Êşa piştê mijarek pir girîng e û em di jiyanê de pir lê rast deri. Di vê nivîsê de bi giştî ez ê qala êşa piştê û sedemên wê bikim. Herî dawîn jî bi pêşniyarên ji bo êşa piştê ez ê nivîsê bi dawî bikim. Di nivîsên din de mirov dikare bi taybetî qala hin ji wan sedemên êşa piştê bike ku mijarek berfireh e.
Êşa piştê wekî tevzînok-pûçbûn, wekî derzî di canê mirov de here an jî wekî guvaştin dikare xwe bide der. Êşa piştê dikare ji ber hestî, movik, masûlke-tamar, kerînek û kejiyên aliyê piştê çêbibe û sedema wê carinan nayê zelalkirin.
Ji sedî 80yê mirovan di jiyana xwe de herî kêm carekê êşeke cidî ya piştê derbas dike. Pirî caran êş jixweber derbas tabana. Nêviyê van kesan di du hefteyan de bi tûmerî baş tabana. Di hundirê 6 hefteyan de ji sedî 80ê bi temamî ji êşa piştê pak tabana. Kesên carekê bi giranî, cidî êşa piştê derbas kiribin, ji sedî 30 dîsa di pêşerojê de ataxên êşa derbas dikin an jî êşa wan kronîk tabana. Êşa piştê ji 6 hefteyan kêmtir be weke “êşa demkî an jî akut”, ji 3 mehan dirêjtir bajo jî weke “êşa mayînde an jî kronîk” tê pênasekirin.
SEDEMÊN ÊŞA PIŞTÊ
Birîndariyên aliyê piştê, travma, tevgerên şaş, cemidandin, fitixa piştê, bi buyruk re şikestinên gerilime yên movikan û xwarbûna marîpiştê, li ser hev cî guherandin an jî şemiyandina movikên piştê, tengbûna kanala marîpiştê, hin enfeksiyon, ûr-tumor… dikarin bibin sedema êşa piştê
PÊŞNIYAR
Dema êşa piştê çêdibe bi piranî mirov xwe davêjin nava ciyan û li serxwe nagerin, zêde hereket nakin û bawer dikin ku konut ji êşa piştê re baş cilt. Lê belê bi taybetî êşan ji nişka ve destpê kiriye de tevger pir girîng e. Her çi qas hefteya pêşîn vehesîn-îstrehet bê pêşniyarkirin jî piştî wê divê mirov çalak be û li ser xwe bigere, bimeşe. Li gora kîlo û temenê mirov antrenman û kardiyo jî ji bo qaweta masûlkeyên pişt û zik pir baş in û ji êşa piştê re jî pir baş cilt.
PÊKANÎNÊN SAR Û GERM
Li gora rewşê pêkanînên sar û germ diguherin. Bi taybetî ji bo travmayên sporê û yên akut pêkanînên sar, ji bo yên kronîk û şidandina maûlkeyan pêkanînên germ baş cilt. Kêm zêde di saetekê de 10-15 deqeyan bê kirin bes e. Deriye divê pêkanînên sar û germ bi paç û potekî an jî bi xewlî û pêşgirekê bê gerandin û wisa bê bikar anîn.
SEKNA RAST
Hem li ser lingan û hem jî dema rûniştinê de laşê mirov di sekna rast de be ji bo movikên piştê baştir bin girîng e.
SOLA RAST
Sol giraniya laşê mirov hildigire û ji bo tenduristiya piştê jî pir girîng e. Solên ortopedîk û ne teng wê baş be ji bo êşa piştê.
XWARIN Û VEXWARINA BI TENDURISTÎ
Xwarin û vexwarina bi rêk û pêk û bi tendurist qaweta laş zêdr dike û ji bo kontrola kîloyan jî gelekî baş e. Kîloyê zêde barê dikeve li ser piştê zêde dike û mesken jî tiştekî xetere û xerab e ji bo êşa piştê. Ji bo tenduristiya piştê û êşa wê berbameyek baş a xwarin û vexwarinê hewce ye.
XEWA BAŞ
Ji bo kesên bê zaron û yextiyar kêm zêde 7-9 saet razan pir baş e. Di nivînekî rast de têra xwe razan hem ji bo êşa piştê û êşa canê mirov û hem jî ji bo tevahiya laşê mirov baş tê.