Tam tarihi ile 7 Nisan 2018 günü…
O gün, bir helikopter Brezilya’nın Curitiba kentindeki bir binanın terasına indi.
Helikopterden 73 yaşında bir adam indirildi…
Burası Curitiba Federal Polis Teşkilatının genel merkezi binasının çatısıydı.
Yani Fenerbahçeli Alex de Souza’nın yaşadığı kentin bir manada güvenlik çatısı…
Beyaz sakallı adam, ağır bir hatalı üzere, güvenlik vazifelilerinin ortasında, doğruca kentin hapishanene götürüldü ve bir hücreye kondu.
12 yıl 1 aylık cezasını işte bu hücrede çekecekti.
POPÜLİST BAŞKAN ONU MAHKUM EDEN HAKİMİ ADALET BAKANI YAPTI
Bu adamın ismi Luiz Inacio Lula da Silva idi.
Ancak Brezilya ve bütün dünya onu “Lula” ismiyle tanıyordu.
Brezilya’nın 2003’den 2014’e kadarki Cumhurbaşkanıydı.
Bu yıllar Brezilya iktisadının yükseldiği yıllardı.
Solcu bir eski sendika yöneticisi olarak bu parlak yıllarda Brezilya’yı o yönetmişti.
Altı ay sonra seçimler vardı ve hakkında bir yolsuzluk savıyla yargılanıp 12 yıl mahpusa mahkum edilmişti.
O yıl Ekim ayında seçimler yapılmış ve Brezilya tarihinin en popülist lideri Jair Bolsonaro lider seçilmişti.
Seçilir seçilmez yaptığı birinci iş de, onu mahkum eden hakim Sergio Moro’yu da adalet bakanı yapmak olmuştu.
Her popülist başkanın otoriterleşmesinde birinci adım, adaleti kendi intikam hisleri ve rakiplerini yok etmek için kullanmak oluyor.
Brezilya’da da kural değişmedi.
580 GÜN KALDIĞI HÜCREDEN DÜN CUMHURBAŞKANI OLARAK ÇIKTI
Lula, o hücrede 580 gün geçirdi.
Ancak bu mühlet sonunda Anayasa Mahkemesi, yolsuzluk tezlerinin iftira olduğunu kabul ederek, hakkındaki kararı geçersiz kıldı.
Bundan 4 yıl evvel Alex’in kentinde bir cezaevi avlusuna ismi bir hatalı üzere helikopterle nakledilen Lula, dün Brezilya’nın yeni Cumhurbaşkanı seçildi.
SEÇİLMİŞ DİKTATÖRLÜĞE GİDİŞİN BİRİNCİ ADIMLARI
Bolsonaro son yılların moda deyişi ile “Seçilmiş bir diktatördü…”
İktidara geldiği günden itibaren muhalif medyayı yok etmek, demokratik kurumları etkisiz hale getirmek ve idarede akraba kayırıcılığı ve keyfi davranışları geçerli hale getirmek için elinden geleni yaptı.
2000’li yılların birinci 10 yılında büyük bir ekonomik gelişme gösteren Brezilya, onun periyodunda ekonomik krize girdi.
Enflasyon aldı başını gitti.
Covid’i küçümsedi ve Brezilya’da 700 bin insan onun ihmalkarlığı ve vurdumduymazlığının kurbanı oldu.
Ama en kıymetlisi Brezilya’yı ortasından bölünmüş; bir tarafı ötekinden nefret eden bir ülke haline getirdi
SON 34 YILDA İKİNCİ SEFER SEÇİLEMEYEN TEK ADAY
Sonuçta dün seçimi kaybetti…
Bütün popülist başkanların kulağına küpe olması gereken bir detay da şu:
Brezilya’da son 34 yılda birinci kez bir seçilmiş cumhurbaşkanı girdiği ikinci seçimi kaybetti.
Şimdi, seçim kaybeden her popülist önderin yaptığını yapıyor:
Mızıkçılık…
Üstelik askeri de ardına almış.
Generallerden de “Darbe yaparız” sesleri yükseliyor.
Ama seçim sonucu bu…
POPÜLİST BAŞKANLARIN ALTIN ÇAĞI KAPANIYOR MU
Şimdi tartışılan şu:
2000’li yıllar, dünyanın birçok ülkesinde Popülist otoriter önderlerin yükseliş periyodu oldu.
Acaba, dünyanın en büyük nüfuslu demokrasilerinden biri olan Brezilya’daki sonuç, “Popülizmin yükselişinin sonu” olabilir mi?
Söylemek için çok erken.
Ancak şimdiden söyleyebileceğim bir şey var.
Lula seçimi çok az bir farkla kazandı.
Onun aldığ oy yüzde 50.9…
Popülist rakibininki ise yüzde 49.1
Yani ortada yalnızca yüzde 1.8 fark var.
Bu da Brezilya halkının tam ortadan ikiye bölündüğünü gösteriyor.
YÜZDE 1.8 FARK SARAYDAKİ MELEKLERİ KOVMAYA KÂFİ Mİ
Şimdi bu kadar küçük farklı iktidara gelen solcu bir lider, çok büyük yetkilerle ülkeye yönetecek.
Seçimi kaybeden Bolsonaro’nun eşi koyu bir dindar.
