Ertuğrul Özkök, “Pazar Mektubu” başlığı altında, yazdığı ve “newsletter” olarak paylaştığı yazısında bugün, Bayreuth Şenliği’ni 1876’dan beri birinci kez bir bayan orkestra şefinin yönetmesine değindi. Özkök, “Oksana Lyniv, Bayreuth’da birinci bayan orkestra şefi olmasının ötesinde bir öteki prensip daha imza attı. Bu yılın ocak ayında İtalyan’ın en kıymetli opera merkezlerinden biri olan ‘Teatro Comunale di Bologna’ya’ ‘Müzik Direktörü’ olarak atandı. Böylelikle İtalya tarihinde bir operaya atanan birinci bayan müzik yöneticisi olma unvanını da kazandı. MeToo sonrası bayan kazanımlarından bir de bu oldu diye düşünüyorum.” değerlendirmesini yaptı.
Özkök’ün “Dün gece müzik tarihinde bir “me too” birincisine şahit oldum” başlıklı yazısı şöyle:
Dün gece müzik tarihinde bir “me too” birincisine şahit oldum
Opera sevenler için Almanya’nın Bayreuth kentinin çok özel bir yeri vardır.
Bu kentte yapılan bir müzik şenliği yalnızca Almanya’nın değil, bütün dünyadaki opera sevenlerin takviminde başa yazılan bir müzik olayıdır.
Çünkü Bayreuth, Richard Wagner‘in kentidir.
Eşi Cosima Wagner’le burada yaşamış, burada ölmüş ve buraya gömülmüştür.
İşte şahsen onun yaptırdığı ve “Festspielhaus” ismini taşıyan bu opera binasında her yıl dünyanın en ünlü opera şenliği yapılır.
Bir ay süren bu şenlikte yalnızca Wagner’in yapıtları sahnelenir.
Wagner icracıları ve oyuncuları için bu şenlik, mesleklerinin “Olimpos”udur.
Eski Bild Genel Yayın Direktörü Kai Diekmann ile Bayreuth Şenlik Opera’sının önünde
Wagner sahnesinde 1876’dan beri birinci bayan, üstelik nereli?
Bu şenlik birinci sefer 1876 yılında yapıldı.
Ve dün akşam yani 7 Ağustos akşamı işte bu sahnede bir prensip şahit oldum.
Festivalin 145 yıllık tarihinde birinci kere bir bayan orkestra şefi Wagner’in bir yapıtının sahnelerinde orkestrayı yönetti.
Üstelik bu Ukrayna doğumlu bir kadındı…
Adı Oksana Lyniv….
Ukraynalı olduğu için ona favör mü yapıldı?
Şimdi diyebilirsiniz ki, “Ukraynalı bir sanatçı olduğu için ona sembolik bir favör yapılmış…”
Hayır hiç değil…
Çünkü Oksana Lyviv, bu sahnede bageti dün akşam değil geçen yıl aldı.
Yani Ukrayna Savaşı’ndan azdan evvel.
Geçen yıl, yani şenliğin bir yıllık Cavit ortasından sonra açılışında, Wagner’in en tanınmış yapıtlarından biri olan “Uçan Hollandalı’yı” yönetti.
Eser geçen yıl öylesine büyük muvaffakiyet elde etti ki, birtakım müzik otoriteleri bunun için “baş eser” dedi.
“Uçan Hollandalı” bu yıl da Bayreuth Şenliği’nin programındaydı ve ben bu Wagner’in sahnesinin 145 yıllık tarihinde birinci sefer bir bageti eline alan bu bayanı, ikinci yılında seyretme talihine sahip oldum.
Ben opera uzmanı değilim. Opera uzmanları alınmasınlar ancak kendimi Wagner tarihinin şanslı şahitlerinden biri olarak hissediyorum.
Oksana Lyviv bu yıl başında bayan şef olarak ikinci bir unsur daha imza attı
Oksana Lyviv 1978 doğumlu. Yani şimdi 44 yaşında.
Bayreuth’da birinci bayan orkestra şefi olmasının ötesinde bir öbür unsur daha imza attı.
Bu yılın ocak ayında İtalyan’ın en değerli opera merkezlerinden biri olan “Teatro Comunale di Bologna”ya” “Müzik Direktörü” olarak atandı.
Böylece İtalya tarihinde bir operaya atanan birinci bayan müzik yöneticisi olma unvanını da kazandı.
MeToo sonrası bayan kazanımlarından bir de bu oldu diye düşünüyorum.
