlatıyor Darıcılı. Türkiye’nin bu atakla bir kere daha milletlerarası arenada ne derece kıymetli bir aktör olduğunu gösterdiğini ekledikten esir takasının istihbari süreciyle ilgili fikirlerini paylaşıyor:
“Bu pazarlık sürecinin, her ne kadar bize yansımasa da, Ulusal İstihbarat Teşkilatı tarafından yürütülmüş olması kuvvetle mümkün. Teşkilat son yıllarda istihbarat diplomamasi ismine çok bedelli işlere imza atıyor. Birleşik Arap Buyrukluğu, İsrail, Mısır üzere ülkelerle yürütülen süreçler birer örnek…
Tabi MİT’in işi bu kadarla sonlu değil… Azov Taburu kumandanlarının Ankara’da bulundukları müddet boyunca çabucak her şeyin MİT tarafından denetim ve koordine edilmesini beklemek sürpriz olmaz.
Tüm bunları alt alta koyduğunuzda yaşanan esir takasının ne kadar değerli olduğunu ve bunu Türkiye dışında yapabilecek diğer bir ülke olmadığını net bir formda görüyoruz. Ankara’nın bu atılımları ümit edelim ki barış için yeni kapılar da açsın.”
Ne olmuştu?
Rusya ve Ukrayna ortasında 200 savaş esirinin mübadelesini Türkiye’nin teşebbüsleriyle gerçekleşti. Mutabakat çerçevesinde 5 Ukrayna savaş esirinin Türkiye’ye getirildi. Öteki esirler ise Ukrayna topraklarında mübadele edildi.
Ukrayna Cumhurbaşkanlığı, toplamda 215 Ukraynalı askerinin takasla alındığını açıkladı ve bu askerlerden 108’inin Azov Taburu’ndan olduğunu duyurdu. Özgür bırakılanlar ortasında Azov Taburu Kumandanı Denis Prokopenko ile Azov Taburu Kumandan Yardımcısı Svyatoslav Polomar’ın bulunduğu da öğrenildi.
Rusya ise Ukrayna Parlamentosunda Rusya yanlısı olarak bilinen Ömür İçin Muhalefet Partisi’nin Lideri Viktor Medvedçuk başta olmak üzere 50’den fazla Rus askerini teslim aldı.