Veya o denli geçiniyor.
Seçim kampanyası sırasında Lula’ya ve eşine bir çok iftira atıldı.
“İktidara gelirse kiliseleri kapatacak” bile dedi…
Lula’nın eşini “Wodoo ayini” yani “Büyücülük” yapmakla suçladı.
Ayrıca o Cumhurbaşkanı iken Cumhurbaşkanlığı Sarayını “Şeytanların”, “İblisin” ele geçirdiğini, onlar gelince sarayı şeytanın hakimiyetinden kurtarıp, meleklerin buyruğuna verdiklerini anlattı.
Tutmadı…
Yani kiliseleri ahıra, Sarayı iblisin yuvasına çevirdiler iftirası tutmadı.
BİR “VİRADA” ZAFERİNİNSINIRLARI TAM NEDİR
Ancak, sorun bitmedi.
Brezilya futbol lisanında şöyle bir kavram var:
“Virada…”
Hani Türkiye’de daha çok ulusal maçlardan sonra söylediğimiz “Yenilsek de gururumuzla yenildik lakin ezilmedik” üzere bir kelam.
Hatta popülist bir önder, o şahane demagojisi ile “Galip sayılırız biz bu yolda” bile diyebilir.
Unutmayalım, Hitler’den beri çok âlâ biliyoruz ki, popülist yalancılığın ve saptırmanın hududu yoktur.
Yani Lula kazandı ancak, başında bir “Virada” sorunu var.
Ayrıca Parlamentoda çoğunluğa sahip değil.
BİRGÜN HER YENİLMİŞ POPÜLİST LİDER KENDİ YARATTIĞI ÇARPIK ‘MİLLİ İRADEYİ’ TADACAK
Ama Lula’nın da elinde avantaj var.
Popülist liderler son 10 yılda bütün dünyada çok makûs
Siyasi ve toplumsal içtihatlar yarattı.
Yüzde 1-2’lik farklarla ele geçirdikleri koltuklarda güya yüzde 100’le gelmiş üzere olağandışı ve keyfi yetkileri kullandılar.
Bir birçoklarında demokratik kurumları., medyayı, muhalefeti yok ettiler.
Yani bu türlü çok makus “Siyasi içtihatlar” yarattılar.
Ve bunu daima “Milli irade” dedikleri, oy çoğunluğuna bağladılar.
Milli irade dedikleri, sandık sonucunun, onlara yalnızca 4-5 yıl ülkeyi, anayasa ve kanunların belirlediği hudutlar içinde yönetme hakkı verdiğini unuttular, ülkelerini babalarının çiftliği üzere yönettiler.
Ellerindeki büyük güç onlara sonsuz bir kudret üzere göründü.
O kudretle, hakim ve savcıları kendilerine bağlayıp, eski Cumhurbaşkanını mahpusa attırdılar.
POPÜLİSTİN YERİNE GELENLER RÖVANŞİZMLE İMTİHANDA
Ama artık birebir güç Lula’nın eline geçti.
Bolsonaro hakkında COVİD ihmalkarlığı ve vurdumduymazlığı dahil o denli ağır ithamlar var ki.
1 Ocak’ta vazifesi devrettiği an, üzerindeki dokunulmazlık zırhı da kalkıyor.
700 bin insanın hayatı hiç de o denli kolay bir suçlama değil…
Peki Lula ne yapacak?
Şu psikolojiyi en âlâ, 580 gün mahpusta yatan Lula biliyor olmalı.
Rövanşist hisler, rövanşizmi; kan davası kan davasını getiriyor.
Bence Türkiye açısından da ilgiyle izlenecek bir süreç başlıyor Brezilya’da.
“Post, otoriter popülizm devri yönetimi…”
Onun bir numaralı kuralı da, bu devri adaletten sapmadan yönetmek.
Yani evvel hakikaten bağımsız bir yargı…
“POST- OTORİTER” BAŞKANLIK PERİYODU İDARE KURALLARI
Ama o süreci beklemeden daha şimdiden söylenebilecek şeyler var.
Brezilya örneği hepimize şunu gösterdi.
(*) Otoriter ve denetimsiz popülist başkanlık sistemi hiçbir ülkeye memnunluk getirmiyor.
(*) İktisatta büyük problemler yaratıyor.
(*) Adaleti, medyayı, demokratik kurumları yerle bir ediyor.
(*) İnsan Haklarını geriletiyor.
(*) Keyfi idare, yolsuzluk sıradanlaşıyor.
(*) Halkı kutuplaştırıyor, nefreti siyasetin günlük gereci haline getiriyor.
Ve sonunda, en düzgün niyetle başlayan başkanları bile sonunda seçilmiş diktatörler haline getiriyor.
SONUÇ: ALTILI MASA YANLIŞSIZ YOLDADIR
Bu örnek bir sefer daha gösterdi ki…
Demokratik gelenek ve kurumları tam yerleşmemiş ülkelerde demokrasiyi en düzgün parlamenter sistem koruyor ve sürdürüyor.
Yani Altılı Masa’nın varoluş nedeni doğrudur ve sağlamdır.
Türkiye’yi de düze çıkaracak yol budur.
Yani; Güçlendirilmiş başkanlık sisteminden, güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçirmek.
Ertuğrul Özkök
Odatv.com