Abartmıyorum, hayatımda birinci sefer bu kadar alkış gördüm
Dün geceye döneyim.
Bayreuth sahnesinde dördüncü kere bir Wagner operası izledim.
Bundan evvelkiler Walküreler, Tannhauser ve Nurnberg’in “Usta Şarkıcıları”nı izlemiştim.
Bugüne kadar bu sahnede hiçbir yapıtın bu kadar alkışlandığını görmedim.
Sanatçılar benim sayabildim kadarı ile 13-14 defa sahneye çağrıldı.
Bir öbür gözlem…
Daha evvel izlediğim bütün yapıtların sonunda alkışların yanında kimi yuhalamalar da oluyordu.
Genellikle Wagner’in gelenekçi takipçileri çok çağdaş ve marjinal yorumları yuhalarlar.
İnanın dün gece tek yuhalama yoktu…
Asıl Wagner ihtilali gelecek yıl olacak
Bayreuth Şenliği gelecek yıl bir prensip daha imza atacak.
Wagner’in “Parsifal” isimli eseri “Augmented Reality” (Artırılmış Gerçeklikle), yani 3D olarak sahnelenecek.
Bunu da dünyanın en ünlü üniversitelerinden MIT (Massachuasettes Institues of Technologie) öğretim üyelerinden Prof. Jay Scheib gerçekleştirecek.
3D haberini şahsen Wagner’in torunundan öğrendik
Bu haberi de kimden öğrendik biliyor musunuz?
Bizzat Wagner soyadı taşıyan bir beşerden.
Wagner’in torununun torunu Katharina Wagner’den.
Özetlemem gerekirse, dün gece gazetecilik hayatımda en değerli günlerden biriydi.
Wagner’in mezarında dikkatimi çeken şey
Sabah Richard Wagner’in yaşadığı ve bugün müze olarak kullanılan konutunu gezdim.
Ziyarete ünlü bestekarın meskeninin bahçesindeki mezarından başladım.
Alışılmış bir Hristiyan mezarında gördüğümüz bir şey burada yoktu.
Mezarın üzerindeki taşta rastgele bir yazı yoktu.
Bu kadar büyük bir ismin mezar taşı üzerinde yer almaması beni şaşırttı.
Wagner, Bavyera Hükümdarı İkinci Ludvig’in finansal dayanağı ile yaptırdığı bu konuta tuhaf bir isim verdi.
Wahnfriedhouse…
Türkçeye “Çılgınlık Hürriyeti” ” yahut “Delilik Huzuru” olarak çevrilebilir.
Bu ismi taşıyan bir meskende bu türlü isimsiz bir mezarda yaşamak bir çelişki mi?
Ama Wagner çağında öylesine büyük bir isimdi ki, onun ismini mezarına yazmak onun için hakaret bile olabilirdi.
Neticede herkes Wagner’i bilir…
Abdülhamid, İngiliz elçi değil Hitler’i tokatlasaydı
Bu ortada bir bilgi..
Hitler büyük bir Wagner hayranıydı.
Bayreuth’a birinci kere 1923 yılında gelmiş.
Sonraki yıllar tekraren gelip şenlik sırasında konser dinlemiş, konutunu ziyaret etmiş.
Wagner için uygun bir referans değil ancak, tarihi değiştirmek mümkün değil.
Meşhur televizyon dizisinde Abdülhamid’i, İngiliz Büyükelçisi’ni değil de Hitler’i tokatlayan bir Osmanlı Sultanı olarak anlatsaydık, tahminen Wagner’e de büyük bir düzgünlük yapmış olurduk.
Ama ne azık ki ona da kronoloji müsaade vermezdi.
Özkök, Wagner’in meskenini ziyaret etti
Wagner dünya haritasında Türkiye üzerindeki kırmızı işaretin anlamı
Wagner’in çaldığı, bestelerini yaptığı piyanonun başına oturdum.
Fotoğraflarından tanıdığım elbiselerinin yepyenilerini görme imkânım oldu.
Bu ortada beni çok keyifli eden bir ayrıntıyı da yakaladım.
Müzenin stant duvarında bir dünya haritası vardı.
Haritada yeryüzünde Wagner’in yapıtlarının sergilendiği ülkelerin üzerinde kırmızı noktalar konmuştu.
Burada Türkiye’nin üzerinde de kırmızı bir işaret vardı.
Atatürk’ün kurduğu cumhuriyetin bize getirdiği global kültür için bir defa daha onları minnetle andım.